خداوند در سورة انعام آية 163 از زبان رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ ميفرمايد: « لا شَرِيكَ لَهُ وَبِذَلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ ؛ شريكي براي او نيست، و به همين دستور يافتهام و من نخستين مسلمانم.»
سؤالي كه در آية فوق مطرح است اين است كه، چگونه پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ اولين مسلمان بوده، در حالي كه خداوند دربارة حضرت نوح ـ عليه السّلام ـ ميفرمايد: « وَأُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ ؛[1] مأمورم كه از مسلمانان باشم.» و دربارة ابراهيم ـ عليه السّلام ـ و فرزندش اسماعيل آمده است كه: « رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ ؛ خداوندا ما را براي خودت مسلمان قرار ده.»[2] و دربارة حضرت يوسف آمده است كه «توفني مسلماً؛[3] مرا مسلمان بميران و همچنين پيامبران ديگر.
در پاسخ ميتوان گفت «مسلم» به معني كسي است كه در برابر فرمان خدا تسليم است و اين معني دربارة همة پيامبران الهي و امت هاي مؤمن آنها صادق است، با اين حال اولين مسلمان بودن پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ يا از نظر كيفيت و اهميت اسلام او است، زيرا درجه تسليم و اسلام او بالاتر از همگان بود. يا اولين فرد از اين امت بود كه آئين قرآن و اسلام را پذيرفت. در بعضي از روايات نيز وارد شده كه منظور نخستين كسي است كه در عالم ارواح به دعوت پروردگار و سؤال او در زمينه الوهيتش پاسخ مثبت داد.[4]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. مجمع البيان؛ فضل طبرسي، ترجمه گروهي از مترجمان، تهران، فراهاني، اول، ج9، ص36.
2. اثني عشري؛ حسين حسيني؛ تهران، ميقات، اول، 1363ه ش، ج3، ص422.
پي نوشت ها:
[1] . يونس/72.
[2] . بقره/128.
[3] . يوسف/101.
[4] . مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالكتب الاسلاميه، ج 6، ص 61؛ طباطبايي، محمدحسين، تفسير الميزان، انتشارات جامعة مدرسين حوزة علمية قم، ج 7، ص 394.