شانه یخ زده

شانه یخ زده (Frozen shoulder) که به عنوان کپسولیت چسبنده نیز شناخته می شود، عارضه ای است که با سفتی و درد در مفصل شانه فرد خود را نشان می دهد. علائم و نشانه ها معمولاً از کم ترین حالت شروع شده و به مرور زمان شدت گرفته و سپس بعد از یک تا سه سال بهبود می یابند.

در صورتی که به تازگی بیماری فرد در حال بهبود یافتن بوده یا از روشی استفاده شده باشد که در آن فرد نباید بازوی خود را حرکت دهد، احتمال ابتلا به شانه یخ زده در فرد افزایش خواهد یافت. به عنوا مثال بعد از سکته مغزی یا ماستکتومی احتمال بروز این عارضه بیشتر خواهد بود.

درمان رایج برای شانه یخ شامل انجام تمرینات افزایش محدوده حرکتی و مصرف داروهای کورتیکو استورئیدی یا داروهای بی حسی است که به کپسول مفصل تزریق می شود.

در درصد کمی از موارد، جراحی آرتروسکوپکی ممکن است باعث شل شدن کپسول مفصل شده و در نتیجه این قسمت آزادانه تر از گذشته حرکت کند. تکرار و بازگشت عارضه شانه یخ زده در همان شانه قبلی تقریباً غیر ممکن است اما بعضی از افراد بعد از بهبود یافتن یکی از شانه های شان، شانه دیگر دچار این عارضه می شود.1
 

علت شانه یخ زده چیست؟

درحال حاضر علت بیماری شانه ی یخ زده ناشناخته است اما یکسری عوامل مستعد کننده وجود دارند که شامل موارد زیر می شود:

ضربه یا جراحی در نزدیکی این مفصل

بی حرکتی طولانی مدت مفصل مثلا به دنبال شکستگی ها یا التهاب تاندون های روتیتور کاف

کم کاری یا پرکاری تیرویید

پارکینسون

بیماری های قلبی

اختلالات هورمونی مثل دیابت؛ این بیماری به طور مشخصی با دیابت وابسته به انسولین در ارتباط است و این افراد ریسک بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند.

در شانه ی یخ زده، کپسول مفصلی شانه ملتهب می شود و باند های ضخیم شده ای در بافت کپسول ایجاد می شود که موجب ضخیم شدن و سفت شدن آن و در نتیجه محدودیت فضای مفصلی می شوند. علامت شاخص این بیماری درد شدید و ناتوانی در حرکت دادن شانه، چه با استفاده از کمک و چه بدون آن است.2
 

عوامل خطر شانه یخ زده

عوامل مشخصی وجود دارند که ممکن است احتمال بروز شانه یخ زده را تا حد زیادی افزایش دهند.
 

 سن و جنسیت

افراد با سن بیش تر از 40 سال و به ویژه خانم ها بیش از دیگران در معرض ابتلا به شانه یخ زده قرار خواهند داشت.
 

بی تحرکی یا کم تحرکی

افرادی که برای مدت زمانی طولانی بی تحرک بوده یا تحرک شانه شان تا حد قابل توجهی کاهش یافته، بیش از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
بی تحرکی ممکن است نتیجه عوامل متعددی باشد که عبارتند از:

سکته مغزی

شکستگی بازو

آسیب روتاتور کاف

بهبودی بعد از عمل جراحی

بیماری های سیستمی

به نظر می رسد افرادی که مبتلا به بیماری های خاص هستند، بیشتر دچار شانه یخ زده می شوند.

بیماری هایی که خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می دهند، عبارتند از:

دیابت

بیماری سل

بیماری پارکینسون

بیماری قلب و عروقی

تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید)

تیروئید کم فعالیت (کم کاری تیروئید).1

علائم و سیر بیماری

معمولا این بیماری را به ۴ مرحله تقسیم می کنند:
 

مرحله ی اول

درد شروع شده است و با حرکت بیشتر می شود و البته در شب هم وجود دارد. محدودیت حرکتی در این مرحله حداقل است. معمولا کمتر از سه ماه طول می کشد تا این مرحله سپری شود.
 

مرحله ی دوم

در این مرحله ضخیم شدگی کپسول شروع شده و به دنبال آن محدودیت حرکتی بیشتر می شود. کم کم درد بیمار بیشتر می شود و حرکات در انتهای دامنه بسیار دردناک است. و بیماران در انجام حرکات روزمره با مشکل مواجه هستند. معمولا ۳ تا ۶ ماه طول می کشد تا این مرحله سپری شود.
 

مرحله ی سوم

درد به مرور کم می شود اما محدودیت حرکتی باقی می ماند. ممکن است ضعف عضلات بازو و روتیتور کاف هم ایجاد شود. این مرحله ممکن است از ۳ تا ۱۸ماه طول بکشد.
 

مرحله ی چهارم

محدودیت حرکتی بیماران، دیگر با درد همراه نیست و حرکات شانه به مرور بهتر می شود. بازگشت کامل دامنه ی حرکتی ممکن است ۳ تا ۶ ماه طول بکشد.

گفته شده است که معمولا بهبودی خود بخودی این بیماری، بطور متوسط، دو سال طول می کشد.2
 

تشخیص شانه یخ زده

در حین معاینه، پزشک ممکن است از فرد بخواهد تا حرکات خاصی را انجام دهد. با استفاده از این حرکات میزان درد و دامنه حرکتی فرد (دامنه حرکتی فعال) مورد ارزیابی قرار گرفته و پزشک با توجه به نتایج به دست آمده می تواند عارضه شانه یخ زده را تشخیص دهد.

البته پس از این پزشک ممکن است از فرد بخواهد در حین حرکت بازو، عضلات خود را (عضلات منفعل حرکتی) شل کند. زیرا شانه یخ زده بر روی دامنه حرکتی فعال و منفعل اثر گذار خواهد بود. در بعضی از موارد پزشک ممکن است شانه فرد را با داروی تزریقی بی حس کند تا دامنه حرکت منفلع و فعال با دقت بیشتری مشخص شود.

شانه یخ زده معمولاً فقط از طریق علائم و نشانه های این عارضه قابل تشخیص است. اما پزشک ممکن است از آزمایش های تصویر برداری مثل اشعه ایکس و ام آر آی برای رد احتمالات دیگر با علائم مشابه نیز استفاده کند.3

درمان شانه یخ زده

 بیماری معمولاً در عرض دو تا سه سال بهتر میشود ولی برای تسریع در سیر بهبودی درمان های زیر انجام میشود. معمولا درمان این بیماران با استفاده از اقدامات غیر جراحی انجام میگیرد. در صورت عدم پاسخ مناسب درمانی، ممکن است پزشک معالج تصمیم به استفاده از عمل جراحی بگیرد.
 

 درمان غیر جراحی

مهم ترین اقدامات غیر جراحی عبارتند از :

در مرحل ابتدایی بیماری که بیمار دچار درد است میتوان با استفاده از داروهای ضد التهابی و گرم کردن شانه درد را کاهش داد

مهمترین قسمت درمان، نرمش های کششی است که تحت نظر فیزیوتراپ برای برگرداندن دامنه حرکت به مفصل انجام میشود. نحوه انجام نرمش های کششی شانه در مقالات مربوط به نرمش های شانه بطور مفصل توضیح داده شده است.

در صورتیکه درد شدید در شانه بیمار مانع از انجام نرمش های کششی شود میتوان با تزریق داروهای حاوی کورتیکوسترویید در مفصل شانه درد شانه را برای چند هفته کاهش داد تا بیمار بتواند نرمش ها را بطور موثرتری انجام بدهد.

در موارد شدیدتر با استفاده از بلوک عصبی درد شانه بیمار را کاهش داده و نرمش ها را با شدت بیشتر انجام میدهند.

اگر نرمش های کششی نتوانند بهبودی قابل قبولی در دامنه حرکتی مفصل شانه ایجاد کنند مانیپولاسیون شانه زیر بیهوشی ممکن است کمک کننده باشد. در این روش درمانی پزشک معالج شانه بیمار را در اطاق عمل و بعد از بیهوش کردن بیمار، در تمام جهات با فشار حرکت میدهد. این کار موجب میشود تا چسبندگی هایی که در کپسول مفصلی شانه ایجاد شده آزاد شوند و حرکت شانه بهتر شود.

چون بسیاری از این بیماران مشکلات روحی مانند اضطراب و یا افسردگی دارند درمان این مشکلات میتواند به درمان شانه یخ زده کمک کند.

این درمان ها در بیش از ۹۰ درصد موارد موثر است و بعد از انجام آنها دامنه حرکتی شانه بهبود میابد.
 

 درمان جراحی

در صورتی که انجام اقدامات ذکر شده نتواند بهبودی قابل توجهی در دامنه حرکتی مفصل شانه ایجاد کند، از عمل جراحی استفاده میشود. انجام جراحی معمولا با استفاده از آرتروسکوپ است به این صورت که با استفاده از آرتروسکوپی شکاف هایی در کپسول مفصلی ایجاد کرده تا توانایی اتساع و حرکت آن بیشتر شود.3

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.tavandarman.com
3.www.iranorthoped.com