شباهت های بهار طبیعت با بهار ظهور(۱)

ظهور؛ بهاری که جلوه های متضاد عالم را با هم جمع می کند

خبرگزاری شبستان: آیت الله قائم مقامی تصریح کرد: عصر ظهور می تواند جلوه های به ظاهر متضاد را با هم جمع کند. مانند ایمان و تعقل، ایمان و اجتهاد، عقل و عشق، دنیا و آخرت را، درست مانند بهار که فصل اعتدال است.

آیت الله سید محمد قائم مقامی، پژوهشگر و از صاحبنظران مباحث مهدویت در گفت وگو با خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان در رابطه با ویژگی های مشترک فصل بهار با دوران ظهور و شباهت های این دو تصریح کرد: ارتباط بین بهار و فصل ظهور را باید با اشاره به تعبیر معروف «ربیع الایام» آغاز کرد که به معنای «بهار روزگاران» است و به عنوان یکی از اوصاف امام زمان علیه السلام ذکر شده آنجا که می فرماید: «السلام علیک یا ربیع الایام و نضره الانام» یعنی بهار روزگاران که به معنای وصل امام زمان علیه السلام است.

وی افزود:ما معتقدیم در این رابطه ارتباط ها و مناسبت هایی وجود دارد که مهمترین مناسبت، مسئله ویژگی بهار است. این ویژگی را دقیقا در موضوع ولایت و حاکمیت الله می بینیم و آن ویژگی موضوع «اعتدال» است. البته مقصود ما از واژه ی «اعتدال» در این جا، بحث اصطلاحی سیاسی و جناحی نیست؛ بلکه این یک بحث معارفی است.

آیت الله قائم مقامی ابراز کرد: ما اصلی ترین ویژگی بهار را که تمام زیبایی آن نیز در همین نکته نهفته است در تعادل می بینیم و اساسا معتقدیم که دین حق که همان دین مبتنی بر ولایت اهل بیت (ع) است، دینی است مبتنی بر اعتدال. اعتدال به معنای واقعی کلمه و البته از نظر معارفی. یعنی دینی که می تواند میان جنبه های به ظاهر معارض و متضاد جمع برقرار کند. اگر جریانی بتواند این کار را انجام دهد، به اعتدال می رسد. به عبارت دیگر لازمه اعتدال جمع کردن میان اموری است که به ظاهر با هم در تعارض بوده و غیر قابل جمع هستند مانند «ایمان و تعقل»، «ایمان و اجتهاد»، «عقل و عشق»، «دنیا و آخرت» و «جسم و روح» و … چیزهایی که معمولا در فرهنگ عادی بشری تنها یک جانب آن گرفته می شود و جانب دیگر را ترک می کنیم. در نتیجه افراط و تفریط رخ می دهد و عدم اعتدال پیش می آید.

این کارشناس دینی یادآور شد: اگر جریانی بتواند این دو را با هم جمع کند، اعتدال واقع می شود. ما معتقدیم این جریان را فقط اسلام ناب و اسلام اهل بیت (ع) یعنی ولایت می تواند ایجاد کند ولاغیر. تنها در تفکر شیعه است که می بینیم امور به ظاهر معارض و غیرقابل جمع، به نحو بسیار شگفت انگیز و دقیقی با هم جمع می شوند. مسئله بهار نیز اینگونه است. چرا که بهار بسیار معتدل است نه سرد و نه گرم، به همین میزان هم زیبا و لطیف. در میان همه زمان ها حقیقتا بهار زیباترین و لطیف ترین زمان هاست. علاوه بر اینکه جنبه دیگری که می توان به آن اشاره کرد موضوع رستاخیز و تولد مجدد است، موضوع بازتولید موجودات در عالم که در بهار آن را می بینیم.

این صاحب نظر مسایل مهدویت در ادامه با اشاره به برخی ویژگی های بهار گفت: در بیان نوع ارتباط بهار با عصر ظهور نباید این نکته را از یاد برد که دولت مهدوی که آخرین دولت بشری خواهد بود و قطعا و یقینا آخرین دولت در زمین است. دولتی در نهایت اعتدال؛ به عنوان مثال شما فرض کنید اگر دولتی بتواند واجد جنبه های شرقی و غربی انسان باشد، معتدل است. چون انسان در وجود خویش هم جنبه های شرقی دارد و هم جنبه های غربی. در طول تاریخ اگر دقت کنید می بینید که دولت ها، حکومت ها و قدرت ها معمولا یا به سوی شرق رفته اند و یا به سوی غرب. یا شرقی شده اند و یا غربی.

وی تصریح کرد: اکنون و در زمانه ما به عنوان مثال حاکمیت غربی حکمفرماست و در عین حال می خواهد در شرق و غرب عالم حکومت کند، این یک بحران است یعنی در حالی که مجهز به لوازم شرقی بودن و غربی بودن نیست می خواهد بر شرق و غرب جهان حکومت داشته باشد و نتیجه آن می شود عدم اعتدال و بحران.

آیت الله قائم مقامی تاکید کرد: دولت مهدوی دولتی است که این جریان را در نهایت اعتدال در خود دارد؛ یعنی هم شرقی و هم غربی بودن را، در دولت امام زمان علیه السلام هم ایمان در اوج خود قرار دارد هم تبعیت، تعبد، تقلید و اطاعت و هم تعقل، تحقیق و اجتهاد؛ یعنی هر انسانی در این دولت هم تابع است، هم مطیع و مقلد و هم محقق و مجتهد و متعقل. این ویژگی تاکنون در طول تاریخ در کجا وجود داشته است؟ انسانی که هم عاقل و هم عاشق است.

این پژوهشگر مهدوی ابراز کرد: این چیزی است که امروز بشریت به آن نیاز دارد هم شرقی و هم غربی، شرق معمولا به جنبه های اشراقی، عرفانی و ایمانی گفته می شود و غرب به جنبه های استدلالی، تحقیقی، برهانی و پژوهشی که این دو باید با هم باشند و در دولت مهدوی این دو با هم محقق می شود آنچه که ما امروز مقدمه آن را به شکر الهی در نظام حکومتی خود داریم مسئله حاکمیت خدا و حاکمیت مردم است. در تئوری و فلسفه سیاسی در تاریخ می بینید که قدرت ها و حکومت ها یا به شرق میل و رغبت پیدا می کنند و یا به غرب یا اینکه قدرت ها، حکومت ها و دولت ها یا به حاکمیت خدا بدون حضور واقعی مردم و حضور اکثریت آنها میل دارند البته با نوعی از جباریت که تفکر سلطنتی را پدید می آورد و ادعا می کند که «خداوند چنین می خواهد» و «این تایید خداست» و «پادشاه ضل خداست؛ یا ادعای دنیای مدرن که معتقد به مردم سالاری است و ادعا می کند حکومت برای مردم است و دموکراسی حکمفراست. اما خوب که نگاه می کنیم نه آن خداسالاری واقعی بوده و این نه مردم سالاری واقعی به دلیل اینکه این دو لازم و ملزوم یکدیگرند و نمی توان یکی را گرفت و دیگری را ترک کرد یعنی خداسالاری بدون مردم سالاری امکان ندارد کما اینکه مردم سالاری بدون خداسالاری امکان ندارد.

بنابر گفته وی این یعنی اعتدال و دولت مهدوی نیز اینگونه است چیزی که شما امروز به عنوان یک نمونه در مقدمات ظهور در نظام اسلامی خودمان می بینید این است که چگونه دو جریان به ظاهر در تعارض با هم در نهایت ائتلاف می کنند، حکومت خدایی و حکومت الهی و مردمی این است. این نکته را نیز نباید از ذهن دور داشت که ما معتقدیم اصلی ترین ویژگی بهشت نیز بحت اعتدال در آن است.

آیت الله قائم مقامی در پایان خاطرنشان کرد: منظور از اعتدال از منظر فلسفه و معارف مطرح شده است برخلاف آنچه که گاه شنیده می شود و بیشتر نیز در مباحث جناحی به چشم می خورد که به عنوان مثال برخی می گویند ما در اسلام عدل داریم ولی چیزی به نام اعتدال وجود ندارد این سخنی بی پایه و غلط است، عدل و اعتدال اصولا به یک معنا هستند و اعتدال از ویژگی ها و خصوصیات عدل است.