غلظت خون چیست؟

غلظت خون یعنی بخش گلبول های قرمز، چند درصد از خون کامل را اشغال کرده است. نحوه کار نیز به این شکل است که از فردی 2 سی سی خون گرفته می شود. سپس این خون در دستگاه سانتریفیوژ با دور زیادی به چرخش درمی آید و بر اثر این چرخش، بخش های مختلف خون از هم جدا می شوند.

در ادامه یک ستون که به گلبول های قرمز اختصاص داده شده است، از سایر بخش های خون جدا می شود و درصد را اعلام می کند. اما چه زمانی هموگلوبین خون در حد طبیعی است؟ در زنان، اگر میزان هموگلوبین بین 16-12 (48- 36 درصد) و در مردان بین 18- 14 (56-42 درصد) باشد، طبیعی است.

اصطلاح غلظت خون را ما زمانی به کار می بریم که میزان گلبول های قرمز خون، از عدد 52 در زنان و از عدد 56 در مردان تجاوز کند. در این صورت بیمار دچار پرفشاری و غلظت خون شده است.1

علت بروز غلطت خون چیست؟

تنها راه تشخیص وجود غلظت خون، دادن آزمایش خون و اندازه‌گیری (اچ.تی.سی) هماتوکریت است. بعد از اینکه جواب آماده شد، پزشک دو دسته علت اولیه و ثانویه پیش رو دارد.
 

علت اولیه

مغز استخوان بدون هیچ محرکی از بیرون، خود به خود رفتار آنارشیستی نشان داده و شروع به تولید گلبول قرمز می‌کند که به آن پلیستمی می‌گویند و افزایش غلظت اولیه نامیده می‌‌شود. درصد کمی از غلظت خون شامل علت اولیه می‌شود.
 

علت ثانویه

بین 95-90 درصد از کسانی که با غلظت خون به متخصص مراجعه می‌کنند، افرادی هستند که غلظت خون ثانویه دارند و این موضوع زمانی اتفاق می‌افتد که اکسیژن کافی به بافت‌های بدن نرسد. در این هنگام با کمبود اکسیژن در بدن، هورمونی به نام اریتروپویتین از کلیه ترشح می‌شود که این هورمون، مغز استخوان را برای ساخت بیشتر گلبول قرمز تحریک می‌کند تا بتواند کمبود اکسیژن رسانی به بافت‌های بدن را با افزایش تولید گلبول قرمز جبران کند.

نمونه کسانی که با این مشکل مواجه می شوند، افرادی هستند که در ارتفاعات بلند و کوهستانی زندگی می‌کنند و چون با کمبود اکسیژن روبه رو هستند، دچار بیماری غلظت خون می‌شوند.1

علائم بیماری غلظت خون

علائم پلی سیتمی در بسیاری از افراد ممکن است بروز نکنند.

برخی از علائم پلی سیتمی، عبارتند از:

ضعف

سردرد

خارش

کبودی

خستگی

سرگیجه

درد شکم

دردهای مفاصل

خارش پس از دوش یا حمام

قرمزی کف دست و کف پا (اریترومالالژیا)

علائم پلی سیتمی ثانویه ممکن است شبیه علائم بیماری زمینه ای باشد. بنابراین، تنگی نفس، سرفه مزمن، اختلال در خواب (آپنه خواب)، سرگیجه، یا خستگی ممکن است در بیماران مبتلا به پلی سیتمی متداول باشد.2
 

عوامل خطر بیماری غلظت خون

هیپوکسی ناشی از بیماری های مزمن ریه و سیگار کشیدن علل شایع پولی سیتمی هستند. بنابراین، سیگار کشیدن می تواند یک عامل خطرناک برای پلی سیتمی باشد.

قرار گرفتن در معرض مونوکسید کربن مزمن (CO) همچنین می تواند یک عامل خطر برای پلی سیتمی باشد.

قرار گرفتن در معرض مزمن مونوکسید کربن برای افرادی که در تونل های زیرزمینی یا پارکینگ، رانندگان کابین در شهرهای بسیار آلوده و احتراق یا کارگران کارخانه هایی با قرار گرفتن در معرض اگزوز موتور کار می کنند، یک عامل خطر است.

افرادی که در ارتفاعات زندگی می کنند نیز ممکن است به دلیل پایین بودن سطح اکسیژن محیطی در معرض ابتلا به پلی سیتمی قرار بگیرند.

افرادی که دارای جهش ژنتیکی و سابقه خانوادگی پلی سیتمی و ناهنجاری های خاص هموگلوبین هستند، در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.2

درمان پلی سیتمی

درمان  به طور کلی به علت بستگی دارد. در پلی سیتمی ورا یا سایر سندرم های اولیه پلی سیتمی، گزینه های درمانی تخصصی تر هستند. فلبوتومی (کشیدن خون) اساسی ترین بخش درمان در پلی سیتمی ورا است. چندین دارو در رابطه با فلبوتومی برای سرکوب تولید غیر طبیعی گلبول های قرمز وجود دارند.

در بیماران مبتلا به پلی سیتمی ثانویه هدف، درمان بیماری زمینه ای است. به عنوان مثال، در بیماران مبتلا به بیماری ریه یا قلبی با هیپوکسی، مدیریت مناسب این بیماری ها به همراه اکسیژن درمانی توصیه می شود.2
 

درمان های گیاهی و خانگی غلظت خون بالا

درحالی که غلظت خون یک بیماری مزمن غیر قابل درمان است درمان های بسیاری برای منظم کردن این شرایط در دسترس است مکمل های طبیعی مانند :سیر و فلفل قرمز به جلوگیری از رقیق و لخته شدن خون کمک میکند علاوه بر این برخی از روش های زندگی برای درمان موثرگزینه های مناسبی هستند.

سیر

سیر، یگ گیاه است که در مجموعه ای از درمان ها حضور دارد ، این گیاه خواص ضد انعقادی خون دارد به همین دلیل یک گزینه مناسب برای درمان موثر پلی سیتمی است. این مکمل کمک میکند که با توجه به شرایط خون را رقیق و از لخته شدن آن جلوگیری کند. 
 

فلفل قرمز

فلفل قرمز یک مکمل دیگر برای مدیریت رقیق کردن خون است کپسایسین های موجود در فلفل قرمز باعث تحریک جریان خون میشود همچنین این ترکیب خون را رقیق و گردش خون را منظم میکند.
 

یونجه

یونجه نه تنها یک آنتی اکسیدان است بلکه دارای عناصر جلوگیری از سرطان نیز هست. 
 

آلوئه ورا برای بیماری پلی سیتمی ورا

آنتی اکسیدان موجود در آلوئه ورا به مبارزه با عفونت و تقویت مغز استخوان کمک میکند. 
 

پنجه گربه

پنجه گربه دارای توانایی تقویت کننده سیستم ایمنی, ضد التهاب و کوچک کننده تومور است. 
 

ریشه گیاه بابا آدم

این ریشه دارای خواص آنتی اکسیدان است که برای پاک کردن خون بدن از سم هایی که مغز استخوان را تحریک میکند مفید است. 
 

جنسینگ

جنسینگ یک آنتی اکسیدان بسیار محبوب است که به پیشگیری از سرطان کمک میکند.3
 

عوارض پلی سیتمی

از عوارض خطرناک و جدی پلی سیتمی ورا افزایش سطح گردش گلبول های قرمز است که باعث افزایش غلظت یا ویسکوزیته خون می شود و خطر تشکیل لخته را افزایش می دهد. تشکیل لخته خون می تواند منجر به سکته مغزی، سکته قلبی، آمبولی ریوی و احتمالاً مرگ شود.

یکی دیگر از عوارض پلی سیتمی ورا، تبدیل احتمالی آن به یک سرطان خون (لوسمی) و خون ریزی بیش از حد است. به دلیل گردش زیاد گلبول های خون در پلی سیتمی، دفع فرآورده های جانبی تخریب گلبول های قرمز می تواند منجر به اختلال عملکرد کلیه، سنگ کلیه و نقرس شود.

عوارض پلی سیتمی ثانویه به طور معمول با عوارض بیماری زمینه ای مرتبط است. به عنوان مثال، هیپوکسی مزمن ناشی از بیماری شدید ریه ممکن است با نارسایی قلبی و فشار خون ریوی همراه باشد.

در پلی سیتمی نوزادی، افزایش غلظت خون یا ویسکوزیته به دلیل جریان خون ضعیف می تواند بر روی چندین عضو نوزاد تأثیر بگذارد. در نتیجه احتمال دارد منجر به اختلال عملکرد کلیه، مشکلات روده، افزایش فشار خون در ریه ها و هیپوکسی شود.1

راه های پیشگیری از غلظت خون بالا

برای پیشگیری از غلظت خون بالا یا همان پلی سیتمی ورا می توان اقدامات زیر را انجام داد.

برخی اقدامات پیشگیرانه عبارتند از:

ترک سیگار

جلوگیری از مصرف بیش از حد مونوکسید کربن

مدیریت مناسب برای بیماری های مزمن ریوی

 درمان بیماری های قلبی 

مدیریت بیماری آپنه

کنترل انسداد خواب 

پلی سیتمی اولیه به علت جهش ژن هایی است که به طور کلی قابل پیشگیری نیستند.3

پینوشتها
1.www.abootalebmedlab.ir
2.www.pezeshket.com
3.www.namnak.com