قوی ترین طلسمات+قویترین دعا و طلسم+قوی ترین کتاب طلسم و دعانویسی مطالب مذهبی+طلسم سیاهی و طلاق+طلسم احضار محبت معشوق+دانلود کتاب طلسم محبت و طلاق قوی
۱۳۹۳/۰۶/۱۰
–
۱۰۰۶ بازدید
سلام معنی استضعاف در این آیه چیست؟«ونرید ان نمن علی الذین الستضعفوا فی الارض و نجعلهم الائمه و نجعلهم الوارثین»شیعیان مستضعف اند؟ از چه لحاظ مستضعفند؟
پرسشگر گرامی با سلام و ادب و سپاس از ارتباط شما وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ (قصص/ 5) الف. واژه مستضعف از ماده ضعف است، اما چون به باب استفعال برده شده به معنى کسى است که او را به ضعف کشانده اند و در بند و زنجیر کرده اند.
به تعبیر دیگر مستضعف کسى نیست که ضعیف و ناتوان و فاقد قدرت و نیرو باشد، مستضعف کسى است که نیروهاى بالفعل و بالقوة دارد، اما از ناحیه ظالمان و جباران سخت در فشار قرار گرفته، ولى با این حال در برابر بند و زنجیر که بر دست و پاى او نهاده اند ساکت و تسلیم نیست، پیوسته تلاش مى کند، تا زنجیرها را بشکند و آزاد شود، دست جباران و ستمگران را کوتاه سازد و آئین حق و عدالت را برپا کند.
بنا بر این «مستضعف» یعنى کسى که ضعیف نگاه داشته شده و امکان رشد فکرى، اجتماعى، سیاسى و اقتصادى را از او گرفته اند. بر طبق آیات و روایات استضعاف انواع مختلفى دارد که عبارتند از: 1- استضعاف فکرى، گروهى که به علّت ضعف عقل و سفاهت، توان شناخت حق و پیوستن به زمره مؤمنان را ندارند. گاه نیز عوامل بیرونى، مانع از رسیدن معارف دینى به آنان است. آنان را به طور ناخودآگاه در حصار جهل و خرافه نگه مى دارد. امام على علیه السلام مى فرماید: به کسى که حجّت به او رسیده، گوشش آن را شنیده و قلبش دریافته، مستضعف گفته نمى شود. (1) مستضعفان فکرى، همان کسانى هستند که در آیات زیر مطرح شده اند: فَاولئِکَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ ساءَتْ مَصیراً الَّا الْمُسْتَضْعَفینَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَالْوِلْدانِ لا یَسْتَطیعُونَ حیلَةً وَ لا یَهْتَدُونَ سَبیلًا فَاولئِکَ عَسَى اللَّهُ انْ یَعْفُوَ عَنْهُمْ وَ کانَ اللَّهُ عَفُوّاً غَفُوراً (2) آنان (مستضعفان کافر و ظالم) جایگاه شان جهنّم است؛ مگر آن دسته از مردان و زنان و کودکانى که به راستى مستضعف هستند؛ نه چاره اى دارند و نه راهى (براى نجات از آن محیط آلوده) مى یابند. ممکن است خداوند، آنان را مورد عفو قرار دهد . خداوند عفو کننده و آمرزنده است. وَ آخَرُونَ مُرْجَوْنَ لِامْرِ اللَّهِ امَّا یُعَذِّبُهُمْ وَ امَّا یَتُوبُ عَلَیْهِمْ وَاللَّهُ عَلیمٌ حَکیمٌ» (3) عدّه دیگرى که کارشان موقوف به فرمان خدا است؛ یا آنان را عذاب کند یا بر آن ها به رحمت بازگردد و خدا دانا و حکیم است. ذیل این آیه، روایت شده که «حَمران» از امام صادق علیه السلام در مورد این گروه از مستضعفان پرسید؛ امام فرمود: آنان کسانى هستند که ایمان نیاورده اند (در اثر نداشتن شناخت) و کافر و منکر هم نیستند. آنان منتظر دستور خدا هستند (بر عذاب یا عفو آنان). (4) بنا بر مضامین و اشارات آیات یاد شده، این مستضعفان سرانجام مورد رحمت خدا قرار مى گیرند . روایات نیز مؤید این معناست. 2- استضعاف سیاسى و اجتماعى؛ وقتى افرادى، اجازه تفکّر نداشته باشند یا در برابر سلطه نظام حاکم ، مجبور به اطاعت باشند و قدرت ابراز وجود نداشته باشند یا توان و چاره اى براى نجات نیابند، مستضعف سیاسى- اجتماعى هستند. این گونه از مستضعفان خود بر چند دسته اند: اوّل- مستضعفانِ کافر- گروهی که توان شناخت حق از باطل را دارند . حق نیز به گوش آنان رسیده، ولى ایمان نیاورده و مقهور سلطه ظلم و کفرند . به عقل خود رجوع نکرده، در برابر تحقیرها، مکرها و حیله هاى مستکبران تسلیم شده اند و یا به زر و زیور آنان دل باخته و سیاهى لشکر و تابع ظالمان و کافران حاکم گشته اند. آیات ذیل، گویاى عاقبت آنان است: قالَ الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذینَ اسْتَکْبَرُوا بَلْ مَکْرُ الَّیْلِ وَالنَّهارِ اذْ تَأْمُرُونَنا انْ نَکْفُرَ بِاللَّهِ وَ نَجْعَلَ لَهُ انْداداً؛ (5) مستضعفان به مستکبران گفتند: نه، ما خود گناهکار نبودیم بلکه نیرنگ شبانه روز [شما بود] آنگاه که ما را وادار مى کردید به خدا کفر بورزیم و براى او همتایى قرار دهیم. فَقالَ الضُّعَفاءُ لِلَّذینَ اسْتَکْبَرُوا انَّا کُنَّا لَکُمْ تَبَعاً فَهَلْ انْتُمْ مُغْنُونَ عَنَّا مِنْ عَذابِ اللَّهِ مِنْ شَىْ ءٍ؛ (6) ضعیفان به مستکبران گفتند: ما پیرو شما بودیم. پس آیا (امروز) چیزى از عذاب خدا را از ما دور مى کنید؟ دوم- مستضعفان ظالم ، گروهی که گرچه ایمان آورده اند، ولى سلطه ظلم را پذیرفته و حاضر نیستند از وطن، خانواده و مال خود، دل کنده در راه خدا مهاجرت کنند .در دیار اسلام، معارف دین را فرا گرفته، به وظایف دینى عمل کنند. آیه زیر، ناظر به حال این گروه است: انَّ الَّذینَ تَوَفَّیهُمُ الْمَلائِکَةُ ظالِمى انْفُسِهِمْ قالُوا فیمَ کُنْتُمْ قالُوا کُنَّا مُسْتَضْعَفینَ فِى الْارْضِ قالُوا الَمْ تَکُنْ ارْضُ اللَّهِ واسِعَةً فَتُهاجِرُوا فیها فَاولئِکَ مَأْویهُمْ جَهَنَّمُ وَ ساءَتْ مَصیراً ؛(7) آنان که ملائکه، جان شان را مى گیرند در حالى که بر خویش ستمکار بودند، (بدانان) گویند: در چه حال بودید؟ گویند: ما در زمین، مستضعف بودیم. ملائکه گویند: آیا زمین خدا وسیع نبود و نمى توانستید هجرت کنید؟ پس اینان جایگاه شان جهنّم است و چه بد جایگاهى است! بنابر برخى روایات، این آیه درباره گروهى از مسلمانان است که هجرت نکردند و کفّار مکّه آنان را با اجبار به معرکه بدر کشاندند و در آن جنگ کشته شدند. (8) سوم- مستضعفان صالح ، گروهی که ایمان آورده و مى خواهند خود را از سلطه کفر و ظلم نجات دهند و در محیطى بى دغدغه، معارف دین را فرا گیرند و به انجام وظایف بندگى بپردازند؛ امّا توان جسمى، روحى و اقتصادى ندارند. وَ ما لَکُمْ لا تُقاتِلُونَ فى سَبیلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفینَ مِنَ الرِّجالِ وَالنِّساءِ وَالْوِلْدانِ الَّذینَ یَقُولُونَ رَبَّنا اخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ اهْلُها وَاجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ وَلِیاً وَاجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ نَصیراً ؛(9) چرا در راه خدا و (براى نجات) مستضعفان جهاد نمى کنید؟ مردان و زنان و کودکانى که مى گویند: خدایا! ما را از این شهرى که مردمش ستمکارند بیرون برو. از جانب خود براى ما سرپرست و یاورى قرار ده. 3. خواص مستضعف -گروه های فوق از عوام و عموم مردم بودند . دسته دیگری از مستضعفان از خواص و انسان های نخبه و برگزیده اجتماع می باشند که توسط حاکمان ظالم و لشکریان آنان به استضعاف کشیده و به حاشیه رانده شده و از جایگاه استحقاقی خود محروم گشته اند. حضرت هارون وقتى مورد توبیخ برادر بزرگوارش قرار گرفت که چرا در برابر گوساله پرستى بنى اسرائیل اقدامى نکردى؟ فرمود: انَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونى وَ کادُوا یَقْتُلُونَنى ؛(10) همانا این قوم خوار و ناتوانم کردند و نزدیک بود مرا بکشند. همچنین هنگامى که امام على علیه السلام را براى بیعت کردن به مسجد بردند، حضرت با اشاره به قبر رسول مکرّم صلى الله علیه و آله همین آیه را خواند. (11) پیامبر نیز خطاب به امام على، امام حسن و امام حسین علیهم السلام فرمود: انْتُمُ الْمُسْتَضْعَفُونَ بَعْدى ؛(12) پس از من، مستضعفان خواهید بود. امام صادق علیه السلام فرمود: انَّ اوْلِیاءَ اللَّهِ لَمْ یَزالُوا مُسْتَضْعَفینَ قَلیلینَ مُنْذُ خَلَقَ اللَّه ادَمَ ؛(13) همانا اولیاى خدا پیوسته از زمان خلقت آدم- تا به حال- مستضعف و کم بوده اند. استضعاف خواص به این معناست که کافران و مشرکان، امکانات شان را مى گیرند . آنان را در فشارهاى سیاسى، اجتماعى و اقتصادى و قتل و تبعید و حصر قرار مى دهند تا امکان قیام نداشته باشند. خداوند به این گروه که صلاحیت دارند و از حق خود محروم شده اند ، وعده خلافت در زمین داده : وَ نُریدُ انْ نَمُنَّ عَلَى الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِى الْارْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ ائمةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثینَ وَ نُمَکِّنَ لَهُمْ فِى الْارْضِ ؛(14) اراده کردیم که بر مستضعفان، منّت گذاریم . آنان را جانشینان و وارثان زمین قرار دهیم . در زمین استقرار و قدرت بخشیم. این وعده الهى درباره مستضعفانی مانند حضرت موسى و هارون تحقّق یافت . تحقّق کامل آن در مورد امام زمان علیه السلام و یاران حضرت خواهد بود. حضرت با ظهور و قیام خود، حکومت نهایى مستضعفان را برپا خواهد کرد . تمام مستکبران و ظالمان را به سزاى استکبار و ستمگرى خواهد رساند .
ب. شیعیان به خاطر نوع اعتقاد و اندیشه و تفکرات و رفتار و اعمال خود خصوصا در برابر ظالمان و ستمگران در طول تاریخ تحت فشارهاى سیاسى، اجتماعى و اقتصادى و قتل و تبعید و حصر مختلف قرار داشته و از نظر اقتصادی و سیاسی و اجتماعی مورد استضعاف واقع شده اند . این موضوع تا حدی در کتاب های مختلف تاریخ شیعه بیان شده شده که قابل مراجعه و مطالعه است .
. پی نوشت ها:
1. سید رضی ، نهج البلاغه (نسخه معجم) ، قم ، انتشارات اسلامی ، ص67 (خطبه 189) 2. نساء (4) آیه 97-99. 3. توبه (9) آیه 106. 4. بحرانی ، البرهان ، اول ، تهران ، بنیاد بعثت ، 1416 ق ، ج2 ، ص 161. 5. سبأ (34) آیه 33. 6. ابراهیم (14) آیه 21. 7.نساء ، آیه 97. 8. طباطبایی ، المیزان ، ششم ، قم ، انتشارات اسلامی ، 1421 ق ، ج5 ، ص 55. 9. نساء ، آیه 75. 10. اعراف (7) آیه 150. 11. مجلسی ، بحار الانوار ،چ هشتم ، بیروت ، الوفا ، 1403 ق ، ج28 ، ص 220. 12. عروسی حویزی ، نور الثقلین ، قم ، اسماعیلیان ، 1415ق ، ج4 ص 110. 13. بحار الانوار ، ج25 ، ص 154. 14 .قصص (28) آیه 5.
به تعبیر دیگر مستضعف کسى نیست که ضعیف و ناتوان و فاقد قدرت و نیرو باشد، مستضعف کسى است که نیروهاى بالفعل و بالقوة دارد، اما از ناحیه ظالمان و جباران سخت در فشار قرار گرفته، ولى با این حال در برابر بند و زنجیر که بر دست و پاى او نهاده اند ساکت و تسلیم نیست، پیوسته تلاش مى کند، تا زنجیرها را بشکند و آزاد شود، دست جباران و ستمگران را کوتاه سازد و آئین حق و عدالت را برپا کند.
بنا بر این «مستضعف» یعنى کسى که ضعیف نگاه داشته شده و امکان رشد فکرى، اجتماعى، سیاسى و اقتصادى را از او گرفته اند. بر طبق آیات و روایات استضعاف انواع مختلفى دارد که عبارتند از: 1- استضعاف فکرى، گروهى که به علّت ضعف عقل و سفاهت، توان شناخت حق و پیوستن به زمره مؤمنان را ندارند. گاه نیز عوامل بیرونى، مانع از رسیدن معارف دینى به آنان است. آنان را به طور ناخودآگاه در حصار جهل و خرافه نگه مى دارد. امام على علیه السلام مى فرماید: به کسى که حجّت به او رسیده، گوشش آن را شنیده و قلبش دریافته، مستضعف گفته نمى شود. (1) مستضعفان فکرى، همان کسانى هستند که در آیات زیر مطرح شده اند: فَاولئِکَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ ساءَتْ مَصیراً الَّا الْمُسْتَضْعَفینَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَالْوِلْدانِ لا یَسْتَطیعُونَ حیلَةً وَ لا یَهْتَدُونَ سَبیلًا فَاولئِکَ عَسَى اللَّهُ انْ یَعْفُوَ عَنْهُمْ وَ کانَ اللَّهُ عَفُوّاً غَفُوراً (2) آنان (مستضعفان کافر و ظالم) جایگاه شان جهنّم است؛ مگر آن دسته از مردان و زنان و کودکانى که به راستى مستضعف هستند؛ نه چاره اى دارند و نه راهى (براى نجات از آن محیط آلوده) مى یابند. ممکن است خداوند، آنان را مورد عفو قرار دهد . خداوند عفو کننده و آمرزنده است. وَ آخَرُونَ مُرْجَوْنَ لِامْرِ اللَّهِ امَّا یُعَذِّبُهُمْ وَ امَّا یَتُوبُ عَلَیْهِمْ وَاللَّهُ عَلیمٌ حَکیمٌ» (3) عدّه دیگرى که کارشان موقوف به فرمان خدا است؛ یا آنان را عذاب کند یا بر آن ها به رحمت بازگردد و خدا دانا و حکیم است. ذیل این آیه، روایت شده که «حَمران» از امام صادق علیه السلام در مورد این گروه از مستضعفان پرسید؛ امام فرمود: آنان کسانى هستند که ایمان نیاورده اند (در اثر نداشتن شناخت) و کافر و منکر هم نیستند. آنان منتظر دستور خدا هستند (بر عذاب یا عفو آنان). (4) بنا بر مضامین و اشارات آیات یاد شده، این مستضعفان سرانجام مورد رحمت خدا قرار مى گیرند . روایات نیز مؤید این معناست. 2- استضعاف سیاسى و اجتماعى؛ وقتى افرادى، اجازه تفکّر نداشته باشند یا در برابر سلطه نظام حاکم ، مجبور به اطاعت باشند و قدرت ابراز وجود نداشته باشند یا توان و چاره اى براى نجات نیابند، مستضعف سیاسى- اجتماعى هستند. این گونه از مستضعفان خود بر چند دسته اند: اوّل- مستضعفانِ کافر- گروهی که توان شناخت حق از باطل را دارند . حق نیز به گوش آنان رسیده، ولى ایمان نیاورده و مقهور سلطه ظلم و کفرند . به عقل خود رجوع نکرده، در برابر تحقیرها، مکرها و حیله هاى مستکبران تسلیم شده اند و یا به زر و زیور آنان دل باخته و سیاهى لشکر و تابع ظالمان و کافران حاکم گشته اند. آیات ذیل، گویاى عاقبت آنان است: قالَ الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذینَ اسْتَکْبَرُوا بَلْ مَکْرُ الَّیْلِ وَالنَّهارِ اذْ تَأْمُرُونَنا انْ نَکْفُرَ بِاللَّهِ وَ نَجْعَلَ لَهُ انْداداً؛ (5) مستضعفان به مستکبران گفتند: نه، ما خود گناهکار نبودیم بلکه نیرنگ شبانه روز [شما بود] آنگاه که ما را وادار مى کردید به خدا کفر بورزیم و براى او همتایى قرار دهیم. فَقالَ الضُّعَفاءُ لِلَّذینَ اسْتَکْبَرُوا انَّا کُنَّا لَکُمْ تَبَعاً فَهَلْ انْتُمْ مُغْنُونَ عَنَّا مِنْ عَذابِ اللَّهِ مِنْ شَىْ ءٍ؛ (6) ضعیفان به مستکبران گفتند: ما پیرو شما بودیم. پس آیا (امروز) چیزى از عذاب خدا را از ما دور مى کنید؟ دوم- مستضعفان ظالم ، گروهی که گرچه ایمان آورده اند، ولى سلطه ظلم را پذیرفته و حاضر نیستند از وطن، خانواده و مال خود، دل کنده در راه خدا مهاجرت کنند .در دیار اسلام، معارف دین را فرا گرفته، به وظایف دینى عمل کنند. آیه زیر، ناظر به حال این گروه است: انَّ الَّذینَ تَوَفَّیهُمُ الْمَلائِکَةُ ظالِمى انْفُسِهِمْ قالُوا فیمَ کُنْتُمْ قالُوا کُنَّا مُسْتَضْعَفینَ فِى الْارْضِ قالُوا الَمْ تَکُنْ ارْضُ اللَّهِ واسِعَةً فَتُهاجِرُوا فیها فَاولئِکَ مَأْویهُمْ جَهَنَّمُ وَ ساءَتْ مَصیراً ؛(7) آنان که ملائکه، جان شان را مى گیرند در حالى که بر خویش ستمکار بودند، (بدانان) گویند: در چه حال بودید؟ گویند: ما در زمین، مستضعف بودیم. ملائکه گویند: آیا زمین خدا وسیع نبود و نمى توانستید هجرت کنید؟ پس اینان جایگاه شان جهنّم است و چه بد جایگاهى است! بنابر برخى روایات، این آیه درباره گروهى از مسلمانان است که هجرت نکردند و کفّار مکّه آنان را با اجبار به معرکه بدر کشاندند و در آن جنگ کشته شدند. (8) سوم- مستضعفان صالح ، گروهی که ایمان آورده و مى خواهند خود را از سلطه کفر و ظلم نجات دهند و در محیطى بى دغدغه، معارف دین را فرا گیرند و به انجام وظایف بندگى بپردازند؛ امّا توان جسمى، روحى و اقتصادى ندارند. وَ ما لَکُمْ لا تُقاتِلُونَ فى سَبیلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفینَ مِنَ الرِّجالِ وَالنِّساءِ وَالْوِلْدانِ الَّذینَ یَقُولُونَ رَبَّنا اخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ اهْلُها وَاجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ وَلِیاً وَاجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ نَصیراً ؛(9) چرا در راه خدا و (براى نجات) مستضعفان جهاد نمى کنید؟ مردان و زنان و کودکانى که مى گویند: خدایا! ما را از این شهرى که مردمش ستمکارند بیرون برو. از جانب خود براى ما سرپرست و یاورى قرار ده. 3. خواص مستضعف -گروه های فوق از عوام و عموم مردم بودند . دسته دیگری از مستضعفان از خواص و انسان های نخبه و برگزیده اجتماع می باشند که توسط حاکمان ظالم و لشکریان آنان به استضعاف کشیده و به حاشیه رانده شده و از جایگاه استحقاقی خود محروم گشته اند. حضرت هارون وقتى مورد توبیخ برادر بزرگوارش قرار گرفت که چرا در برابر گوساله پرستى بنى اسرائیل اقدامى نکردى؟ فرمود: انَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونى وَ کادُوا یَقْتُلُونَنى ؛(10) همانا این قوم خوار و ناتوانم کردند و نزدیک بود مرا بکشند. همچنین هنگامى که امام على علیه السلام را براى بیعت کردن به مسجد بردند، حضرت با اشاره به قبر رسول مکرّم صلى الله علیه و آله همین آیه را خواند. (11) پیامبر نیز خطاب به امام على، امام حسن و امام حسین علیهم السلام فرمود: انْتُمُ الْمُسْتَضْعَفُونَ بَعْدى ؛(12) پس از من، مستضعفان خواهید بود. امام صادق علیه السلام فرمود: انَّ اوْلِیاءَ اللَّهِ لَمْ یَزالُوا مُسْتَضْعَفینَ قَلیلینَ مُنْذُ خَلَقَ اللَّه ادَمَ ؛(13) همانا اولیاى خدا پیوسته از زمان خلقت آدم- تا به حال- مستضعف و کم بوده اند. استضعاف خواص به این معناست که کافران و مشرکان، امکانات شان را مى گیرند . آنان را در فشارهاى سیاسى، اجتماعى و اقتصادى و قتل و تبعید و حصر قرار مى دهند تا امکان قیام نداشته باشند. خداوند به این گروه که صلاحیت دارند و از حق خود محروم شده اند ، وعده خلافت در زمین داده : وَ نُریدُ انْ نَمُنَّ عَلَى الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِى الْارْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ ائمةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثینَ وَ نُمَکِّنَ لَهُمْ فِى الْارْضِ ؛(14) اراده کردیم که بر مستضعفان، منّت گذاریم . آنان را جانشینان و وارثان زمین قرار دهیم . در زمین استقرار و قدرت بخشیم. این وعده الهى درباره مستضعفانی مانند حضرت موسى و هارون تحقّق یافت . تحقّق کامل آن در مورد امام زمان علیه السلام و یاران حضرت خواهد بود. حضرت با ظهور و قیام خود، حکومت نهایى مستضعفان را برپا خواهد کرد . تمام مستکبران و ظالمان را به سزاى استکبار و ستمگرى خواهد رساند .
ب. شیعیان به خاطر نوع اعتقاد و اندیشه و تفکرات و رفتار و اعمال خود خصوصا در برابر ظالمان و ستمگران در طول تاریخ تحت فشارهاى سیاسى، اجتماعى و اقتصادى و قتل و تبعید و حصر مختلف قرار داشته و از نظر اقتصادی و سیاسی و اجتماعی مورد استضعاف واقع شده اند . این موضوع تا حدی در کتاب های مختلف تاریخ شیعه بیان شده شده که قابل مراجعه و مطالعه است .
. پی نوشت ها:
1. سید رضی ، نهج البلاغه (نسخه معجم) ، قم ، انتشارات اسلامی ، ص67 (خطبه 189) 2. نساء (4) آیه 97-99. 3. توبه (9) آیه 106. 4. بحرانی ، البرهان ، اول ، تهران ، بنیاد بعثت ، 1416 ق ، ج2 ، ص 161. 5. سبأ (34) آیه 33. 6. ابراهیم (14) آیه 21. 7.نساء ، آیه 97. 8. طباطبایی ، المیزان ، ششم ، قم ، انتشارات اسلامی ، 1421 ق ، ج5 ، ص 55. 9. نساء ، آیه 75. 10. اعراف (7) آیه 150. 11. مجلسی ، بحار الانوار ،چ هشتم ، بیروت ، الوفا ، 1403 ق ، ج28 ، ص 220. 12. عروسی حویزی ، نور الثقلین ، قم ، اسماعیلیان ، 1415ق ، ج4 ص 110. 13. بحار الانوار ، ج25 ، ص 154. 14 .قصص (28) آیه 5.