سوره ابراهيم/ آيه 1: «الر كتَبٌ أَنزَلْنَهُ إِلَيْك لِتُخْرِجَ النَّاس مِنَ الظلُمَتِ إِلى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلى صِرَطِ الْعَزِيزِ الحْمِيدِ»؛ (الر، (اين) كتابي است كه بر تو نازل كرديم، تا مردم را از تاريكيها، به سوي روشنايي -به اذن پروردگارشان- در آوري؛ بسوي راه خداوند عزيز و حميد.)
چرا در آيه مباركه فوق، ايمان و راه خدا به نور تشبيه شده است؟ با توجه به اينكه نور، لطيف ترين موجود جهان ماده است و سرعت سير آن، بالاترين سرعتها و بركت و آثار آن، در جهان ماده بيش از هر چيز ديگر است -به طورى كه مى توان گفت: سرچشمه همه مواهب و بركات مادى، نور است- روشن مى شود كه تشبيه ايمان و گام نهادن در راه خدا، تا چه اندازه پر معنى است. نور مايه جمعيت و ظلمت عامل پراكندگى است. نور نشانه زندگى و ظلمت نشانه مرگ است. به همين دليل در قرآن مجيد امور بسيار پر ارزش به نور تشبيه شده است، از جمله:
1- عمل صالح:
سوره حديد/ آيه 12: «يوم ترى المؤمنين و المؤمنات يسعى نورهم بين ايديهم و بايمانهم»؛ (روزى كه مردان و زنان با ايمان را مى بينى كه نورشان از پيش رو و سمت راست آنها حركت مى كند.)
2- ايمان و توحيد:
سوره بقره/ آيه 257: “الله ولى الذين آمنوا يخرجهم من الظلمات الى النور”؛ (خداوند سرپرست كسانى است كه ايمان آورده اند كه آنها را از ظلمتها به نور هدايت مى كند).
3- قرآن:
سوره اعراف/ آيه 157: “فالذين آمنوا به و عزروه و نصروه و اتبعوا النور الذى انزل معه اولئك هم المفلحون”؛ (آنها كه ايمان به پيامبر آوردند و او را گرامى داشتند و يارى كردند و از نورى كه بر او نازل شده است پيروى كردند آنها رستگارانند.)
4- آئين خدا و دين الهى:
سوره توبه/ آيه 32: “يريدون ان يطفؤ ا نور الله بافواههم …”: (آنها مى خواهند نور خدا را با دهانشان خاموش سازند)
5- و از همه بالاتر، از ذات پاك خداوند -كه برترين و والاترين وجود است بلكه هستى همه موجودات پرتوى از وجود مقدس او است- تعبير به نور شده است، آنجا كه مى خوانيم :
سوره نور/ آيه 35: ” الله نور السماوات و الارض “؛ (خداوند نور آسمانها و زمين است.)
و از آنجا كه همه اين امور به يك واقعيت باز مى گردند و همگي پرتوهائى از «الله»، ايمان به او، گفته او و راه او مى باشند؛ اين كلمه در اين موارد به صورت مفرد آمده است. به عكس ظلمات كه همه جا عامل تفرقه و پراكندگى است، لذا به صورت «جمع» كه نشانه تعدد و تكثر است ذكر شده.
سرانجام از آنجا كه ايمان به خدا و گام نهادن در طريق او، هم باعث حركت و هم موجب بيدارى و هم عامل اجتماع و وحدت و هم وسيله ترقى و پيشرفت است، اين تشبيه از هر نظر رسا و پر محتوا و آموزنده است.
منبع:
تفسيرنمونه ج10 ص265و266