متاسفانه این روزها جمعیت زیادی از مردان و حتی زنان علی رغم اگاهی از مضرات مصرف دخانیات، سیگار و قلیان می کشند.  بهترین کار و مهمترین نکته پرهیز از استعمال دخانیات در محیط خانه، کار و مکان های عمومی و پر تردد است زیرا دود سیگار علاوه بر اثرات مخربی که مستقیما روی راه های هوایی فرد مصرف کننده می گذارد، همچنین استنشاق دود ان توسط سایرین بخصوص کودکان موجب بروز عواقب و بیماری هایی در اینده می گردد. به افرادی که خود سیگار نمیکشند ولی در معرض دود سیگار سایرین قرار می گیرند second smoker یا سیگار کشنده ثانویه می گویند. متاسفانه بسیاری از والدین در محیط خانه سیگار می کشند که دود سیگار انها می تواند اثرات جبران ناپذیری روی ریه کودکان داشته باشد زیرا ریه کودکان نسبت به بالغین آسیب پذیر تر است.

مشکلات دندانی 

مصرف سیگار توسط والدین و تماس کودک با دود سیگار احتمال بروز پوسیدگی دندان در کودکان را افزایش می دهد.

عفونت گوش 

میزان بروز عفونت گوش میانی عود کننده در کودکانی که در معرض دود سیگار هستند بیشتر است. هم چنین احتمال مزمن شدن عفونت و تجمع مایع در گوش میانی افزایش می یابد. 

بیماری قلب و عروق

تماس با دود سیگار بر روی میزان چربی خون کودک اثر میگذارد، باعث اختلال در فعالیت اندوتلیوم عروق می گردد و ریسک ابتلا به بیماری های عروق کرونر قلبی را افزایش می دهد. هرچه مدت و میزان تماس با دود سیگار بیشتر باشد احتمال درگیری عروق و تصلب شرایین در بزرگسالی بالاتر است. 

بدخیمی ها

تماس با دخانیات در در دوران بارداری توسط مادر بعنوان یک ریسک فاکتور اصلی برای ابتلا به بدخیمی ها و سرطان های خون مثل لوکمی در اینده خواهد بود.  همچنین تماس ثانویه کودک با دود سیگار مصرفی توسط والدین در محیط خانه، ریه کودک را در معرض ابتلا به سرطان ریه در بزرگسالی قرار می دهد و در مطالعات افزایش بروز سرطان ریه در کودکانی که والدین انها سیگار مصرف می کردند به اثبات رسیده است. 

سیستم گوارشی

در شیرخوارانی که از رفلاکس و برگشت شیر رنج میبرند مصرف سیگار و قلیان توسط والدین وضعیت را بدتر میکند و باعث تشدید رفلاکس در کودک میگردد. در شیرخوارانی که در تماس با دود سیگار هستند معمولا میزان کولیک شیرخوارگی و بیقراری بیشتر است. 1

اثر بر روی رشد و نمو کودکان

مصرف سیگار مادر باردار ،باعث قرار گرفتن جنین وی در معرض دود سیگار می شود و سموم دود سیگار و قلیان از راه جفت به جنین منتقل و باعث کاهش وزن تولد جنین می شود.همچنین اگر مادر سیگاری غیرفعال باشد،باز در جنین وی عوارضی همچون کاهش رشد و کاهش وزن هنگام تولد می شود،اگر چه شدت کمبود وزن کمتر از جنین مادر سیگاری فعال می باشد.

همچنین نشان داده شده است که اثر دود سیگار و قلیان بر روی جنین می تواند علاوه بر تأخیر رشد داخل رحمی ،بر روی نمو عصبی-روانی جنین هم تأثیر منفی بگذارد.اجزائی از دود سیگار و قلیان که این عوارض را ایجاد می کنند احتمالاً مونوکسید کربن و نیکوتین هستند.

از دیگر عوارض وابسته به دود سیگار و قلیان ،اختلال تکامل در جنین و ناهنجاری های مادرزادی هستند.برخی مطالعات رابطه مصرف سیگار و قلیان پدر و ناهنجاری های مادرزادی در جنین را نشان داده اند.به علاوه دود سیگار و قلیان می تواند باعث تولد نوزاد نارس شود.مصرف سیگار و قلیان در دوران بارداری با عوارضی از جمله سقط خود بخود و جفت سرراهی یا کنده شدن جفت همراه است.

سندرم مرگ ناگهانی شیرخوار(SIDS)

این واقعه به مرگ غیر منتظره شیرخوار با ظاهر سالم در حین خواب اطلاق می شود.گرچه مصرف دخانیات توسط مادر در دوران بارداری می تواند با مرگ ناگهانی شیرخوار همراه باشد،کشیدن سیگار و قلیان بعد از دوران بارداری ،همین طور مصرف دخانیات توسط پدر و دیگر افراد خانواده نیز می توامد این مشکل را ایجاد کند.

بیماری های دستگاه تنفس تحتانی

شیرخوارانی که والدین سیگاری یا قلیانی دارند بیشتر از سایرین در معرض خطر بیماری های دستگاه تنفس تحتانی قرار دارند .از جمله افزایش معنی دار در ابتلا به برونشیت ،ذات الریه یا پنومونی و برونشیولیت در سال اول زندگی پیدا می کنند .احتمالاً این حالت به دلیل تشدید علائم این بیماری های عفونی است تا اینکه دود سیگار به طور مستقیم در ایجاد این بیماری ها آنها نقش داشته باشد.

تماس با دود دخانیات در دوران جنینی می تواند با ایجاد تغییراتی بر روی راه های هوائی در افزایش خطر بیماری های دستگاه تنفس تحتانی موثر باشد.به طور تقریبی اگر هر کدام از والدین دخانیات مصرف کنند، ۵۰ درصد شانس ابتلا به بیماری های تنفس تحتانی در فرزندشان افزایش می یابد.به علاوه خطر ایجاد بیماری های دستگاه تنفس تحتانی به مقدار دود سیگار موجود در محیط نیز بستگی دارد.همچنین قرار گرفتن در معرض دود سیگار می تواند با عث افزایش احتمال ایجاد عفونت های تنفسی و سرفه های شبانه کودکان شود. 2

اختلالات جدار رگ ها و چربی های خون

قرار گرفتن در معرض دود سیگار و قلیان همچنین باعث اختلال فعالیت آندوتلیوم عروق می گردد،بنابراین کودکان در معرض دود دخانیات به طور ناخواسته در معرض روند تسریع یافته بروز و پیشرفت تصلب شرائین قرار می گیرند.نکته قابل توجه در این رابطه ،غیرقابل برگشت بودن این عوارض و اثر تجمعی قرار گرفتن در معرض دود سیگار و قلیان با سایر عوامل خطرزای تصلب شرائین است.علاوه بر مصرف دخانیات،وجود دود سیگار در محیط هم بر روی سطح چربی های خون و وازودیلاسیون وابسته به آندوتلیوم تاثیرگذار است.به علاوه در فرزندان نوجوان افراد مصرف کننده دخانیات سطح چربی مفید HDL-C کاهش می یابد.

بیماری های آلرژیک

در افراد مصرف کننده دخانیات،سطح ایمونوگلبولین Eافزایش می یابد.در افراد در معرض دود دخانیات و فامیل درجه یک آنها نیز این افزایش مشاهده شده است بنابراین با وجود قوی بودن زمینه ژنتیکی در بیماری های آتوپی،آسم و آلرژی،نقش عوامل محیطی از جمله دود سیگار و قلیان در بروز این بیماری ها را نباید نادیده گرفت.

عوارض عصبی-روانی

دود سیگار و قلیان باعث ایجاد و تشدید افسردگی می شود.دود سیگار و قلیان بر روی تکامل کودکان تاثیر منفی می گذارد و باعث تاخیر در تکامل طبیعی شیرخوار می شود.مصرف دخانیات توسط مادر  در دوران بارداری ،با افزایش احتمال تومورهای سیستم اعصاب مرکزی در کودکان همراه است،این عوارض وابسته به مقدار مصرف سیگار و مدت قرار گرفتن در معرض دود آن هستند. 3

پی نوشت:
1.www.tebinja.com
2.www.beytoote.com
3.www.alef.ir