گزارش «نسیم» از فعالیت گروهک تروریستی داعش در ایام انتخابات پارلمانی عراق// آیا داعش در حد و اندازه‌ ‘تهدید امنیتی’ جمهوری اسلامی ایران است؟عراق پس از به قدرت رسیدن صدام، دیکتاتور سابق این کشور، تکریتی در سال 1979 میلادی همواره درگیر خشونت، جنگ و حتی نسل کشی های متعدد و خونباری بوده است.جنگ هشت ساله با جمهوری اسلامی ایران، حمله صدام به کویت و سپس جنگ خلیج فارس در وجه بین المللی و کشتار شیعیان و دیگر قبایل و قومیت های مردمی عراق از جمله کردها توسط حزب بعث به سرکردگی دیکتاتور سابق این کشور و همچنین گروهک های تروریستی مانند سازمان مجاهدین از جمله وقایع اسفناکی بود که برمردم این کشور گذشته است.

این وضعیت در سال 2003 و در پی حمله نظامیان آمریکایی و همپیمانانشان به کشور عراق تشدید شد و طی دوره ای قریب به ده سال بیش از نهصد هزار نفر از مردم این کشور توسط نظامیان خارجی و آن هم به وسیله سلاح های مدرن و بمب های شیمیایی و یا حاوی اورانیوم، فسفر و دیگر عناصر مرگ آور کشته شدند.

اما دولت و مردم این کشور هم اکنون با پدیده نو ظهور دیگری مواجه هستند که این کشور را با چالش جدی مواجه کرده است. حضور نیروهای نظامی گروهک تکفیری داعش در غرب این کشور و اشغال چند روزه استان الانبار باعث شده که تمرکز افکار عمومی و رسانه ها معطوف به این منطقه و درگیری دولت و عشایر عراق با گروهک داعش باشد. شکل گیری، حضور و عملیات این گروه در غرب عراق معلول شرایط منطقه بوده که پس از سقوط صدام و حضور نظامیان آمریکایی ایجاد شده است.

البته در توضیح چگونگی شکل گیری این گروه و قبل از بیان شرایط منطقه باید به وقایع چندی قبل و وقایع افغانستان پرداخت. در جریان لشگرکشی گسترده اتحاد جماهیر شوروی در اواخر دهه 80 میلادی به افغانستان، گروهک تروریستی تکفیری القاعده با پیوندگروهک‌های رادیکال و افراطی کشورهای منطقه، به ریاست اسامه بن لادن سعودی تبار تشکیل و پس از مدتی با پیوستن گروهک جهاد اسلامی مصر به ریاست ایمن الظواهری گسترش یافت و فعالیت های گسترده ای را در افغانستان و پاکستان پایه ریزی کرد.

این گروهک تروریستی که با حمایت های مالی و معنوی ایالات متحده آمریکا و عربستان سعودی ابتدا به بهانه مبارزه با شوروی تشکیل شده بود، پس از مدتی بلای جان دیگر مسلمانان منطقه شد و با کافر خواندن گروه های مختلف مسلمانان از شیعه و سنی ، آنان را مورد تهاجم خود قرار داد و به قتل عام آنها پرداخت.

اما در سالهای اخیر و بعد از فروپاشی دولت صدام در عراق بازمانده های حزب بعث عراق که زمانی کشتار وسیع مردم این کشور را صورت داده بودند، با تشکیل گروهکی به نام حکومت اسلامی عراق و شام حمایت خود را از گروهک القاعده اعلام کردند و پس از مدتی به آنها پیوستند. این گروهک تازه تاسیس تکفیری در غرب عراق و در استان الانبار فعالیت های خود را گسترش دادند و نهایتا در جریان جنگ سوریه به صورت رسمی وارد مناقشات نظامی این کشور شد و چنان فجایعی را به بار آورد که حتی دولت های غربی نیز واردار به موضع گیری و محکوم کردن قتل عام مردم توسط گروهک داعش شدند.اعضای این گروهک که غالبا عراقی هستند اغلب از اعضای حزب بعث عراق بودند که پس از فروپاشی دولت صدام بازداشت شده و پس از مدتی از زندان آزاد شده اند.

اخیرا شبکه العربیه با انتشار گزارشی به نقل از اداره اطلاعات وزارت امور خارجه عراق نسبت به افشای اسامی و سوابق اعضای ارشد این گروهک اقدام کرده است و بیان داشته که فرماندهان گروه داعش شش نفر عراقی هستند که نامشان در فهرست افراد تحت تعقیب جرایم تروریستی قرار دارد.

بر اساس این گزارش چهار نفر از این افراد از فرماندهان صدام و دارای مناصب بالایی در ارتش عراق بوده‌اند و پس از حمله آمریکا باز داشت شده و در بازداشتگاه آمریکایی “بوکا” در شهر ‌ام القصر نگهداری می‌شدند که نام و سوابقشان به شرح زیر است:

ابوبکر البغدادی

نام واقعی این فرد ابراهیم البدری است و کنیه سابقه‌اش ابو دعاء بود. وی استادیار دانشگاه در رشته مطالعات اسلامی، امام جماعت مسجد احمد بن حنبل سامراء، امام جماعت مسجدی در بغداد و سپس مسجدی در فلوجه بود. نیروهای آمریکایی البغدادی را در تاریخ ۴ ژانویه ۲۰۰۴ دستگیر کردند و حدود ۳ سال در زندان نگه داشتند.

البغدادی پس از خروج از زندان تشکیلاتی با نام، “ارتش اهل سنت” تاسیس کرد و پس از آن به القاعده پیوست. او مرد سوم تشکیلات القاعده در عراق شد و پس از آن به جانشینی ابو عمر البغدادی و فرماندهی کل این تشکیلات رسید.

ابو ایمن العراقی

وی از مهم‌ترین مسئولان داعش است و از فرماندهان ارتش عراق در دوره صدام محسوب می‌شود. العراقی هم اکنون عضو شورای فرماندهی نظامی داعش است که از ۳ نفر تشکیل شده است. وی متولد سال ۱۹۵۶ است و از افسران سازمان اطلاعات نیروی هوایی دوره صدام بود، کنیه‌اش در عراق ابو مهند السویداوی است. وی در سال ۲۰۰۷ دستگیر شد و حدود ۳ سال را در زندان گذراند. پس از آن در سال ۲۰۱۱ به دیرالزور سوریه رفت و اکنون فرماندهی داعش در ادلب، حلب و کوه‌های لاذقیه را بر عهده دارد.

ابو احمد العلوانی

نام اصلی او ولید جاسم العلوانی است و او نیز از افسران ارتش عراق دوره صدام بود. العلوانی هم‌اکنون عضو شورای فرماندهی نظامی ۳ نفره داعش و یکی از قدرتمندترین افراد در این گروه است.

ابو عبد الرحمن البیلاوی

نام واقعی این فرد اسماعیل نجم است و کنیه‌ ابو اسامه البیلاوی دارد. وی ساکن الخالدیه در استان الانبار بود. ۲۷ ژانویه سال ۲۰۰۵ دستگیر و به زندان بوکا انتقال داده شد. او نیز از افسران ارتش عراق در دوره صدام بود و از اعضای شورای فرماندهی نظامی ۳ نفره داعش بود. پس از آن البیلاوی ریاست شورای مرکزی داعش را عم بر گرفت و اخیرا در خالدیه الانبار کشته شد.

حجی بکر

نامش سمیر عبد محمد الخلیفاوی است. وی از افسران سابق ارتش عراق در دوره صدام بود و وظیفه‌اش ارتقای تسلیحات و تجهیزات نظامی داعش بود. خلیفاوی نیز مدتی در زندان بوکا بازداشت بود و پس از آزادی، به القاعده پیوست. وی مهم‌ترین عضو داعش در سوریه بود و اخیرا در درگیری‌های این کشور کشته شد.

ابو فاطمه الجحشی

نامش نعمه عبد نایف الجبوری است. مسئولیت عملیات داعش در جنوب عراق و سپس کرکوک و مناطق دیگر را بر عهده داشت.

این گروهک ترویستی پس از حضور در جنگ سوریه با سوء استفاده از فضای کلی حاکم بر کشور عراق که به نوعی می توان آن را تزلزل سیاسی نام نهاد، و با بهره گیری از وقایعی که در استان الانبار عراق و پس از اعتراض عشایر محلی به دولت ایجاد شده بود، از طریق مرز سوریه و اردن وارد این استان شده و به بهانه حمایت از عشایر به دنبال تشکیل حکومت آرمانی خود دست به پیشروی در بزرگترین استان عراق یعنی الانبار زدند و با حمایت برخی از مردم منطقه توانست طی چند روز و با استفاده از غفلت ارتش عراق، در منطقه بیابانی و خالی از سکنه غرب عراق پیشروی نموده و بعد از گذشتن از الرمادی خود را به فلوجه در صد کیلومتری بغداد برساند و بلافاصله با ادعای تسلط بر این شهر مهم عراق برای آن شهردار نیز مشخص نمایند.

در این شرایط این گروهک تروریستی با انتشار ویدیوئی در شبکه های اجتماعی اعلام نمودند که سران قبال و عشایر با ایشان بیعت نموده و آماده عملیات علیه دولت مرکزی عراق هستند.

اما در همین حال و در نبود ارتش عراق، بسیاری از سران قبایل و عشایر با تکذیب بیعت با داعش، به مقابله با آنها پرداختند و توانستند با وارد آوردن ضرباتی به مواضع این گروهک در مناطقیاز استان الانبار، آنها را به عقب برانند و پس از چندی با دخالت ارتش بخش های اعظمی از استان الانبار و مناطق غربی عراق را پاکسازی کنند.

اما بنا بر گفته بسیاری از تحلیل گران، این خطر بالافعل که اکنون تا حدودی رفع شده می تواند دارای پتانسیل بالقوه نسبتا بالایی برای حضور در عراق باشد و با توجه به شرایط سیاسی این کشور می تواند خطرهای جدی برای دولت مرکزی عراق فراهم آورد.لذا در تکمیل این مطالب و در توضیح شرایط سیاسی عراق که شاید اصلی ترین دلیل حضور و رشد این گروهک تکفیری باشد باید به نوع حکومت و فضای کلی حاکم بر آن به ویژه در ماه های اخیر اشاره کرد.

پس از تصویب قانون اساسی جدید عراق در ماه اکتبر سال ۲۰۰۵ میلادی، سیستم حکومتی عراق به صورت یک حکومت وحدت ملی تشکیل شد. سیستمی که در آن رئیس جمهور از بین کردها، نخست وزیر از میان شیعیان و رئیس مجلس از میان اهل سنت عراق انتخاب می شود. در این نوع از تقسیم قدرت نخست‌وزیر که از بین طیف اکثریت یعنی شیعیان انتخاب شده قدرتمندترین فرد کشور محسوب می شود.

در سال های اخیر جلال طالبانی (مام جلال) رئیس حزب اتحادیه میهنی کردستان و سیاستمدار متفنذ عراقی و نزدیک به جمهوری اسلامی ایران منصب ریاست جمهوری را بر عهده داشته، نوری المالکی رهبر حزب الدعوه نخست وزیر بوده و اسامه النجیفی، ریاست پارلمان را بعهده داشته است.

این در حالی است که فعالیت جریان های متعدد و متکثر عراقی به ویژه در میان شیعیان از سویی و فشار کشورهای عربی و غربی بر دولت این کشور از سوی دیگر و وقوع عملیات های تروریستی و انفجارهای فراوان در سالهای اخیر توازن قدرت را متزلزل نموده است.

در میان شیعیان عراق علاوه بر نوری المالکی و حزب الدعوه، طیف ها و احزاب دیگری مانند جریان سکولار شیعی و ائتلاف« العراقیه» به رهبری ایاد علاوی سیستمدار عضو حزب بعث و مورد حمایت غرب و رقیب مالکی برای تصاحب پست نخست وزیری که در اتحادی نانوشته با اعضای سنی پارلمان عراق قرار دارد، مجلس اعلای اسلامی عراق به رهبری سید عمار حکیم و جریان اصلاح میهنی به رهبری ابراهیم جعفری ( هر دو نزدیک به آیت الله سیستانی مرجع تقلید شیعیان عراق) و همچنین جریان مقتدی صدر فعال می باشند.

این رقایت گروه های قدرتمند شیعی در کنار وخامت حال جلال طالبانی و رقابت مسعود بارزانی، هوشیار زیباری و دیگران سران گروه های کرد برای جانشینی طالبانی نیز از دیگر دلایل تزلزل شرایط حکومت در عراق است.در این شرایط وقوع جنگ در کشور همسایه یعنی سوریه و ورود تعداد بالایی از تروریست ها از حدود پنجاه کشور و همچنین ورود حجم بالای سلاح به این کشور زمینه نا آرامی و عملیات میدانی داعش را فراهم آورده است.

البته نکته مهم و قابل توجه در اینجا این است که رئیس پارلمان و 40 نفر دیگر اعضای فراکسیون “متحدون” یا به عبارتی هم حزبی های اسامه النجیفی‌ رئیس پارلمان این کشور، پس از اعلام خبر مقابله ارتش با گروهک داعش در استان الانبار، در حمایت از این گروهک تروریستی و در انتقاد به ارتش این کشور که تحت فرمان نوری المالکی است به صورت دسته جمعی استعفا دادند و تلاش نمودند که پارلمان این کشور را از اکثریت بیاندازند البته هرچند که این فشار سیاسی در نهایت ناکام ماند اما همنوایی این تعداد از اعضای پارلمان با عده ای تروریست می تواند در آینده به محل جدی چالش دولت عراق تبدیل شود.

لذا این کشمکش قدرت می تواند آینده سیاسی عراق را حداقل در مواجهه با گروهک تروریستی داعش که اکنون متحدانی را نیز در درون سیستم حکومتی این کشور پیدا کرده است با چالش جدی روبرو کند.

بر همین اساس با توجه به اینکه دفتر رئیس‌جمهوری عراق طبق دستوری زمان برگزاری انتخابات پارلمانی این کشور را ۳۰ آوریل ۲۰۱۴ در نظر گرفته است، باید منتظر بود و دید طی روزهای آینده چه شرایطی برای این کشور پدید می آید.

البته از سوی دیگر باید شاهد صحنه و وقایع سوریه هم بود چرا که گروهک تروریستی داعش اکنون ضمن درگیری با دولت مرکزی سوریه با معارضین دیگر حاضر در سوریه مانند ارتش آزاد نیز درگیر شده است و در صورت اقدام محتمل دولت و یا گروه های مذکور و یا کاهش حمایت های مالی عربستان و دیگر کشورهای عربی مانند اردن و قطر می تواند تضعیف شده و اثرگذاری کمتری داشته باشد.

هرچند که این گروهک تروریستی در هر صورت، چه در شرایط موفقیت یعنی پیشروی در سوریه و استفاده از فضای تنش سیاسی حاصل از انتخابات عراق و چه در حالت عدم موفقیت و انزوای بیشتر می تواند یک تهدید جدی برای کشورهای منطقه حتی جمهوری اسلامی ایران باشد و از طریق بمب گذاری و یا رفتارهای دیگری که در چند ماه اخیر در سوریه و عراق شاهد آن بوده ایم اقدامات خرابکارانه ای را صورت دهد. چنانکه نباید فراموش نمود این گروهک در بیانیه اخیر خود نیز اعلام کرده اند قصد ورود به ایران از راه خوزستان در سال جاری میلادی را نیز دارند اما به دلیل عدم حضور قدرتمند این گروهک در شرق عراق و نیز توانمندی اطلاعاتی، امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی ایران در مرزهای غربی بالاخص در خوزستان و حمایت تامه مردم این منطقه از نیروهای امنیتی کشور، تصور چنین اتفاقی در آینده نزدیک، دور از تصور است.

نسیم، ۱۳۹۳/۱/۲۶