1- المراقبات /آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی

2- شرح حدیث جنود عقل و جهل / امام خمینی

3- رساله لب الالباب/ حاج سید‌محمد حسین حسینی تهرانی

4- سیمای فرزانگان/ رضا مختاری

5 – تذکرة المتقین/ شیخ اسماعیل تبریزی

6- رسالة الولایة/علامه‌طباطبایی

(المراقبات) /آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی

کتاب شریف المراقبات، تألیف عالم ربّانی و عارف گرانقدر مرحوم آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی است. این عالم بزرگوار در تبریز زاده شد و برای پیمودن راه علم و کمال به نجف اشرف مهاجرت کرد. آن‌جا علاوه بر کسب درجة اجتهاد در علوم حوزوى، در اخلاق و عرفان نیز تحت تربیت نادرة دوران و عارف عظیم الشأن آیت اللهملاحسینقلی همدانی درجات عالی را طی کرد که نوشتار او گوشه‌ای از این روحیة لطیف معنوی‌اش را به نمایش می‌گذارد. آن عارف بزرگوار، تألیفات متعددی در اخلاق و عرفان دارد که از جمله کتاب شریف المراقبات است.

این کتاب که به منظور مراقبت از اوقات شریف و قابل استفاده در طول سال نوشته شده است، همراه نکات مفید دیگر و تذکرات اخلاقی مؤلف که از ضمیر روشن و پاک او برمی‌خیزد، حلاوتی به کام خواننده می‌چشاند که در سایر کتب، کمتر تجربه می‌کند. مرحوم مؤلف، پس از مقدمه‌اى، در دوازده فصل به هر کدام از ماه‌های قمری (از محرم تا ذیحجه) می‌پردازد و در خاتمه با تذکراتی اخلاقی کتاب را به پایان می‌برد.

آن عالم بزرگوار در عید قربان سال 1343 ق در قم چشم از جهان فروبست و در قبرستان شیخان این شهر مقدس مدفون شد. مرحوم علامه طباطبایی در تقریظى، این کتاب گران‌سنگ و مؤلف ارجمند آن را بسیار می‌ستاید که به بخشی از آن اشاره می‌کنیم:

«… این کتاب که در پیش رو دارید، بهترین کتابی است که در این باره [= عبودیت و تقرب و مراقبت] نوشته شده است و در آن، لطایفی است که اهل ولایت، از آن‌ها مراقبت می‌کنند، و دقایقی است که به دل‌های مشتاقان محبت الهی خطور می‌کند و جملات زیبایی است که برای اهل ریاضت در عبادت الهی روشن و متجلی می‌شود.»

انسان در بازار گرم این دنیای دون باید برای به دست آوردن ارزشها تلاش زیادی نماید در مقابل هوی و هوسهای مادی مبارزه کند و با عبادت به درگاه پروردگار به آخرتی جاوید دست یابد.

در این کتاب کلیه ی دعای ماثوره به طور کامل آورده شده است . اعمال همه ی ایام سال در این کتاب ذکر گردیده و با ترجمه ی روان ،‌می تواند برای همگان قابل فهم باشد .

*شرح حدیث جنود عقل و جهل / امام خمینی

این کتاب شریف، اثر گران‌قدر عالم مجاهد عظیم الشأن، مرحوم امام خمینی‌ قدس سره الشریف است. مرحوم امام دربارة کتب اخلاقی چنین نظری داشت:

«…کتاب اخلاق آن است که به مطالعة آن، نفس قاسى، نرم و غیرمهذب، مهذب و ظلمانى، نورانی شود و آن، به آن است که عالِم در ضمن راهنمایى، راهبر و در ضمن ارائه علاج، مُعالِج [معالجه‌کننده] باشد و کتاب، خود دوای درد باشد، نه نسخه دوانما. طبیب روحانی باید کلامش حکم دوا داشته باشد،‌ نه حکم نسخه….»

چنین خصوصیتی به خوبی در این کتاب و دیگر آثار اخلاقی آن بزرگوار مشهود است. بسیار از خوانندگان کتبِ اخلاقی امام راحلقدس سره، از ترقی اخلاقی و لذتی که هنگام مطالعة آن کتب چشیده‌اند، سخن می‌گویند. مرحوم امام قدس سره درباره تالیف این کتاب، در مقدمه می‌فرماید:

«… این قاصر را به خاطر افتاد که حدیث شریفی که در کافی شریف مشتمل بر «جنود عقل و جهل» است و متضمن امهات فضائل و رذائل است، به قدر میسور و به طریق اجمال شرح کنم».

*رساله لب الالباب/ حاج سید‌محمد حسین حسینی تهرانی

مؤلف این اثر نفیس، مرحوم آیت الله حاج سید‌محمد حسین حسینی تهرانی قدس سره دربارة این رساله، در مقدمه می‌فرماید: اصل این رساله، اسّ و مخ اولین دوره از درس‌های اخلاقی و عرفانی است که حضرت استاد گرامی ما، علامه طباطبائیروحی فداه در سال 69 – 1368 ق در حوزه مقدسه علمیه قم برای بعضی از طلاب بیان فرموده و این حقیر به عنوان تقریرات درس، به رشتة تحریر درآورده بودم …».

مؤلف گران‌قدر که خود، از چشمة عرفان نوشیده و از سر سفره بزرگانی چون مرحوم سید هاشم حداد، آیت‌الله انصاری همدانی و… علامه طباطبایی بهره‌ها برده است، با اطلاعات علمی و عرفانی خود، به این کتاب استحکام بخشیده و به خوبی مباحث عرفانی را ارائه می‌کند. این رساله بسیار به رساله سیر و سلوک منسوب به علامه بحر العلوم شباهت دارد که گویا علامه طباطبایی در درس اخلاق و عرفان خود، آن را مبنا و متن درس قرار داده بود. خلاصه مطالب این کتاب، چنین است: مقدمة مؤلف، معرفت اجمالی و طرح کلی سلوک الی الله، شرح تفصیل عوالم مقدم بر عالم خلوص، شرح اجمالی طریق و کیفیت سلوک الی الله و بخش اصلی کتاب که شرح تفصیلی طریق و کیفیت سیر الی الله و شرایط لازم سلوک است.

*سیمای فرزانگان/ رضا مختاری

درباره عالمان وارسته و ماجراهای درس‌آموز زندگی آنان، سطور و صفحات بسیاری نوشته و منتشر شده است؛ ولی یکی از شایسته‌ترین، جامع‌ترین و نظام‌مندترین آنان، کتاب پرفایده و جذاب سیمای فرزانگان تألیف روحانی معاصر، جناب حجت الاسلام آقای رضا مختاری است. مؤلف محترم در مقدمة چاپ اول این کتاب می‌نویسد:

آنچه در این کتاب گردآمده، سیر در سینة زمان و درس آموختن از مشعل داران تاریخ است. اهمیت و لزوم اقتدا به مردان بزرگ و پیروی از آنان، چیزی نیست که بر کسی مخفی باشد و نیازی به تأکید و توضیح زیاد داشته باشد.

و پس از سطوری دربارة انگیزه نگارش می‌نویسد:

انگیزه اصلی در نگارش کتاب حاضر این بوده است که خواص یعنی روحانیون بزرگوار و دانشجویان عزیز، از نحوه و چگونگی زندگی همصنفان خویش آگاهی یابند و خود را با آنان، همسان و هنوا سازند.

مؤلف در این کتاب طی شانزده بخش به مهم‌ترین مسائل معنوی و اخلاقی و ذکر نمونه‌هایی از بزرگان مذهب شیعه در این باره می‌پردازد. شمار چند ده‌هزار جلدی چاپ این کتاب، حاکی از موفقیت این کتاب و مقبولیت آن است. امید است در آینده نزدیک، شاهد چاپ جلد‌های دیگر این کتاب که وعده داده شده است، باشیم.

*تذکرة المتقین/ شیخ اسماعیل تبریزی

کتاب نفیس و گرانسنگ تذکرة المتقین را به حق، می‌توان گنجینه‌ای بی‌نظیر خواند که در آن، گوهرهای نفیس کلمات بزرگان اخلاق و عرفان گردآوری شده است. این مجموعه نفیس را عالم و ادیب زاهد مرحوم شیخ اسماعیل تبریزی متخلص به تائب (متوفای 1374 ق) از نوشته‌ها و دستورالعمل‌های اخلاقی و عرفانی شماری از بزرگان گردآورده است.

مطالب کتاب شامل آداب سلوک، نوشته عالم عارف مرحوم آیت اللهبهاری همدانی به ضمیمه چندین نامه و دستورالعمل از آن عالم ربانى، نوشته‌هایی از عالم و عارف جلیل‌القدر، آیت اللهسید احمد کربلایى، نوشته‌هایی از عارف سترگ و بی‌نظیر آیت اللهملاحسینقلی همدانی و مکتوباتی از مرد وادی علم و عرفان، مولا محمد بیدآبادی قدس سرهم است که گویا قلم خالص این رادمردان الهی بر لوح دل نقش می‌زند و کلامشان بر جان می‌نشیند. با این معرفی کوتاه، معلوم می‌شود این کتاب، در معرفی طریق سیر و سلوک بر مبنای روش آیت اللهملاحسینقلی همدانی و شاگردانش از بهترین و اصیل‌ترین کتب است.

در سالیان اخیر، این کتاب همراه حواشی عالم بصیر، مرحوم حاج شیخ حسنعلی اصفهانی (نخودکی) چاپ شده که سبب غنی‌تر شدن این اثر شده است.

* رسالة الولایة/علامه‌طباطبایی

این اثر ارزشمند و این کتاب کم‌نظیر، حاصل قلم عالم و عارف معاصر و سالک ره‌یافته، مرحوم علامه‌طباطبایی قدس‌سره است.

در این نوشتار، سخن از ولایت الهی و ولی‌خدا شدن است و طی پنج فصل، مسائل مربوط به سیر الی الله، شهود خداوند متعال و مقدمات مربوط به آن، به طریق علمی و با استفاده از آیات و روایات بررسی و اثبات شده است.

آنچه به این اثر، ارزش و شیرینی مضاعف می‌بخشد این است که مؤلف آن، خود این طریق را پیموده و از شاگردان عرفانی مکتب نجف و به ویژه مرحوم آیت اللهقاضی قدس‌سره است.

البته پیدا است با توجه به موضوع کتاب و توان علمی و معرفتی نویسندة آن، برای استفاده از آن باید آمادگی قبلی داشت. معرفی کوتاه این کتاب را با نظر دو تن از علمای بزرگوار و از شاگردان مکتب علامه طباطبایی درباره این کتاب به پایان می‌بریم: آیت اللهجوادی آملی این رساله را «بهترین اثر» مرحوم علامه دانسته و آیت اللهحسن‌زاده آملی درباره آن، فرموده است: «مأدبه‌ای آسمانى، آراسته برای نفوس مستعدّه به نور ولایت است».