۱۳۹۳/۱۲/۱۴
–
۲۰۸۵ بازدید
امور مقدسِ چیست؟
در اسلام از نظر دین، هر فعل یا امری که جنبه الهی و صبغه ربوبی داشته باشد، مقدس است. «صبغه الله و من احسن من الله صبغه؛ هر چیزی که به هر نوع و ترتیبی دارای چنین رنگی باشد، امری مقدس است» (بقره، آیه 138). قدسی بودن مبتنی بر بهره مندی از صبغه و جنبه الهی در عقاید و اخلاق و افعال فردی و اجتماعی است و آن نیز در پرتو حسن و نیکویی فعل و فاعل به دست می آید. بنابراین هر چیزی که صبغه ربوبی و جنبه الهی داشته و تحت نظارت و دستور خداوند متعال باشد از امور مقدس محسوب می شود. حتی افعالی که انسان ها به مقتضای طبیعت و نیازهای طبیعی خود انجام می دهند و در راستای دستورات خداوند متعال است از امر قدسی شدن مستثنا نیست (ر.ک: نسبت دین و دنیا، آیت الله جوادی آملی، نشر اسراء، چاپ اول 1381، صص 100 – 89). چنانکه امام صادق(ع) در این باره فرمودند: «الکاد علی عیاله کالمجاهد فی سبیل الله؛ کسی که برای تأمین خانواده خویش تلاش کند، اجر او مانند پاداش مجاهد در راه خداست» (وسائل الشیعه، ج 17، ص 67). دقت در حدیث فوق و سایر احادیث بسیار متعددی که مشابه آن وجود دارد، نشان می دهد که شرع با دخالت در امور دنیوی – حتی در امور ضروری بشر، همانند به دست آوردن مخارج زندگی – سبب می شود بین امور دنیوی بشر و مفاهیم کاملا مقدس – همانند قرآن کریم، پیامبران و امامان و… – ارتباط برقرار و آنها نیز اموری قدسی و الهی شود؛ حتی ممکن است آن قدر میزان تقدس و الهی بودن آنان بالا باشد که انسان به یاری آنها بتواند در معاد به بالاترین مدارج عالی بشریت و لقای پروردگارش نایل آید. تشخیص امور مقدس می تواند هم از طریق دلایل نقلی و آیات و روایاتی استفاده شود که برای اعمال خاصی نظیر نماز، روزه، حج و جهاد و… ارزش و جایگاه ویژه ای قائل شده اند باشد و هم می تواند از طریق دلیل عقلی دین و حکم آن پیرامون اعمالی که مربوط به امور زندگی دنیوی و معیشتی جامعه است؛ صورت پذیرد. و در این قبیل از اعمال و رفتار، هیچ فرقی بین امور مهم و غیر مهم وجود ندارد؛ به گونه ای که از اعمال به ظاهر کم اهمیت – مانند خوردن، آشامیدن، تفریح، مسافرت و… تا امور سرنوشت ساز اجتماعی نظیر تهیه امکانات اقتصادی ملت، ارایه خدمات و بهداشت و درمان، حفظ امنیت داخلی و خارجی، قانونگذاری و… همه در صورتی که در راستای تعالیم و ارزش های الهی بوده و صبغه دینی به خود گیرد و برای تحصیل قرب و رضای الهی باشد می تواند اموری مقدس شوند، گرچه درجه قداست آنها متفاوت است (ر.ک: نسبت دین و دنیا، همان، صص 94 – 93). و بالاخره این که؛ با همه ارزش و اهمیتی که دین اسلام برای هدایت مردم و فهم درست و اقبال انسان ها به سوی خداوند متعال و تعالیم او قایل است، هیچگاه تقدس و ارزشی ماورایی دین و مقدسات ربوبی را بر دیدگاه ها، فهم ها و تلقی های آنان مبتنی نمی کند؛ اینگونه نیست که قداست امری مقدس، بستگی به نظر و رأی مردم داشته باشد و براساس نظرات موافق و مخالف و توهم و خیال پردازی های اشخاص، قداست آنان در تغییر باشد، بلکه همانگونه که گذشت امور مقدس دارای پشتوانه مستقل و ثابت دینی هستند. 2- مقدس بودن قرآن: در اسلام روح دین را همین قداست تشکیل میدهد، به طوری که تمام ادیان الهی بر احترام گذاردن خاص به خداوند و هر چه و هر کس که به او منسوب است تأکید میورزند، حتی مذاهب انحرافی نیز برای بت و خدایان قداست قائلند. روایات ما بر این مطلب تأکید دارد که «هل الایمان الّا الحبّ ـــ آیا ایمان جز محبّت و دوستی امر دیگری است؟»(کافی ج 2 ص 125 روایت 5) از این رو در اسلام اولین مرتبهی قداست برای خدای تبارک و تعالی است و در مراتب بعدی هر کس به او نزدیکتر و دارای ارتباط بیشتر با اوست. پروردگار متعال به دلیل هستی مطلق، کمال مطلق و از برتری بینظیری برخوردار است و طبیعی است از همه محبوبتر و دوست داشتنیتر باشد، تا اندازهای که باید در برابر او به خاک افتاد و پیشانی را بر زمین سایید. این سجده به دلیل همان قداست است. در مرتبه بعد، پیامبر اکرم(ص) به دلیل بیشترین ارتباط با خداوند، دارای تقدس و احترام بیشتری است، تا آنجا که خداوند و فرشتگانش بر او درود میفرستند و از مؤمنان نیز میخواهند تا درود بفرستند. و شرع مقدس گذاردن دستِ بدون وضو را بر نام آن حضرت حرام میداند. این قداست پس از خداوند، به پیامبر و جانشینان او یعنی امام معصوم(علیهم السلام) -که از طرف خدا منصوب شدهاند- گسترش مییابد. بوسیدن ضریح امامان و زیارت حرم آنها همگی برخاسته از همین قداست است. حال، کتاب قرآن نیز بدلیل انتسابش به خداوند (چه در الفاظ و کلمات و چه در مفاهیم) دارای تقدس می باشد. علاوه بر اینکه این کتاب قرآن به عنوان « معجزه همیشگی» برای همه عصرهای پیش روست. بعلاوه اینکه؛ قرآن پاک ترین کتاب، از مبدا پاکى و طهارت، بر پاک ترین قلب عالم هستى، تلاوت و از لبان پاک ترین مخلوق الهى، بر عالم وجود عرضه گردید. و به همین خاطر، تنها کسانى مى توانند به این مصحف مطهر نزدیک شده، و از نور پر فیض آن بهره مند گردند که ظاهر و باطنى پاک و طاهر داشته، و از هر گونه آلودگى جسم و روح منزه باشند. « انه لقرآن کریم. فى کتاب مکنون. لا یمسه الا المطهرون» لذا اولین شرط براى تماس با قرآن, پاک بودن است. 3- مطلبی راجع به سایر کتب: کتاب های بودایی ها، مانوی ها، یهودی ها و مسیحی ها نیز اگر بتوانند ثابت کنند که وحی و کلام الهی و منتسب به خداوند هستند، مقدس هستند در غیر این صورت کتاب هایی عادی و بشری هستند.