معنای محبت خداوند به بنده این است که خداوند حجاب ها را از قلبش پاک می کند، تا وی با چشم دل او را ببیند و او را برای رسیدن به مقام والای قرب الاهی توان می بخشد، همین ارادۀ خدا نسبت به بنده محبت اوست. عرفا معتقدند محبت خدا نسبت به بندگان دو گونه است. 1. محبت ابتدایی یا امتنانی، که همان عنایت و توفیق اوّلیه ای است که از جانب خداوند به برخی از بندگان تعلق می گیرد که سبب توان مندی های بنده بر طاعت است. 2. محبت ثانوی یا استحقاقی که ثمرۀ طاعت و اتصاف به صفاتی است که خداوند می پسندد .
. راه های کسب محبت خداوند:
1. پاک نمودن قلب از دنیا و وابستگی های آن . خداوند درون هیچ کس دو قلب قرار نداده است. پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: “محبت و دوستی دنیا و دوستی خداوند در یک قلب جمع نمی شوند”
2. صبر در برابر مشکلات، ناملایمات، مصیبت ها یکی دیگر از راه های رسیدن به قرب الاهی است که در قرآن و روایات بر آن تاکید فراوان شده است. از این جهت عرفا دارندگان این صفت؛ یعنی صابران را محبوبان خداوند دانسته اند
3. پیروی و متابعت از پیامبر (ص) به دلیل آیۀ شریفه ی ” بگو اگر خدا را دوست می دارید، از من ]پیامبر[ پیروی کنید، تا خدا نیز شما را دوست بدارد” (آل عمران31)
4. جهاد و مبارزه در راه خدا؛ آنان که چه در میدان های رزم و چه در جبهه های فرهنگی به مبارزه با دشمنان دین بر می خیزند و از ارزش های الاهی حفاظت می کنند و به سبب آن که اجازه نمی دهند دین خدا مورد تهدید واقع شود، محبوب خدایند. “خداوند کسانی را که در راه او پیکار می کنند دوست می دارد .” (صف 4)
5. توبه و پشیمانی از گناهان و روی آوردن به خداوند.” خداوند توبه کنندگان و پاکان را دوست دارد. ” (بقره 222)
6. انفاق و دادن صدقه موجب جلب محبت خداوند است و “خداوند انفاق کنندگان را دوست دارد.”
7. ایمان و عمل صالح ایمان و عمل صالح از دیگر عوامل جلب رضایت و محبوبیت خداست؛ چون پاداش الاهی و نجات، در گرو ایمان توأم با عمل صالح است. بنابراین، ایمان بدون عمل موجب پاداش و نجات نخواهد بود و محبت الاهی را – که از مفهوم “لایحب الظالمین”؛خدا ظالمان را دوست ندارد، به دست می آید – در پی نخواهد داشت.
8. احسان و نیکوکاری ؛ “خداوند، نیکوکاران را دوست دارد.”(بقره 195)
9. طهارت و پاکی ؛ خداوند پس از بیان عبادت هایی؛ مانند غسل، وضو و تیمم می فرماید راز این دستور (دستور به انجام عبادات) آن است که انسان ها پاک و طاهر شوند: “خداوند نمی خواهد مشکلی برای شما ایجاد کند، بلکه می خواهد شما را پاک سازد.”(مائده 6) حضرت آیت الله جوادی آملی می گوید: اگر چنین شد و خدای متعال نسبت به انسانی محبت داشت همۀ نظام آفرینش به او مهر می ورزند؛ چرا که همۀ آنها تابع ارادۀ الاهی هستند. این مقام از برجسته ترین مقام های انسانی است. خداوند محبوب کسی باشد مهم نیست، آنچه بسیار مهم است این است که انسانی محبوب خدا بشود. در حدیث معروف قرب نوافل از رسول خدا (ص) آمده که خدای متعال به من فرمود: ” هیچ چیز به اندازۀ انجام واجبات بنده را به من نزدیک نمی کند، اما بندۀ من از راه نوافل (مستحبات) و انجام عبادت های مستحب به من نزدیک می شود، تا آن جا که محبوب من می گردد، اگر محبوب من شد، آن گاه من زبان او می شوم و او با فیض خاص من که در مقام فعل به صورت زبان او درآمده است سخن می گوید و چشم او می شوم و او با فیض خاص من که در مقام فعل به صورت چشم او درآمده است می بیند، بر همین اساس کلام مؤمنی که محبوب خدا شد به منزلۀ کلام خداست. همچنین اگر انسان محبوب خداوند واقع شد بالاتر از محبوبیت، خداوند عاشق او می شود. بر اساس حدیث وارده از پیامبر (ص) که فرمود: “اذا احب الله عبداً عشقه و عشق علیه، فیقول عبدی انت عاشقی و محبی و انا عاشق لک و محب لک، ان اردت او لم ترد”؛زمانی که بنده ای محبوب خدا می شود، خداوند او را عاشق خویش می گرداند و خود نیز به او عشق می ورزد. سپس می گوید: بنده من تو عاشق و دوستدار منی و من نیز عاشق و محب تو هستم چه بخواهی چه نخواهی.