محبت خداوند هماهنگ با رحمت، عدالت و حکمت او است و کلیه کارها و احکام او، مبتنی بر عدالت، حکمت و رحمت است. آری خداوند از مادر مهربان تر است و این امری قطعی و مسلم است؛ بلکه مهربانی های پدر و مادر و دیگران، همه جلوه هایی از رحمت و عنایت الهی است. چه او است که این همه عشق و محبت را در ضمیر والدین نهاده است تا آنان با میل و علاقه تمام تلاش خود را در جهت رشد فرزندان خود به کار گیرند. اما باید متوجه این نکته بود که بین محبت های الهی و غیر الهی، تفاوتی عمده وجود دارد و آن اینکه محبت مادر، غالباً احساسی بیش نیست و در بعضی از موارد برخلاف حکم عقل حق و عدالت است. در حالی که لطف و رحمت الهی هرگز جدا از عدل، حکمت و سنت های حکیمانه پروردگار در نظام خلقت نیست. بنابراین در اجرای عدالت نباید احساسات و عواطف را به قضاوت کشاند؛ چه آنکه خود موجب ظلمی بزرگ تر می شود. زشت کاری های مجرمان را در بسیاری از موارد، باید تنها با شمشیر عدالت پاسخ گفت، وگرنه:
ترحم بر پلنگ تیز دندان ستم کاری بود بر گوسپندان
برای توضیح بیشتر مطلب به چند نکته توجه شود:
رحمت خدا بی پایان است:
1-پیامبر اکرم فرمود: «خداوند بزرگ صد باب رحمت دارد یکی از آن را به زمین نازل کرده است و در میان مخلوقاتش تقسیم نموده و تمام عاطفه و محبتی که در میان مردم است از پرتو همان است، ولی نود و نه قسمت را برای خود نگاه داشته و در قیامت بندگانش را مشمول آن می سازد». (طبرسی، مجمع البیان، ج 1، ص 21؛ تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج1، ص 24)
مهربانی مادر ذره ای از قطره رحمت الهی است، که حقیقتا ما وسعت رحمت الهی را نمی توانیم به تصویر بکشیم به قدری روز قیامت خداوند با بندگانش که اصل ایمان و توحید را حفظ کرده خوب برخورد می کند که حتی حاضر نیست امت آخر الزمان را مثلا در محضر خود پیغمبر محاکمه کند بلکه به تنهایی مورد حسابرسی قرار می دهد تا آبروی بنده اش حفظ شود. رحمت خدا به آن وسعتش که شفاعت پیامبران و امامان و علما و شهداء گوشه ای از رحمت الهی است در حالی شامل حال انسان می شود که همان مادر مهربان در آن روز از فرزندان فرار می کند و فرزندان از او فراری است. (عبس، ص 34-36)
به قدری رحمت خدا وسیع است که حتی شیطان هم به طمع می افتد خدا او را ببخشید و یا در مورد معاویه نقل شده که چرا این قدر خیانت می کنی؟ مگر قیامتی در کار نیست؟ گفت امیدوارم رحمت الهی دستم را بگیرد.
کدام مادری حاضر است اهانت های پسرش را با یک استغفار و اظهار توبه قبول نماید، و حال آن که خداوند گناهان بنده ار با توبه و اظهار پشیمانی قلبی می بخشد، از این بالاتر اگر مادری هم اهانت های فرزندش را ببخشد هرگز اهانت های او را فراموش نمی کند و آن اهانت را هدیه و نیکی به حساب نمی آورد، ولی خداوند آن قدر مهربان است که اگر کسی توبه کرد نه تنها زود راضی می شود و گناهان او را می بخشد و هیچ کینه از او در دل ندارد، بلکه به جای گناهان او ثواب می نویسد در سوره فرقان می خوانیم: «و کسی که توبه کند [از عمل زشت زنا و …] و عمل صالح انجام دهد خداوند بدیهای آنان را تبدیل به خوبی ها می کند و خداوند بخشنده و مهربان است». (فرقان، 70-71)
2- بسیاری از افراد در عالم برزخ تا قیامت تصفیه می شوند و وارد آتش جهنم نمی شوند و اگر هم آنجا تصفیه نشدند در صورتی که اصل ایمان را حفظ کرده باشند شفاعت انبیا و اولیا دست آنها را می گیرد. و یا ممکن است مدتی برای تصفیه وارد جهنم شوند و بعد نجات یابند علی کل حال آنهای که دائم جهنم می مانند افرادی است که معاند و لجوج و کافرند نه مذهبی که گناهی از آنها صادر شده، متأسفانه گاه در منبرها و صحبت ها به گونه ناصحیح مسائل بیان می شود به گونه ای که مردم فکر می کنند با یک گناه سریع خداوند طرف را وارد جهنم می کند.
3- مجازات های جهان دیگر، رابطه تکوینی قوی با گناهان دارد، رابطه عمل و جزاء در آخرت قراردادی نیست و حتی رابطه علی و معلولی نیست بلکه بالاتر از آن است یعنی رابطه «عینیت» و «اتحاد» است یعنی آنچه که در آخرت به عنوان پاداش یا کیفر به نیکوکاران و بدکاران داده می شود تجسم خود عمل آنهاست قرآن کریم می فرماید: «روزى که هر کسى آنچه کار نیک به جاى آورده و آنچه بدى مرتکب شده حاضر شده مى یابد و آرزو مى کند کاش میان او و آن [کارهاى بد] فاصله اى دور بود و خداوند شما را از [کیفر] خود مى ترساند و [در عین حال] خدا به بندگان [خود] مهربان است». (آل عمران، 30) و در جای دیگر می فرماید: «آنچه را انجام داده اند حاضر یابند و پروردگار تو به هیچ کس ستم روا نمى دارد». (کهف، 49)
و فرمود: «آن روز مردم [به حال] پراکنده برآیند تا [نتیجه] کارهایشان به آنان نشان داده شود آن روز مردم [به حال] پراکنده برآیند تا [نتیجه] کارهایشان به آنان نشان داده شود و هر که هموزن ذره اى بدى کند [نتیجه] آن را خواهد دید». (زلزال، 7-8)
درست مانند انسانی که سم خورده خود را برای همیشه از پا درآورد. و یا با چیزی چشمش را کور کرده برای همیشه کور خواهد بود ….
برای مطالعه بیشتر به عدل الهی استاد مطهری مراجعه کنید.