1) حق طبیعی، یعنی هر کس دارای حق طبیعی است و اگر انسانی این حق را از کسی بگیرد حق وی را پایمال کرده است. حقوق طبیعی مثل: حق امنیت، حق آزادی مثلا کودکی در خانواده خود می خواهد آزادانه تنفس کند اما پدر با استعمال دخانیات مانع این حق می شود. در اصل حق تنفس که حقی طبیعی است مورد تجاوز قرار گرفته است.

خداوند در قرآن بیان کرده ما شب را باعث آرامش قرار دادیم. اگر در هنگام شب با عملی مانع آرامش خاطر دیگران شویم حق طبیعی استراحت آنها را پایمال کرده ایم و حق الناس بر گردن داریم.

در میان مردم تا صحبت از حق الناس می شود فورا اذهان به سمت حقوق مالی هدایت می شود. در اصل حق مالی یک بخش از حق طبیعی است، اگر کسی حقوق طبیعی دیگران را سلب کرد این بخشی ار حق الناس است. در واقع همان حقوقی که بسیاری از آنها را خداوند برای مردم قرار داده است.

قسم دوم ، حقوق موضوعه است یعنی مجموعه قواعد مدنی، نظامی و سیاسی که قانون گذار وضع می کند . بسیاری از حقوق ریشه در قرآن و حدیث ندارد بلکه قوانین موجب وضع آن می شود.

2) قانون است که هنگام سبز بودن چراغ راهنما عابر پیاده وظیفه دارد بایستد ، اگر کسی این قانون را رعایت نکرد در اصل سلب حقوق کرده است.

3) حقوق دینی است، حقوقی که شرع مقدس قرار داده مثل زکات که حق فقرا است. انسانی که این حق را نمی پردازد در اصل به فقرا لطمه وارد می کند یا خمس که خداوند فرموده یک پنجم اموال خود را برای مصارفی که وجود دارد ، داده شود نمی دهد .

حق الناس

حق الناس کوچک و بزرگ ندارد

در باب حق الناس تفاوت نمی کند حق کوچک باشد یا بزرگ، طرف انسان کودک باشد یا بزرگسال. طولانی ترین آیه قرآن در باب حق الناس است یعنی در سوره بقره آیه 282 در مورد قرض می باشد که چطور قرض داده شود تا حق کسی پایمال نگردد.

در حق الناس دو نکته دارای اهمیت است:

ا) حق، کوچک و بزرگ، خرد و کلان ندارد. آمده است که فردی نماز شب را ترک نمی کرد مدتی از این عمل غافل شد بسیار اندوهگین بود. شبی خواب دید، در عالم رویا به او گفتند: کسی که لذت خرمای حرام بچشد چگونه می خواهد لذت شب زنده داری را احساس کند، از خواب پرید و به فکر فرو رفت، به یاد آورد روزی هنگام خریدن خرما یکی از خرماها نارس بود. آن را کنار گذاشت و خرمای رسیده ای جایگزین کرد. به نزد خرما فروش رفت و حلالیت طلبید و مجدد توفیق نماز شب را پیدا کرد.

2) تفاوتی بین زن ، مرد، اولاد وجود ندارد. اگر حق کودکی هم سلب شود حق الناس است.

اگر ذائقه سالمی نداشته باشیم لذت هیچ غذایی را نخواهیم فهمید. ذائقه آدمی که با حق الناس بازی می کند خراب می شود یعنی دیگر لذت نماز خواندن را احساس نمی کند