غيبت شانيه امام زمان چيست ؟

درپاسخ بايد گفت که آيا منظور از غيبت حضرت حجت ـ عليه السلام ـ غيبت شخصي است يا غيبت عنواني؟
به اين معنا که آيا آن حضرت، به گونه اي زندگي مي کند که هيچ گاه با مردم در تماس نيست و امکان ندارد کسي مکان ايشان را پيدا کند؟ يا اين که آن حضرت با مردم در حشر و نشر است، با آنان زندگي مي کند و معاشرت دارد، لکن به گونه اي ناشناس، او مردم را مي شناسد، ولي مردم او را نمي شناسند.
با مطالعه دقيق اخبار و بررسي جميع جوانب مسئله، به نظر مي رسد که غيبت به معناي ناشناس بودن و اختفاي عنوان امام عصر (عج) باشد چنان که امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: در صاحب اين امر، شباهتي از يوسف است، گفتم: گويا که شما از غيبت يا حيرتي به ما خبر مي دهيد؟ فرمود: چرا اين مردم لعنت شده همچون خوک، اين مسئله (غيبت) را انکار مي کنند؟ برادران يوسف با آن که افرادي عاقل و با فهم و فرزندان انبياء بودند، بر يوسف وارد شدند، با او سخن گفتند، او را مخاطب ساختند و با وي داد و ستد کردند و رفت و آمد نمودند در حالي که آنان برادران يوسف و يوسف برادر ايشان بود، اما در عين حال او را نشناختند تا وقتي که خود را معرفي کرد و به آنان گفت من يوسف هستم… چرا اين امت سرگردان انکار مي کنند که خداوند عزوجل بخواهد در وقتي از اوقات، حجتش را از ايشان پنهان سازد؟ يوسف فرمان رواي مصر بود و با پدرش، فقط هجده روز راه فاصله داشت، اگر خدا مي خواست پدرش را از جايگاه او آگاه سازد مي توانست، به خدا سوگند، يعقوب و فرزندانش، به هنگام رسيدن نويد بشارت (يوسف)، از آغاز حرکتشان تا مصر، نه روز در راه بودند، پس چرا اين امت انکار مي ورزند که خداوند به همان گونه که با يوسف رفتار کرد، با حجتش نيز رفتار کند و صاحب مظلوم… راه برود و بر فرش هايشان قدم بگذارند اما او را نشناسند، تا وقتي که خداوند به وي اجازه دهد خود را به مردم معرفي کند، چنان چه به يوسف اجازه داد، هنگامي که برادرانش به او گفتند: آيا تو همان يوسف هستي؟ گفت: من يوسف هستم.[1]اين روايت، صراحت در اين معنا دارد که غيبت حضرت حجت ـ عليه السلام ـ غيبتي عنواني است.
در ميان جمع و جامعه است، با مردم حشر و نشر دارد، زندگي طبيعي و معمولي را مي گذراند، در مراسم مذهبي و مناسک حج شرکت مي جويد، ولي ناشناخته است و اين امري است که سابقه داشته و دارد.
با توجه به مطالب بالا اينک مطلبي را که مي شود به عنوان نتيجه بحث ارائه داد اين است که مراد و مقصود از غيبت شأني و عنواني و معرفتي اين است که امام در ميان مردم و با مردم زندگي معمولي و طبيعي را مي گذراند و مردم او را مي بينند، ولي نام و عنوان واقعي و شخصيت حقيقي او را نمي شناسد به عبارت ديگر امام زمان (عج) از نظر نام و عنوان واقعي و شخصيت حقيقي از ديد معرفتي مردم غايب و پنهان است، نه از نظر جسمي و شخصي زيرا از اين نظر شب و روز در معرض ديد مردم قرار دارد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ پيام امام زمان (عج)، سيد جمال الدين حجازي.
2ـ مقاله چگونگي غيبت امام زمان، حسين الهي نژاد.
3ـ نگاهي به تولد و زندگي امام زمان (عج)، ابوالقاسم يعقوبي.

پي نوشت:
[1]. النعماني، محمد بن ابراهيم، کتاب الغيبة، ص167، انوار الهدي، قم، 1422ق.