عالم برزخ که به عالم مثال و روحانی اطلاق می شود ، انسان ها ، باطن و حقیقت بسیاری از اموری را که معتقد نبوده اند و یا ایمان کامل نداشته اند ، به وضوح مشاهده می کنند .

اولا عالم برزخ به مراتب با جهان مادی ( دنیا ) از لحاظ تکثر و تنوع موجودات گسترده تر و وسیع تر است گفته می شود انسان می تواند ارواح مومنین و گذشتگانی که در مدتهای قبل از دنیا رفته اند ، دیدار کند و ببیند .

با ارواح علماء و شهداء و ائمه و انبیاء بر حسب لیاقت و شانی که در نزد خداوند متعال دارد می تواند رابطه و دیدار داشته باشد.

ثانیا باطن و تجسم بعضی از اعمال را می تواند مشاهده کند.

ثالثا در صورت مومن بودن و صالح بودن ، روحش از نشاط و سرور و بشارت برخوردار خواهد بود و در صورت کافر و فاسق بودن ، از فشار و عذاب و شکنجه روحی برخوردار می شود .

عالم برزخ را که به آخرت کوچک (صغری ) تعبیرش می کنند ، عالم تکلیف و انجام وظیفه نیست آنجا عالم شهود و کشف حقایق و دیدار و ملاقات با بعضی از ارواح و همچنین دیدن باطن عمل و رفتار خود می باشد و حتی بخاطر انجام اعمال در دنیا چه خوب و چه بد یا دچار عذاب می شود و یا پاداش و ثوابی به وی تعلق می گیرد .

انسان هرگونه رفتار و روش در دنیا داشته است (خواه صالح خواه ناصالح )وهرگونه شناخت و معرفتی که در این دنیا کسب کرده است تا دم مرگ می تواند برایش مفید فایده باشد و بعد از آن نوبت برداشت و نتیجه عمل از سوی خداوند متعال می باشد البته بعید نیست که مومنین و ارواح طاهرین با ارواح ائمه اطهار و علماء اسلام ملاقات کنند و معارف حقیقی را به آن تعلیم دهند و یا بیاموزند .

کمال اینکه در شرح کوتاه از سخن امام کاظم (ع) آمده است : هر کس از دوستان و پیروان ما بمیرد و هنوز قرآ‌ن را به طور کامل فرا نگرفته باشد در قبرش به او تعلیم می دهند تا خداوند بدین وسیله درجاتش را بالا ببرد ، چرا که درجات بهشت به اندازه آیات قرآن است به او گفته می شود بخوان و بالا رو او می خواند ( و از درجات بهشت ) بالا می رود (1)

منابع:

1: فروع کافی ، ج 2، ص 606.