پرسشگر گرامی با سلام و تشکر از ارتباطتان با این مرکزالف. پرسشی کلی تر در این مورد مطرح است و آن این که چرا خداوند در قران به آفریده ها و مخلوقاتش قسم خورده است ؟در پاسخ به این پرسش باید گفت که سوگندهاى قرآن دارای حکمت و فلسفه های متعددی است که به برخی اشاره می شود :
1.تأکید و بیان اهمیت امورى که خداوند براى آنها سوگند یاد کرده (جوابهاى قسم) تا مردم در آنها نیک بیندیشند و به آنها اهمیت ویژه قائل شوند.
2.براى متوجه کردن انسان به منافع و فوائد فراوان چیزهایى که به آنها سوگند یاد شده است مانند خورشید و ماه و ستارگان و شب و روز و حتى مثل انجیر و زیتون که آنها وسیله رحمت و نعمتند.
3. براى بیان واقعیت داشتن امورى که مورد انکار یا شک و تردید مردم مى باشد مانند سوگند به قیامت و فرشتگان و وجدان انسان و امثال آنها .
4. براى تعظیم و تکریم اعمال خیر و شایسته تا مردم به انجام آنها تشویق و ترغیب شوند، مانند سوگند به اسبان مجاهدان و اوقات فریضه حج و امثال آن.
پس آن طورى که از آیات قرآن و بیانات ائمه و پژوهشگران اسلامى استفاده مى شود، سوگندهاى قرآن عالى ترین وسیله جهت گرایش افکار انسان به تحقیق در ژرفاى مسائل و موجودات جهان است تا از رهگذر این کوشش ها و دقت ها درهاى علوم و دانشها را بسوى جامعه انسانى بگشایند. و بقول طنطاوى «سوگندهاى قرآن کلید دانشها است» .
الجواهر طنطاوى، ج 25، ص 258 به نقل از سوگندهاى قرآن ابوالقاسم رزاقى
ب. چرا خداوند به انجیر و زیتون قسم خورده است؟
1. علت اصلی قسم به این دو میوه کاملا برای ما روشن نیست .
2. اما بدون شک آثار و خواص مادی و یا معنوی این دو در قسم خوردن خداوند نقش غیر قابل انکاری دارد .
3. توضیح بیشتر
یکی از قسم های قرآن، قسم به انجیر و زیتون است که مفسرین احتمالاتی در مورد این دو قسم ذکر کرده اند، مانند:
الف ــ منظور از «تین»، کوهستانی است که « دمشق» بر بلندی آن واقع شده؛ و منظور از «زیتون» کوهستانی است که «بیت المقدس» بر بالای یکی از کوهایش بنا شده است. اطلاق نام دو میوه ی «انجیر» و «زیتون» بر این دو کوه، شاید برای این بوده که این دو میوه در این دو منطقه می روید و سوگند خوردن به این دو منطقه هم شاید به خاطر این بوده که عده ی بسیاری از انبیاء در این دو منطقه مبعوث شده اند.
ب ــ برخی «تین» و «زیتون» را اشاره به دو دوران حضرت آدم و حضرت نوح(ع) می دانند؛ چرا که لباسی که آدم و حوا در بهشت پوشیدند از برگ درختان انجیر بود و در پایان طوفان نوح، شاخه ی ریتونی از آب بیرون آمد که نوح فهمید طوفان پایان یافته است.
ج ــ در روایتی وارد شده که «تین» مدینه و «زیتون» بیت المقدس است. البته احتمالات دیگری در این باره ذکر شده است.
د ــ مقصود دو میوه ی معروف می باشد. اگر این دو قسم را بر معنای ابتدایی آنها حمل کنیم یعنی « انجیر» و «زیتون» دو میوه ی معروف؛ باز سوگند با معنایی است. زیرا انجیر وزیتون دارای ارزش غذایی فراوانی است که غذاشناسان و پزشکان فوائد بسیار را برای آنها بر شمرده اند که برخی از آنها را دراینجا مطرح می کنیم:
زیتون:
بی شک تمامی میوه هایی که خداوند منان آفریده، ارزشمند است، ولی نباید تردید کرد که برخی از آنها از لحاظ ارزش و خاصیت غذایی، به نوعی بر دیگری برتری دارند؛ در این میان «زیتون» از جمله میوه هایی است که هم دارای خاصیت غذایی، و هم ارزش دارویی و هم منبعی برای سوخت و ایجاد روشنایی است، از برگ و هسته ی آن نیز استفاده می شود.
به گفته برخی متخصصین زیتون معجزه گراست وبرای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله درمان نقرس، تصلب شرائین، فشار خون و دردهای عصبی موثر است.
نکته ی قابل توجه اینکه در میان مواد غذایی چه نباتی و چه حیوانی، هیچ ماده ی غذایی به اندازه ی زیتون دارای «پتاسیم» نیست، و اگر بدانیم «پتاسیم» چیست و چه نقشی در حفظ حیات ما دارد، خواهیم فهمید چرا باید زیتون را مورد توجه قرار داد.
به طور خلاصه، «پتاسیم» در سازندگی عضلات بدن و انرژی بدن موثر است و در ساختمان ترشحات غدد داخلی بدن به کار رفته است که در حفظ نیروی فعال و نشاط زندگی لازم است.
از طرفی کمبود «پتاسیم» در بدن، رشد را متوقف می سازد پلکها متورم می شود و دستگاه تنفس دچار اختلال می شود.
«پتاسیم» در فعالیت و قدرت تصفیه و شستشوی سلول های کبدی، موثر است و موجب می گردد کبد مواد سم
ی و اوره و اسیداوریک را بهتر وبیشتر از خون گرفته خارج نماید.
«پتاسیم» در قدرت دفعی کلیه ها نقش اساسی دارد و موجب فعالیت بیشتر کلیه ها و دفع مواد سمی از خون می گردد و بدین لحاظ «پتاسیم» را یکی از داروها و درمان کننده بیماری های کلیه می دانند.
«پتاسیم» حتی در ساختمان گلبول های قرمز خون وجود دارد و در فعالیت و سازندگی و حفظ آن اثر دارد.
غیر از پتاسیم ـ که وجودش برای ادامه ی حیات و حفظ تندرستی ما ضروری است ـ مواد معدنی دیگری چون فسفر،کلسیم، منیزیم، آهن در زیتون وجود دارد که هر کدام نقش شگرف و سازنده ای در زندگی ما دارند.
انجیر
«انجیر» نیز میوه ای است که جنبه ی دارویی فراوانی دارد و چیز زائدی ندارد و تمامش خورده می شود غذای لطیف و سریع الهضم است ولینت طبع می آورد، بلغم را تحلیل می دهد و کلیه ها را پاک و سنگ مثانه را از بین می برد و راه کبد و سپرز را باز می کند و بدن را فربه می سازد.
«انجیر» دارای مواد و ترکیبات غذایی و دارویی سبک و خوشخوراک است که تازه و خشک آن، گوشت، هسته و پوستش برای همه و هر سنی قابل استفاده و گواراست.
در روایتی از امام رضا علیه السلام آمده است: « انجیر بوی دهان را می برد، لثه ها و استخوان ها را محکم می کند، مو را می رویاند، درد را بر طرف می سازد، و با وجود آن نیاز به دارو نیست، و همچنین می فرماید: انجیر شبیه ترین میوه به میوه ی بهشتی است.»
انجیر حاوی مقدار زیادی «فسفر» می باشد که در تقویت هوش و حافظه بسیار موثر است نیز سرشار از «پتاسیم» که برای سلامتی کودکان ضعیف و کم خون و بی اشتها مفید می باشد، مقدار قابل توجهی، کلسیم دارد، که هم سازنده ی خون و استخوان و هم در ایجاد عضلات بدن و نیروی اعصاب و افزایش قدرت جسمانی موثر است.
امروزه کارخانجات بزرگ داروسازی، از مواد موجود در انجیر و خواص حیاتی آن برای ساخت داروهای لازم جهت درمان و دفع سموم بدن استفاده می کنند.
بنابراین:
با در نظر گرفتن کلام مفسرین و صاحب نظران و توجه به فوائد غذایی سرشار «زیتون» و «انجیر» می توان گفت: قرآن با سوگند به این دو میوه توجه و حس کنجکاوی انسان را نسبت به این دو غذا جلب کرده است و شاید یکی از حکمت های مهم سوگند قرآن به این دو میوه به اهمیت و ارزش غذایی آن باشد.