پرسشگر محترم، اینکه تصمیم گرفته اید از گناه دوری کنید و به سوی خوبی روی آورید، نشان از این دارد که هنوز قلب شما زنگار نگرفته است ؛ پس با استغفار قلب خود را روشن تر کنید؛ ضمنا اگر موضوع خاصی بین شما و دوستتان است میتوانید در یک گفتگوی صمیمانه در مورد آن با هم صحبت کنید تا مشکلتان حل شود.

علت شناسی

در ابتدا باید چرائی بدبینی به دیگران را در فکر و ذهن شما پیدا کنیم. برای حل مسئله به گذشته خود باید سفری کنید، که آیا این حالت در گذشته شما ریشه داشته است و از سنین پایین تر نیز این گونه بوده اید؟ و یا بر اثر مسئله ای، حادثه و یا نشست و برخاست با افرادی این نگرش های ناکارآمد در شما شکل یافته است؟ این علت یابی در حل مسئله برای شما لازم است. چرا که هر علتی را راه حلی خاص است.

افکار ناکارآمد

افکار از چنین اثری برخوردار هستند که رفتار و هیجانات ما را هدایت و کنترل می کنند. افکار در یک دسته بندی به سه دسته تقسیم می شوند:

– افکار ناکارآمد

– افکار مثبت

– افکار واقعی

افکار ناکارآمد؛ مانند من موفق نمی شوم، مردم قابل اعتماد نیستند.

افکار مثبت؛ مانند من می توانم به آرزوهایم برسم و همه مردم قابل اعتماد می باشند.

افکار واقعی؛ مانند من باید برای رسیدن به اهدافم توانایی ها و استعدادهای خود را مورد توجه قرار دهم. به مومنین نباید به دید سوء نگاه کرد، اما برای سپردن برخی کارها باید آن ها را آزمود.

به نظر می رسد افکار شما از دسته اول می باشند. برای این که این نوع افکار را به افکار واقعی تبدیل کنیم، بکاربردن امور زیر لازم است:

برای راه یافتن به علت و ریشه های این افکار لازم است، هرگاه به کسی بدبین شُدید، افکاری که در ذهن شما در حال رفت و آمد است را بنویسید، که چه فکری نسبت به او الان دارید؟ حس شما الان چیست؟ حالات درونی خود را در این مواقع لیست کنید.

سپس بهترین فکری که در مورد آن شخص و حادثه می شود یافت، را در ذهن خود بیاورید و افکار واقعی و مثبت را جایگزین افکار ناکارآمد کنید. بعد از ثبت و ضبط چندین مورد از این گونه افکارهایتان، بصورت خیلی واضح خواهید دید که افکار شما از الگوی ناکارآمد خاصی تبعیت می کنند.

این روش چنان بینشی در شما ایجاد می کند که علت و راه برون رفت از مسئله را می یابید. هنگامی که افکار ذهنی مشترک خود را شناختید واقع بینانه ترین افکار را در آن مورد جاری کنید. این کار به ممارست و در برخی موارد به مشاوره نیاز دارد.

توجه به آثار

توجه یافتن به آثار سوء بدبینی راهی برای رهایی از آن است. از این رو برخی از آنها را ذکر می کنیم :

1. بدبینی در قدم اول خود ما را مورد آزار و اذیت قرار می دهد. از این رو بهتر است به خود رحم کنیم و با خود مهربانانه تر برخورد کنیم. افکار و ذهن خود را از افکار صحیح پر کنیم.

2. این نگرش های ناکارآمد دوستان انسان را از دور آدمی دور می کنند. زیرا اگرچه این افکار در ذهن شما هستند، منتهی در رفتار شما اثر می گذارند و این امر را دوستان شما متوجه می شوند. این نیز عاملی برای دور شدن آنها از اطراف شما خواهد بود. فرمایش حضرت علی – علیه السلام- اشاره به این نکته است: … «مبادا بدبینى بر تو چیره شود تا میان تو و هیچ دوستى راه آشتى نگذارد…».(تحف العقول/ترجمه جعفرى / ص 76) .این افکار برای شما تنها کاری که به ارمغان می آورد، تنهایی شما خواهد بود.

3. به افرادی که نسبت به آنها نگرش واقع بینانه ندارید، احترام بیشتر کنید و آنها را مورد لطف و اکرام خود قرار دهید. این کار باعث می شود نگرش شما نسبت به آنها تغییر کند. در ضمن دعا کردن برای آنها نیز مفید است؛چرا که این عمل اگر در آن وسوسه های شیطانی باشد آن را از شما دور و مهر و محبت آنها را در دل شما می فزاید.

4. توجه به این که چه قرائنی وجود دارد که شما بر آن تکیه می کنید و به برخی بدبین هستید، نیز برای رهایی از این دسته افکار بسیار موثر است.

5. شما آیا دوست دارید دیگران بدون هیچ رُخدادی به شما سوء ظن داشته باشند؟! اگر این را برای خود نمی پسندید، دیگران هم آن را برای خود نمی پسندند.

6. توجه به امور انسانی مانند: محبت و لطف به دیگران نیز عامل آزاد شدن از این نگرش ها است. محبت به همه را در ذهن خود پرورش دهید.

7. مشغول شدن به این امور شما را از رشد و شکوفایی دور می کند. توجه به این امور گاهی باعث می شود شما خود را پاک ببینید و دیگران را آلوده. این نیز باعث می شود دست به حرکت نزنید، چرا که از همه پاکتر هستید. این مشغولیت های فکری شما را از مشغول شدن به خود دور می کند.

8. در ضمن از غیبت کردن و افرادی که به همه چیز بد می گویند و بد عمل می کنند شدیداً دوری کنید. امیر مؤمنان-علیه السلام- فرمود:«هم نشینى با بدان مایه بدبینى به خوبان است» (آداب معاشرت/ج 1/ ص122).

9. گاهی برای یک رابطه دوستانه در حد سلام و احوال پرسی اصلاً نیاز به بدبینی نیست. اگر می خواستید با افرادی رابطه عمیقی برقرار کنید، آنها را بیشتر بشناسید. برای این کار می توانید افرادی را که می خواهید با آنها صمیمی باشید را با نماز را در اول وقت خواندن، ادای امانت و عمل به قول ها و وعده هایش، محک بزنید.

10. این برداشتها بدون هیچ پیش زمینه ای و یا با پیش زمینه ذهنی خودتان می تواند تنها عاملی شود تا ایمان در شما شکل نگیرد. امام صادق – علیه السلام- فرمودند: «هرگاه مؤمن به برادر خود تهمت زند ایمان در قلب او آب می شود هم چنان که نمک در آب حل می شود». (میزان الحکمه/ج 2/ ص 117)

البته باید اشاره کنیم که اگر تنها این افکار در ذهن شما بدون خواست و اراده ی شما می آیند، گناهی برای شما ندارد. به شرطی که به آنها ترتیب اثر ندهید و با خواست شما در ذهنتان باقی نمانند.

بی اطلاعیم

مرا پیر دانای مرشد شهاب / دو اندرز فرموده بر روی آب

یکی آنکه بر خویش خوش بین مباش / دگر آن که بر خلق بدبین مباش

زین پس به هر کسی می خواستید بدبین شوید این نکته را مورد لحاظ قرار دهید :

مگر من و شما علم باطن خوانی داریم که باطن افراد را می خوانیم و برچسب بد بودن به آنها می زنیم. خداوند است که به باطن افراد آگاه است. تا جایی این مسئله اهمیت دارد که باید خاطر نشان کنیم ما از مومنی کاری و رفتاری ظاهرا ناشایست را با چشمان خود دیدیم باید آن را به هزاران محمل خوب حمل کنیم؛ مثلاً اگر دیدیم ایشان شراب می خورد، باید بگوییم که شراب نیست یا آن را اشتباهاً به جای نوشابه برداشته است، تا چه برسد که ندیده و یا با حدس های سست و بی پایه بخواهیم مومنان را متهم کنیم و به آنها سوء ظن داشته باشیم.

نویسنده : زهرا محمدی