نگرانی شما ازقضا شدن نماز صبح، پسندیده وخوب است و می تواند نقطه شروعی برای رفع مشکل باشد! لذا برای حل مشکل قضا شدن نماز صبح لازم است که حداقل از 6 زاویه به موضوع توجه کنید تاانشاالله به مدد الهی بتوانیم مشکل را حل کنیم :rn• زاویه اول : اشکال قضا شدن نمازچیست؟ !rnاشکال درتعطیل شدن واجب است واگر کسی واجب خدا را ندیده بگیرد ویا به آن بی اهمیت باشد گناه کبیره کرده است ، پس اگر کسی عمدا نمازصبح را دروقتش نخواند وخواب را برنمازخواندن ترجیح دهد گناه کبیره کرده است واگرعمدا نباشد ودوست دارد که نماز را دروقتش بخواند ،ولی به هرصورت خواب می ماند،چنین فردی بایستی تدبیری بیندیشد که بتواند نماز صبح را در وقتش بخواند ودرپیدا کردن راهکار برای خواب نماندن کوتاهی نکند !rn- در روایتى آمده است، عبید بن زرارة مى گوید: از امام صادق(ع) پرسیدم گناهان کبیره کدام اند؟ آن حضرت فرمود: گناهان کبیره در نوشتار على بن ابى طالب (ع)، هفت چیز است:کفر به خداوند، کشتن انسان، عاق پدر و مادر شدن، ربا گرفتن، خوردن مال یتیم به ناحق، فرار از جهاد و تعرب بعد از هجرت.عبید مى گوید:از امام پرسیدم:یک درهم از مال یتیم خوردن، بزرگ تر است یا ترک نماز؟ حضرت فرمود:ترک نماز.عرض کردم:شما ترک نماز را از گناهان کبیره به حساب نیاوردید. حضرت فرمود:اولین گناه کبیره چه بود؟ عرض کردم:کفر به خداوند. فرمود:شکى نیست که تارک نماز کافر است.(وسائل الشیعه، ج 11، ص 254) (مقصود از این کفر، کفر عملى است؛ البته اگر ترک نماز به جهت انکار خدا و رسول باشد، کفر نظرى نیز هست.)rn* زاویه دوم : آثارو پیامدهای قضا شدن نماز صبح برای انسان در زندگی دنیا وآخرت چیست؟ rn- امام علی -علیه السلام- می فرمایند : هیچ کاری نزد خدای ( عزو جل ) محبوبتر از نماز نیست. پس مبادا چیزی از امور دنیا شما را از اوقات نماز باز دارد ؛ زیرا خدای ( عز و جل ) مردمانی را نکوهیده و فرموده است : الذین هم عن صلاتهم ساهون؛ همانان که از نمازشان غافلند , یعنی از اوقات نماز غافلند و به آن اهمیتی نمی دهند.( میزان الحکمه / ج 7 / ص 3129.)rn – ترک نماز و یا سبک شمردن آن، آثار و نتایج شوم فراوانى دارد؛حضرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله در این باره مى فرماید:هر کس نماز را سبک بشمارد، دچار پانزده بلا مى شود: شش بلا در دنیا، سه بلا در هنگام مرگ، سه بلا در قبر و سه بلا و عقوبت هنگامى که از قبر بیرون مى آید:rnالف. آنچه در دنیا به آن دچار مى شود:rn1. خداوند برکت را از عمر او برمى دارد.rn2. خداوند برکت را از روزى اش بر مى دارد.rn3. چهره خوبان از او گرفته مى شود.rn4. کار نیک وى دیگر پاداش نخواهد داشت.rn5. دعایش به اجابت نمى رسد.rn6. از دعاى خوبان بهره اى نخواهد برد.rnب. آنچه در هنگام مرگ به آن دچار مى شود:rn1. با ذلت و خوارى مى میرد.rn2. گرسنه از دنیا مى رود.rn3. تشنه مى میرد.rnج. آنچه در قبر گریبانش را مى گیرد:rn1. خداوند ملکى را در قبر وى مى گمارد، تا او را شکنجه کند.rn2. قبر بر وى تنگ خواهد گرفت.rn3. درون قبر وى، تاریک خواهد بود.rnد. آنچه در قیامت هنگام برخاستن از قبر به آن دچار مى شود:rn1. خداوند فرشته اى بر او مى گمارد، تا وى را با صورت بر زمین بکشد؛ در حالى که مردم نظاره مى کنند.rn2. با وى محاسبه سختى خواهد داشت.rn3. هرگز خداوند به وى نظر رحمت نمى افکند و تطهیرش نمى کند و عذاب دردناک و سختى در انتظار او است. .(مستدرک الوسائل، ج 1، ص 171 – 172)rn- تاخیر و سستى در نمازها نیز آثار و پیامدهاى سوء زیر را نیز به همراه دارد:rn1- محروم ماندن انسان از فیوضات و پاداش هاى آن. امام صادق علیه السلام فرموده است:rnکسى که نمازها را بى سبب به تأخیر اندازد و حدود آنها را حفظ نکند، فرشته اى نماز او را سیاه و تاریک به آسمان برد؛ در حالى که نماز با صداى بلند به نمازگزار گوید:مرا ضایع کردى، خداى تو را ضایع کند؛ آن چنان که مرا ضایع کردى. ( – آداب الصلاة، ص 3 و 4)rn2- دورى انسان از رحمت و نظر لطف الهى است.rnحضرت مهدى(عج) به یکى از مشتاقان دیدارش (زهرى) که به زیارت آن حضرت موفق شده بود، دوبار فرمود:از رحمت خدا دور است کسى که نماز صبح را چندان تأخیر اندازد تا ستاره ها ناپدید شوند و نماز مغرب را به قدرى تأخیر اندازد تا ستاره ها ظاهر شوند. { – حق الیقین، ص 302}rn3- جرأت و سلطه شیطان بر انسان. رسول خدا(ص) مى فرماید:rnشیطان همیشه از مؤمن مى ترسد، تا زمانى که بر نمازهاى پنجگانه محافظت دارد. اما هنگامى که پنج وقت نماز را ضایع کرد، بر او جرأت پیدا مى کند و او را در گناهان بزرگ مى اندازد.(- وسائل الشیعه، ج 3، ص 18)rn4- محشور شدن با افراد دوزخى در قیامت. پیامبر(صلی الله علیه وآله) مى فرماید:rnکسى که نمازهاى پنجگانه اش را با طهارت کامل در اول وقت به جا آورد،این نماز در قیامت براى او نور و برهان است و کسى که نمازش را ضایع کند با فرعون و هامان محشور خواهد شد.(سفینة البحار، ج 2، ص 43 (rn5- امام صادق علیه السلام در لحظات آخرازعمرشریف شان فرمودند: کسی که نمازرا سبک بشمارد به شفاعت ما نمی رسد.rn6- بیزاری قرآن از او! rn رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمودند : کسی که نماز صبح نخواند قرآن از او بیزار است، هرکه نماز ظهر بجا نیاورد پیامبران الهی از او بیزارند ، هرکه نماز عصر را ترک کند فرشتگان از او بیزار است، هرکه نماز مغرب نخواند دین از او بیزار است، هرکه نماز عشارا ترک کند خدای جهان از او بیزار است.(اسرار الصلوه/ص۳۴(rn• زاویه سوم: اهمیت نماز صبح:rn۱- نماز صبح مشهود ملائکه است: (بنی اسرائیل/آیه۷۷) گر چه تمام نمازها مشهود ملائکه است ولی نماز صبح در این وادی از ویژگی خاصی بهره مند است. در روایات اسلامی آمده که : «نماز صبح از میان نمازها این امتیاز دارد که ملائکه شب و ملائکه روز آن را مشاهده می کنند. زیرا نماز صبح اگر در اول وقت خود انجام شود دقیقاً در لحظه ای انجام شده است که ملائکه شب جای خود را به ملائکه روز می دهند. و هر دو گروه از فرشتگان شاهد اقامه آن خواهند بود. بنابراین نماز صبح که در اول وقت خوانده شود در دو پرونده ثبت می شود.» (وسایل شیعه/ج۳/ص۱۵۶/بحار/ج۸/ص۷۳)rn۲- نماز صبح به جماعت :rnرسول خدا چون شنید تعدادی از مسلمین در نماز جماعت صبح حضور ندارند فرمود: اگر آنها از ثواب زیاد نماز جماعت صبح و عشا خبر داشتند مانند راه رفتن کودکان شیرخوار، خود را به نماز جماعت می رساندند(بهترین پناهگاه/ص۹۴) اسحاق ابن عمار از امام صادق(علیه السّلام) سوال کرد که : خبر ده ما را از برترین وقت برای نماز صبح.امام فرمود:هنگام طلوع فجر چون خداوند می فرماید: اِنّ قران الفجر کانَ مشهوداً(اسرا ۷۸) نماز صبح را ، فرشته روز و فرشته شب هر دو مشاهده می کنند. پس هرگاه بنده نماز صبح را با طلوع فجر بخواند،دو مرتبه پاداش نوشته می شود،هم فرشته صبح می نویسد و هم فرشته شب.(ثواب الاعمال/ص۸۵)rn۳- ضرر قضا شدن نماز صبح :rnشخصی خدمت امام صادق – علیه السلام- رسید، و برای انجام کاری استخاره کرد. استخاره بد آمد. ولی اعتنا نکرد، و سفرش را که برای تجارت بود، آغاز کرد. اتفاقاً در سفر به او خوش گذشت، و سود بسیاری به دست آورد. وی از بد آمدن استخاره در شگفت ماند، از این رو پس از بازگشت، خدمت حضرت رسید و جریان را از ایشان پرسید. امام صادق – علیه السلام- لبخندی نموده و فرمودند: به یاد داری که در مسافرتت در فلان منزل آنچنان خسته بودی که خوابت برد. و وقتی بیدار شدی که آفتاب طلوع کرده و نماز صبحت قضا شده بود؟! اگر خداوند متعال آنچه را که در دنیاست به تو داده بود، جبران دو رکعت نماز قضای تو نمی‌شد!rn۴- نماز صبح را منافقین دوست ندارند:rnرسول خدا: نماز صبح و نماز عشا سنگین ترین نمازها در نظر منافقین است. (مستدرک وسایل/ج۱/ص/۱۸۳)rn۵- حاجات مهم را بعد از نماز صبح از خدا بخواهید:rnروایت شده است که «حاجات مهم خود را در نماز صبح از خداوند مسالت نمایید.» rnامام حسن مجتبی(علیه السّلام) می فرماید:از رسول خدا شنیدم که فرمود: هرکس نماز صبح بگذارد آن نماز بین او و آتش دوزخ دیواری ایجاد می کند.rn۶- از رحمت خدا دور نشوید:rnحضرت مهدی(علیه السّلام) به یک از مشتاقان دیدارش که به زیارت آن حضرت موفق شده بود دوباره فرمود: از رحمت خدا دور است کسی که نماز صبح را چندان تاخیر بیندازد تا ستاره ها ناپدید شوند و نماز مغرب را به حدی تاخیر بیندازد تا ستاره ها ظاهر شوند.(حق الیقین/ص۳۰۲)rn۷- ای بی خبرها برخیزید:rnو در روایتی آمده که حضرت امام حسین(علیه السّلام) تعابیر زیبایی در مورد پرندگان داشتند و در مورد خروس می فرمودند: خروس در موقع اذان فریاد می زند: قوموا ایها الغافلون ، قوموا ایها الغافلون یعنی ای بی خبرها برخیزید، ای بی خبرها برخیزید.rnهنگام سپیده دم خروس سحری // دانی که چرا همی کند نوحه گری!rnیعنی که نمودنددر آینه ی صبح // کز عمر شبی گذشت و تو بی خبری!rn8- قسم قرآن به صبح:rn- در اهمیت صبح همان بس که خدای عز و جل به آن قسم خورده است : « و الصبح اذا اسفر(مدثر / 34)؛ و سوگند به صبح چون آشکار شود و الصبح اذا تنفس(تکویر / 18)؛ و سوگند به صبح چون بدمد»rn- علامه حسن زاده ی آملی ( حفظه الله تعالی ) می فرمایند : کسی که سحر ندارد از خود خبر ندارد !rn• زاویه چهارم : آثار ونتایج خواندن نماز صبح: rn1. تضمین بهشت :rnرسول الله(صلى الله علیه وآله) فرمود: «إِنَّ رَبَّکُمْ یقُولُ هَذِهِ الصَّلَوَاتُ الْخَمْسُ الْمَفْرُوضَاتُ فَمَنْ صَلَّاهُنَّ لِوَقْتِهِنَّ وَ حَافَظَ عَلَیهِنَّ لَقِینِى یوْمَ الْقِیامَةِ وَ لَهُ عِنْدِى عَهْدٌ أُدْخِلُهُ بِهِ الْجَنَّةَ وَ مَنْ لَمْ یصَلِّهِنَّ لِوَقْتِهِنَّ وَ لَمْ یحَافِظْ عَلَیهِنَّ فَذَلِکَ إِلَى إِنْ شِئْتُ عَذَّبْتُهُ وَ إِنْ شِئْتُ غَفَرْتُ لَه ». ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 29؛ رسول خدا فرمود: خداى شما مى فرماید: این نمازهاى پنجگانه فریضه است، پس کسى این نمازها را در وقتش به جا آورد و محافظت بر او نماید، روز قیامت مرا ملاقات خواهد کرد. و بر عهده من است که او را وارد بهشت کنم، و کسى که در وقتش نمازها را به جا نیاورد و محافظت بر او نکند، در این صورت بر من است که اگر بخواهم او را عذاب مى کنم، و اگر بخواهم او رابخشایم.» rn- پیامبر خدا صلی الله علیه وآله : حفظِ شش امر را برای من عهده دار شوید من بهشت را برای شما عهده دار می شوم: نماز، زکات، امانتداری، شهوت، شکم وزبان را. (میزان الحکمه/ ج ٢/ص276)rn2. برآورده شدن حاجت: rnامام حسن عسکرى(علیه السلام) فرموده اند:«موسى بن عمران با خداوند سخن گفت و از پروردگار خویش پرسید: خدایا! پاداش کسى که نمازش را اول وقت مى خواند چیست؟ خداوند تبارک و تعالى فرمود: خواهش و خواسته او را برآورده مى کنم و بهشت را بر او مباح مى گردانم. ». بحارالأنوار، ج 13، ص 327.rn3. مصون ماندن از بلایاى دنیوى:rnرسول الله(صلى الله علیه وآله) وعده داده: «إِذَا أَنْزَلَ اللَّهُ عَاهَةً مِنَ السَّمَاءِ عُوفِى مِنْهَا حَمَلَةُ الْقُرْآنِ وَ رُعَاةُ الشَّمْسِ أَى الْحَافِظُونَ لِأَوْقَاتِ الصَّلَوَاتِ وَ عُمَّارُ الْمَسَاجِدِ ». مستدرک الوسائل، ج 3، ص 149؛ هنگامى که خداوند سبحان، از آسمان، آفت نازل کرد، حاملین قرآن، رعایت کنندگان خورشید، یعنى کسانى که اوقات نماز را مراعات کنند و مساجد را آباد مى سازند از این آفت دور ساخت»rn4. خاموش شدن آتش گناهان:rnرسول خدا(صلى الله علیه وآله): «مَا مِنْ صَلَاةٍ یحْضُرُ وَقْتُهَا إِلَّا نَادَى مَلَکٌ بَینَ یدَى النَّاسِ قُومُوا إِلَى نِیرَانِکُمُ الَّتِى أَوْقَدْتُمُوهَا عَلَى ظُهُورِکُمْ فَأَطْفِئُوهَا بِصَلَاتِکُم». أمالى الصدوق، ص 496؛ وقت هر نمازفرا مى رسید، فرشته اى در میان مردم ندا سر میدهد برخیزید، به وسیله نمازتان، آن آتش گناه را که خودتان فراهم کردید، خاموش کنید. »rn5. مصون ماندن انحراف عقیده به هنگام مرگ: rnامام صادق(علیه السلام) فرمود:«مَلَکُ الْمَوْتِ یدْفَعُ الشَّیطَانَ عَنِ الْمُحَافِظِ عَلَى الصَّلَاةِ وَ یلَقِّنُهُ شَهَادَةَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ فِى تِلْکَ الْحَالَةِ الْعَظِیمَة». من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 137؛ هنگام مرگ ملک الموت شیطان را (در آن هنگام که مى خواهد ایمان انسان ها را بگیرد) از کسى که محافظت به (اوقات ) نماز مى کند، دفع مى کند و شهادتین «اشهد ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله» را در این حالت به او تلقین مى کند. »rn6. دعاى خیر نماز براى نمازگزار اول وقت :rnامام باقر(علیه السلام) فرموده است: «هرگاه نماز در اول وقت بالا برود، سفید و درخشان به سوى صاحبش باز مى گردد و به او خطاب مى کند: از من مواظبت نمودى خدا تو را حفظ کند…. ». وسائل الشیعة ج 4، ص 108.rn7. پیامبر، نجات از گرفتارى هاى دنیوى و اخروى را براى او ضمانت نموده: rnرسول خدا (صلى الله علیه وآله): «مَا مِنْ عَبْدٍ اهْتَمَّ بِمَوَاقِیتِ الصَّلَاةِ وَ مَوَاضِعِ الشَّمْسِ إِلَّا ضَمِنْتُ لَهُ الرَّوْحَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ انْقِطَاعَ الْهُمُومِ وَ الْأَحْزَانِ وَ النَّجَاةَ مِنَ النَّار). بحارالأنوار، ج 80، ص 9؛ بنده اى (نمازگزار) که اهتمام و مواظبت به اوقات نماز نماید، و مواضع آفتاب را براى وقت نمازش دقت کند، من ضمانت مى کنم براى او راحتى در دم مرگ را و دفع و رفع هموم و درد و اندوه و نجات از آتش جهنم را»rn8. مصونیت از غفلت:rnامام باقر(علیه السلام) فرموده اند: «أَیمَا مُؤْمِنٍ حَافَظَ عَلَى الصَّلَوَاتِ الْمَفْرُوضَةِ فَصَلَّاهَا لِوَقْتِهَا فَلَیسَ هَذَا مِنَ الْغَافِلِین». الکافى، ج 3، ص 270؛ هر مؤمنى محافظت بر نمازش نماید، و او را در وقتش به جا آورد، از انسانهاى غافل شمرده نمى شود. »rn9- آسودگی هنگام مردن:rn- پیامبر خدا ( صلی الله علیه و آله ) فرمودند :هیچ بنده ای نیست که به اوقات نماز ومواضع خورشید اهتمام ورزد , مگر اینکه آسودگی در هنگام مردن و از بین رفتن غم واندوه ها و نجات ازآتش را برایش ضمانت کنم .(میزان الحکمه / ج 7 / ص 3129)rn10 – بالیدن خدا بر فرشتگان !rn- پیامبر خدا صلی الله علیه وآله : ای ابوذر! پروردگارت عزّ وجلّ، به وجود سه نفر، بر فرشتگانش می بالد : مردی که در جایی تنها باشد وبه وقت اذان ، اذان بگوید ونماز بخواند. پروردگارت به فرشتگان می فرماید: ببینید بنده من نماز می خواند وهیچ کس جز من او را نمی بیند . پس هفتاد هزار فرشته به زمین فرود آیند وپشت سر او به نماز ایستند وتا فردای آن روز برایش آمرزش می طلبند.rnومردی که شب هنگام در تنهایی برخیزد و نماز گزارد وسجده کند و در حال سجده خوابش برد . پس ، خداوند متعال فرماید : به بنده من بنگرید که روحش نزد من است وبدنش در طاعت من سجده کنان… (همان/ ج ٢/ ص ٥٥٧)rn• زاویه پنجم : rnعوامل سلب توفیق از نماز صبح و همچنین نماز شب به دو گروه عمده دسته بندی می شود :rnالف : عوامل مادی ، مانند :rn1- فقدان برنامه ریزی و نظم در زندگی:rnاز مهمترین عوامل مادی که مانع از توفیق درک نماز صبح می گردد فقدان برنامه ریزی و نظم در زندگی می باشد مانند فقدان برنامه ای منظم برای خواب و یا ایجاد مشغله های پراکنده و فراتر از توانایی های خود که نتیجه ای جز ایجاد خستگی مفرط ندارد .rn2- پرخوری در شب:rnحضرت عیسی (علی نبینا و آله و علیه السلام ) خطاب به بنی اسرائیل فرمود: « ای بنی اسرائیل ! خوردن خود را زیاد نکنید، زیرا هر کس بر خوردن خود بیفزاید، بر خوابیدن خود هم می افزاید و هر کس که بر خواب خود بیفزاید، از نماز کم می گذارد (و در نتیجه) در زمره غافلان نوشته می شود»rn3- نخوابیدن به اندازه کافی در شب :rn شب نشینی ها و خوابیدن دیر هنگام , در بیدار نشدن برای نماز و یا کسالت در آن بسیار مؤثر است. معمولاً کسانی که تا دیر وقت بیدارند، نمی توانند نماز صبح را بجا آورند. اگر هم بیدار شوند , طبیعی است که نمازی با کسالت و خواب آلودگی بخوانند .rnحضرت علی -علیه السلام- درباره ی آیه ی« یا ایها الذین امنوا لا تقربوا الصلاة و انتم سکاری حتی تعلموا ما تقولون؛ ای کسانی که ایمان آورده اید در حال مستی به نماز نزدیک نشوید , تا بدانید چه می گویید » فرموده : شما را از خواب آلودگی و چرتی است که نمی گذارد بدانید در رکوع و سجود و تکبیرتان چه می گویید. (همان/ ج 7 / ص 3129) بنابر این دیر خوابیدن در شب ما را از درک لذتهای معنوی در سحر و نماز , محروم می کند.rn4- غرق شدن در مسائل مادی و دنیوی:rnحضرت عیسی (علی نبینا و آله علیه السلام ) نقش دنیا زدگی را در بی حوصلگی افراد نسبت به عبادات اینچنین ترسیم می نماید : همچنان که بیمار بر غذاى لذیذ نگاه می کند و بدلیل شدت درد لذّت آن را نمى چشد، همچنان فرد دنیادار نیز همراه با عشق به مال نه لذّتى از عبادت مى برد و نه شیرینى و حلاوتش را مى چشد. rn5- خوردن غذاهای نامناسب در شب:rnبرخی از غذاها بگونه ای می باشند که اعصاب و بدن را سست می نمایند . لذا اگر شب ها از ماست ، دوغ ، کشک و مانند آن استفاده شود خواب بر انسان چیره شود ؛ و یا خوردن غذاهای چرب و سنگین موجب سنگینی خواب می گردد و این امور باعث می شود انسان برای بیدار شدن از خواب دچار مشکل گردد .rnب : عوامل معنویrn1- ضعف در خداشناسی:rnیکی از مهمترین عوامل معنوی که موجب می شود تا انسان نسبت به نماز صبح به سختی از خواب بیدار گردد ، عدم معرفت و شناخت نسبت به خداوند متعال و الطاف وی می باشد . فرض کنید اگر با یکی از مسولین که حل مشکل تان در دست اوست قراری گذاشته اید . و یقین دارید که وی در همان ساعت مقرر منتظر شما است . آیا واقعا شب به راحتی می خوابید و دیر بر سر قرار حاضر شده و یا با کسلی با وی مواجه می شوید؟rnاگر انسان واقعا نسبت به الطاف الهی کمترین معرفتی داشته باشد و بداند که کسی که قرار است به هنگام نماز با وی صحبت کند همانی است که ما را از نیستی به دنیا آورده و تمامی نعمت های خود را نیز بر ما ارزانی داشته تا به نهایت کمال و درجات بالای بهشتی دست پیدا کند . او همانیست که اختیار کمی و زیادی روزی ما را دارد ؛ همانی است که مرگ و زندگی ما در قدرت اوست با این حال آیا نسبت به نماز با بی حالی برخورد خواهیم کرد و یا آنکه سر از پا نشناخته و با تمام وجود به اقامه نماز عاشقانه خواهیم پرداخت .rn 2- گناه:rnاعمال و رفتاری که انسان در طی روز انجام می دهد نقش بسیار مهمی در توفیق انسان نسبت به عبادات دارد یعنی هر چه در طی روز کارهای شایسته از انسان سر بزند توفیقات انسان نیز برای اعمال خوب دیگر بیشتر فراهم می شود و هر چه به گناه آلوده شود توفیق اعمال خوب از وی سلب می گردد ؛ لذا باید نسبت به این مسأله بسیار حساس بود تا بواسطه گناه درک لذت سحرخیزی را از دست ندادrn- بعضی از گناهان که معمولا دامنگیر جوانان می باشد از قرار ذیل است :rn- دیدن صحنه های و تصاویر غیر اخلاقی از طریق اینترنت ، ماهواره ، تلفن همراه و …rn- چشم چرانی – عدم رعایت حریم با جنس مخالف – استفاده از غذاهایی که پاک نیستند.- دروغ گفتن – استهزاء و تحقیر دیگران – ایجاد مزاحمت و آزار همکلاسی ها و یا هم خوابگاهی هاrn 3- ضعف اراده:rnسحرخیزی اراده و عزم می خواهد. دوست داشتن تنها کافی نیست ، باید با تصمیم جدی خوابید. ضعف اراده از مهم ترین عوامل محروم ماندن از سحرخیزی می باشد. باید با این ضعف و سستی اراده مبارزه کرد. امام علی (ع )می فرمایند: « ضادوا التوانی بالعزم»؛ « به وسیله عزم ، با سستی مبارزه کنید»rn• زاویه ششم: راهکارهای عملی برای بیدارشدن نماز صبح:rnاول : فعالیت های روزانه:rn- تنظیم برنامه ای منسجم و منظم جهت جلوگیری از خستگی مفرطrn- انتقال فعالیت های شبانه به بعد از نماز صبح چراکه که معمولا اینگونه فعالیت ها تا پاسی از شب به طول می انجامد و باعث خواب ماندن از نماز صبح می شود اما با انتقال این فعالیت ها به بعد از نماز صبح علاوه بر از دست ندادن نماز ، بازدهی بیشتری نیز نسبت به فعالیت های خود کسب می نمائیمrn- خوراک شبانه را در ابتدای شب بخورید زیرا هر چه وقت خوردن شام به اول شب نزدیک تر بوده و با وقت خواب فاصله داشته باشد هم خواب راحت تری خواهید داشت و هم برای نماز صبح با مشکل کمتری مواجه خواهید شد .rn- بلافاصله قبل از خواب چیزی نخورید:rnاگر در فاصله ی زمانی کمتر از دو ساعت به خوابیدن، چیزی بخورید وبعد به رختخواب بروید بدن شما درگیر هضم غذا خواهد بود و این امر می تواند در خواب شما اختلال ایجاد کند و یا اصلا زمان به خواب رفتنتان را طولانی کند.rn-سعی کنید زود بخوابید ، زیرا تحقیقات نشان داده است که خواب یک سوم ابتدای شب کاملتر و با آرامش تر می باشد و لذا خستگی را از تن انسان، بهتر خارج می کند.rn-باید از افراط و تفریط در خوردن پرهیز شود. کم خوری غیر از نخوردن یا بد خوردن است . میزان کم خوری را رسول اکرم (ص ) چنین می فرمایند: کُلْ وَ أَنْتَ تَشْتَهِی وَ أَمْسِکْ وَ أَنْتَ تَشْتَهِی در حالی که اشتها داری ، بخور و در حالی که (هنوز) اشتها داری ، از خوردن دست بکش.rn – غذای مناسبی میل نمائید : کیفیت غذا جوری باشد که اعصاب و بدن سست نشود. شب ها از ماست ، دوغ ، کشک و مانند آن استفاده نشود یا در کنار آن ها چند دانه خرما یا کشمش یا مویز و مانند آن تناول شود. هر کس باید با توجه به مزاج خود، برنامه غذایی مناسبی برای خود داشته باشد. دقت کنید چه غذاهایی قوت می بخشد، چه غذاهایی سستی و نسبت به چه غذاهایی حساسیت دارید. rn-محل استراحت خود را طورى طراحى و انتخاب کنید که مُشرف به پنجره و فضاى باز باشد تا تغییرات جوّى (رنگ آسمان و تغییرات نور هوا) براى شما ملموس باشد.rn- محیط خوابتان را برای بیدار شدن مساعد کنید:جایی که در آن می خوابید و صبح قرار است در آن بیدار شوید خودش می تواند یک عامل برای سحر خیزی باشد. هر چند این عامل در افراد مختلف متغیر است اما مثلا داشتن یک اتاق خواب منظم و مرتب و تمیز می تواند بسیار در سحرخیز بودن شما موثر باشد و نظم این اتاق سبب شود که شما احساس کنید، سر زمانی که با خود قرار گذاشته اید باید از خواب بیدار شوید.rn- بر تمرین دادن بدن اصرار داشته باشید: سعی کنید همیشه رأس یک ساعت خاص از خواب بیدار شوید بیدار شدن از خواب در یک ساعت خاص می تواند سبب ایجاد عادت برای بیداری در آن ساعت در بدن شود و فراموش نکنید سحرخیزی تنها یک عادت است.rn– آداب خواب را رعایت کنید ، از جمله : وضو گرفتن ، خواندن سوره های توحید و معوذتین ، ذکر صلوات و تسبیحات اربعه و تسبیح حضرت زهرا ( سلام الله علیها ) ، آیة الکرسی ، بخصوص خواندن آیه ی آخر سوره ی کهف و نیز توسل به امام زمان برای محروم نماندن از فیض نماز اول وقت ،از جمله اموری است که خواب مؤمن را همراه با هدف و انگیزه می کند و این توجه و هدفمندی در بیداری صبح تأثیرگذار خواهد بود . البته اگر بجا آوردن همه ی آداب خواب برایتان سخت است ، به هر میزان که مقدورتان می باشد انجام دهید . rn- از مراقبه ، مشارطه ، محاسبه استفاده کنید، یعنی با خود شرط نمائید و در طول روز مراقب اعمال خویش باشید (چه در زمان حضور در کلاس و کتابخانه و خوابگاه و … ) و شب هنگام محاسبه کنید تا ببینید تقوی را رعایت نموده اید.rn- از آنجا که ممکن است ارتکاب برخی از گناهان به دلیل عدم اطلاع از آنها باشد ، لذا جهت فراگیری واجبات و محرمات دینی مطالعه بیشتری نموده و به کتابهای ذیل مراجعه فرمائید :rn- مطالعه رساله عملیه مرجع تقلید خودrn- پرسش و پاسخ دانشجویی شماره 18 (احکام نگاه و پوشش )rn- کتاب واجبات و محرمات در شرع اسلام / آیت الله مشکینی / دفتر نشر الهادی / 1378 شrn- گناهان کبیره شهید دستغیب (ره(rn- پرتوی از اسرار نماز, قرائتیrn- اسرار الصلاه , ملکی تبریزیrn- آداب الصلاه , امام خمینیrn- صلاه الخاشعین , دستغیبrn- اسرارالصلاه , جوادی آملیrn-راز نماز محسن قرائتىrn- راز نماز بى آزار شیرازىrn- پرواز در ملکوت امام خمینىrn- از ژرفاى نماز آیت الله خامنه اىrn- این است نقش عبادات محمد باقر صدرrn- حکمت عبادات، آیت اللّه جوادى آملى.rn- کیمیای محبت، محمدی ری شهری، rn- فضیلت های فراموش شده، شیخ عباس تربتی