مواردی که اطاعت زن از مرد واجب است
۱۳۹۲/۰۲/۰۲
–
۲۴۰ بازدید
بسم الله.سلام علیکم.مرد در چه مواردی به همسرش باید حکم دهد؟ آیا در اعتقادات هم باید دخالت باشد؟ اگر خانم از مرد تبعیت نکرد، تکلیف چیست؟(مثلا در اعتقادات یا موارد دیگر) و در کل راههایی که مرد را می تواند در خانواده عزیزتر و دوست داشتنی تر کند تا اعضا خودشان جذب وی شوند بفرمایید.با عرض تشکر و تقدیر از زحمات شما عزیزان.
مواردی که اطاعت زن از مرد واجب است: اطاعت زن از شوهر، تنها در حقوق زناشویى و بیرون رفتن از منزل است و در امور دیگر، اطاعت از او واجب نیست . امام، استفتاءات، ج 3، حقوق زوجیت، س 8؛ آیت الله تبریزى، استفتاءات، س 1557؛ آیت الله مکارم، استفتاءات، ج 2، س 969؛ آیت الله وحید، منهاج الصالحین، ج 3، م 1407؛ آیت الله تبریزى، منهاج الصالحین، ج 2، م 1407؛ آیت الله سیستانى، منهاج الصالحین، ج 3، م 339 و 340؛ آیت الله صافى، هدایه العباد، ج 2، النشوز؛ آیت الله فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1673 و دفتر آیت الله خامنه اى، آیت الله نورى و آیت الله بهجت .
زن باید در دو مورد بالا از همسر خودش اطاعت نمایید ،و اطاعت در دیگر امور لازم نیست ،اما این سخن به منزله ی این نیست که مرد غیر از امور مذکور ،نباید در دیگر امور همسر خود مداخله نماید و ایشان را به حال خود واگذارد ،بلکه مرد باید هوشیارانه مراقب همسر و فرزندان خود باشد .(درست است که مرد نمی تواند در امور مربوط به اعتقادات زن تصرف نماید ،اما از آنجایی که مرد سرپرستی امور خانواده ی خویش را به عهده دارد می تواند با تدبیر به همه ی امور خانواده ی خویش رسیدگی نماید .)
مرد باید با تدبیر همسر و فرزندان خود را از گناه دور نماید و بر کار های ایشان نظارت لازم را داشته باشد . که البته آنچه که مهم است و لازم به ذکر ،در مورد اعتقادات است .که ارشاد و راهنمایی در مورد اعتقادات باید با ملایمت و با صبر و حوصله انجام گیرد ، که در غیر این صورت ،در برابر عدم پذیرش و مقاومت همسر خود قرار خواهید گرفت .
– مواردی که مرد باید با اقتدار تمام رفتار نماید
از جمله این موارد عدم اطاعت مرد در این امور است:
پیامبرصلى الله علیه وآله به على علیه السلام فرمود: «اى على! به تو وصیّت مى کنم پس آن را حفظ کن و انجام بده. و تا زمانى که به وصیّتم عمل مى کنى در خوبى و سلامت خواهى بود… (آن گاه سفارش هایى را بیان کرد و سپس فرمود:) اى على! اگر مردى، همسرش را اطاعت کند خداوند او را با صورت در آتش مى افکند. على علیه السلام سؤال کرد: آن چه اطاعتى است که چنین عاقبت سویى دارد؟ فرمود: اینکه مرد به همسرش اجازه دهد به گرمابه ها برود، به مجالس جشن و شادى برود، به مجالسى که نوحه سرایى مى کنند برود، و اجازه دهد که لباس هاى بدن نما بپوشد. اى على! خداوند تبارک و تعالى، به وسیله اسلام، خودنمایى و فخرفروشى به پدرانشان در جاهلیت را از بین برد، همانا مردم از آدمند و آدم هم از خاک، و گرامى ترین آنان نزد خداوند با تقواترینشان است».( علامه مجلسى، بحارالأنوار، ج 74، ص 53؛ کافى، ج 5، ص 517.)
منظور حضرت از گرمابه ها و مجالس عروسى و…، مجالسى است که به سبک جاهلیت است و زنان در برابر مردان با ناز و فخرفروشى به خودنمایى مى پردازند. بدیهى است که اسلام هرگز به چنین کارى اجازه نمى دهد و چنین مردانى که زمینه آلوده شدن محیط جامعه و زندگى خویش را فراهم مى کنند مجازات خواهد کرد.
لازم به ذکر است که روایت مزبور با توجه به ذیل آن، مواردى که زن با حفظ حجاب و دستورات دینى به جلسات شادى آفرین و یا سوگوارى و… مى رود و قصد خودنمایى و فخرفروشى نیز ندارد را شامل نمى شود.
همچنین در روایت دیگرى که از پیامبرصلى الله علیه وآله نقل شده است آمده است: «… و المرأة إذا خرجت من باب دارها متزیّنة متعطّرة و الزّوج بذلک راض یبنى لزوجها بکلّ قدم بیت فى النّار…؛ و هنگامى که زن از خانه خارج مى شود در حالى که خود را زینت کرده و خوشبو نموده است و شوهرش نیز به این کار او راضى است؛ هر قدمى که آن زن برمى دارد، خانه اى در آتش براى همسرش بنا مى کند». (علامه مجلسى، بحارالأنوار، ج 100، ص 249.)
البته لازم به ذکر است در مواردی که حرف شنوی مرد از همسر موجب گناه و فساد نیست و موجب گرمی محیط خانواده است ،نه تنها مذموم نیست بلکه بسیار هم برای ایجاد محبت بیشتر در خانواده خوب و پسندیده است .
قرآن کریم در آیات فراوانی از خانواده و وظایف هر یک از زن و شوهر سخن گفته است; برای اختصار به برخی از وظایف شوهر نسبت به همسرش اشاره میکنیم :
1. تأمین معاش و نفقة زن :
الرِّجَالُ قَوَّ َمُونَ عَلَی النِّسَآءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَیَ بَعْضٍ وَبِمَآ أَنفَقُوا مِنْ أَمْوَ َلِهِم…;(نسأ،34)مردان، سرپرست و نگهبان زنانند; به خاطر برتریهایی که (از نظر نظام اجتماع)خداوند برای بعضی نسبت به بعضی دیگر قرار داده است و به خاطر انفاقهایی که از اموالشان (در مورد زنان) میکنند …
بدین وسیله، مرد و سرپرست خانواده وظیفه دارد که در برابر زن و فرزندان خود، برای پرداختن هزینههای زندگی و پرداخت مهریه و تأمین زندگی آبرومندانة آنها تلاش و فعالیت نماید .
از امام صادق7 سؤال شد: حق زن بر عهده شوهرش چیست؟ فرمود: او را از جهت غذا و خوراک تأمین کند و پوشاک و لباس او را بدهد و اگراز روی غفلت و نادانی خلافی کرد از او درگذرد.(فروع کافی، شیخ کلینی;، ج 5، ص 513، دارالتعارف للمطبوعات.)
2. رعایت عدالت، حسن خلق و ایجاد فضای مودت و دوستی :
وَ مِنْ ءَایَـَتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَ َجًا لِّتَسْکُنُوَّا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّةً وَ رَحْمَة;(روم،21) و از نشانههای او اینکه همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنها آرامش یابید و در میانتان مودت و رحمت قرار داد .
از بین رفتن این دو اصل، یعنی مودت و رحمت در زندگی خانوادگی باعث میشود که هزاران بدبختی و ناراحتی و اضطراب به وجود آید .
3.از لحاظ معنوی، مرد باید خانواده خود را از جهنم نجات دهد و فضای معنوی و بهشتی در خانه ایجاد نماید :
یَـََّأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا قُوَّا أَنفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ نَارًا…;(تحریم،6) ای کسانی که ایمان آوردهاید ! خود و خانوادة خویش را از آتشی که هیزم آن انسانها و سنگها است نگاه دارید .
خلاصه آن که مرد باید توجه کند که زن، شریک و سهیم زندگی است; هرگز نباید بیش از وظایف لازم بر او تحمیل کند و دربارة او ستم روا دارد و توقع نداشته باشد که او در مقابل مرد، همانند خدمتکار و کنیز، تمام احتیاجات و اوامرش را انجام دهد. زن نزد شوهر امانت پروردگار است و باید در چگونگی برخورد و رفتار با او خداوند عزیز را طرف حساب قرار دهد و کمترین ستم، مزاحمت و آزار را درباره او جایز نداند و با نهایت عدالت، انصاف، مهربانی و خیراندیشی با او رفتار کند.(ر.ک: زناشویی از نظر قرآن مجید و احادیث معتبر، حسن مصطفوی، ص 71ـ75 و ص 217، انتشارات گلی / خانواده در قرآن، دکتر احمد بهشتی، ص148، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.)
پایه و اساس خانواده، احترام و محبت و رعایت حقوق یکدیگر است. امام باقر(ع) مى فرماید: «هر کس زن گرفت، باید او را گرامى بدارد و به او احترام کند.» «مَنْ اَتَّخَذَ الْمَرأةَ فَلْیُکْرِمُها»: وسائل الشیعه، ج 5، باب 3. و امام کاظم(ع) مى فرماید: «جهاد زن شوهردارى نیکو است». «جِهاد الْمَرَةَ حُسْنُ التَّبَعُل»( فروع کافى، ج 5، ص 9.)
علاوه بر موارد بالا40 نکته زیر را به عنوان راهکارهای اولیه برای زوج های جوان برایتان ارسال می کنیم و امیدواریم با عمل کردن به آن دستورالعمل ها محبت و عشق و علاقه متقابل بین شما ایجاد و گسترش پیدا کند و تنش های موجود یا احتمالی به حداقل کاهش پیدا کند.
1 . با مطالعه کتب مربوط به انتخاب همسر، آیین همسردارى، چگونگى ایجاد ارتباط با دیگران و نیز شرکت در جلسه هاى آموزش خانواده دانش و مهارت خود را در این زمینه افزایش دهید .
2 . با همدلى، همفکرى، همکارى و مشورت با یکدیگر درباره مسائل مختلف میان اعضاى خانواده روابط سالم پدید آورید .
3 . هر یک از زوجین دیگرى را نزدیک ترین و محرم ترین فرد بداند و او را نیمه تن، حامى و پشتیبان خود تلقى کند .
4 . با یادگیرى مهارت هاى ارتباطى نظیر فعالانه به حرف هاى یکدیگر گوش کردن، احترام به نظرها و عقاید یکدیگر و تشریک مساعى و مشورت کردن روابط خود را بهبود بخشید .
5 . بکوشید، باایجاد کانونى گرم و صمیمى، تمام اعضاى خانواده به ویژه زن و شوهر مسؤولیت رسیدن به تفاهم را پذیرا شوند .
تا که از جانب معشوق نباشد کششى کوشش عاشق بیچاره به جایى نرسد
6 . هنگام اختلاف نظر یا سوء تفاهم، به جاى سرزنش کردن یکدیگر یا تفسیر نادرست، به شناسایى مساله و یافتن راه حل آن بپردازید و در صورت لزوم کمک و مشاوره افراد با تجربه و متخصص را جلب کنید .
7 . براى رسیدن به ا منیت روانى وعاطفى در روابط زناشویى داشتن صداقت، پذیرش، سعه صدر، انصاف و اعتماد متقابل را اصل اول قرار دهید .
8 . در صورت به وجود آمدن هر گونه سوء تفاهم و سوء برداشت، در نخستین فرصت ممکن به حل و فصل آن بپردازید تا به فرآیندى مخرب و پیشرونده تبدیل نشود .
9 . به هر طریق ممکن رفتارهاى مطلوب همسرتان را مورد توجه و تایید قرار دهید; به گونه اى که همسرتان بفهمد برایش ارزش قائل هستید .
10 . تشویق و تایید و بیان نکات مثبت به طور آشکار یا در جمع باشد و تذکر نکات منفى و انتقاد به طور محرمانه و در تنهایى صورت گیرد .
11 . براى خصوصیات و نیازمندى هاى یکدیگر ارزش قائل شوید و در روابط کلامى، عاطفى، اقدام ها و تصمیم گیرى ها به افکار و خواسته هاى همسرتان توجه کنید .
12 . اگر رفتار خاصى براى شما مبهم است، ساده ترین راه این است که از همسرتان هدف و علت آن رفتار را بپرسید و با روش مسالمت آمیز، صمیمانه و خوش بینانه موضوع را روشن کنید .
13 . خشونت همسرتان را با خشونت پاسخ ندهید . خشونت را با سکوت پاسخ گویید و در موقعیتى مناسب درباره مساله مورد نظر به بحث و گفت و گو بپردازید .
14 . بکوشید در سراسر زندگى، به خصوص در روابط بین خود و همسرتان، به جاى هر گونه پیش داورى یا مشاهده اشکالات و ضعف ها نقاط مثبت و قوت را ببینید; به عبارت دیگر، به جاى توجه به نیمه خالى لیوان به نیمه پر آن توجه کنید .
15 . سعى کنید در برنامه ریزى براى فعالیت هاى اجتماعى، اوقات فراغت، دید و بازدیدهاى خانوادگى و نظایر آن به مشورت کردن با یکدیگر بپردازید و از یک جانبه نگرى بپرهیزید .
16 . در هر فرصتى که پیش مى آید، با همسر و اعضاى خانواده تان ارتباط کلامى و عاطفى برقرار کنید . شایان ذکر است زن ها از صحبت کردن با همسرشان بیش تر لذت مى برند . بنابراین، مردان باید فعالانه به سخنان همسرانشان گوش کنند و واکنش مناسب نشان دهند .
17 . اگر هر یک از زوجین در شرایط خاصى نمى تواند به سخنان همسرش گوش کند، باید صادقانه و صمیمانه این موضوع را به وى انتقال دهد، و تقاضا کند صحبت کردن درباره آن موضوع را به فرصتى دیگر واگذارد .
18 . هر از چند گاهى زوجین در فضایى محرمانه، محبت آمیز و صمیمانه به ارزیابى رفتار و روابط یکدیگر بپردازند و از یکدیگر بپرسند، چه باید کرد تا روابطمان بهتر و بانشاطتر شود؟
19 . همیشه، در رویارویى با مسائل و مشکلات خانوادگى، خود را در وضعیت طرف مقابل قرار دهید و با قبول مسؤولیت خود و شناخت انتظارات متقابل به حل و فصل اختلافات روى آورید .
20 . در روز یا در هفته زمان مشخصى را براى گفت و گو درباره مسائل و مشکلات و به اصطلاح درد دل کردن با همسرتان اختصاص دهید .
21 . از داشتن نگرش هاى آرمان گرایانه و شاعرانه در مساله ازدواج و روابط زناشویى و نیز انتظارات غیر واقع بینانه اجتناب کنید .
22 . ارتباط زوجین باید از هر گونه سوء ظن و حدس نادرست وغیر واقع بینانه دور باشد . اگر موضوع و مساله اى ذهن یکى از زوجین را به خود مشغول کرده است، باید آن را به صراحت و صادقانه مطرح کند و درستى و نادرستى اش را با همسرش مورد بررسى قرار دهد .
23 . هر یک از زوجین باید زمینه هاى بروز سوء تفاهم ها و سوء ظن ها را از بین ببرد و از رفتارهایى که موجب بروز سوء تفاهم و سوء ظن مى شود، خوددارى کند .
24 . هر یک از زوجین باید بکوشد با روان شناسى همسرش آشنا شود تا بداند زن یا مرد به چه امورى بها مى دهد و نظام ارزشى اش چگونه است; براى مثال معمولا زن به وابسته بودن، کسب امنیت عاطفى و مورد حمایت واقع شدن اهمیت مى دهد و مردان مى خواهند مستقل و خود مختار باشند و آزادى عمل را داراى ارزش مى دانند .
25 . زن و شوهر از مسخره کردن یکدیگر و گفتن سخنان طعنه آمیز و دو پهلو جدا پرهیز کنند .
26 . از رفتارهایى نظیر متلک، تحقیر، سرزنش و به رخ کشیدن یکدیگر که موجب افزایش مقاومت هاى روانى در طرف مقابل است، جدا باید پرهیز شود .
27 . در سراسر زندگى، از جمله در زندگى خانوادگى، بکوشید به نقاط مثبت، موهبت و نعمت هایى که در اختیار دارید بیندیشید نه به امورى که در اختیار ندارید .
28 . از خطاهاى یکدیگر سریعا بگذرید و خطاهاى همدیگر را تحمل کنید .
29 . بایادآورى برخى ایام مانند روز تولد، سالگرد ازدواج و نظایر آن و دادن هدیه هایى هر چند کوچک (مثل یک شاخه گل) به طور نمادین یا سمبلیک عشق و علاقه خود را به همسرتان اعلام کنید .
30 . خود را در برابر همسرتان آراسته و پاکیزه و جالب توجه نگه دارید از پریشانى و وضع نامرتب بپرهیزید .
31 . در انتخاب دوست و برقرارى روابط دوستانه و معاشرت هاى خانوادگى با زوج هاى دیگر دقت کنید و این امور را با توافق یکدیگر انجام دهید .
32 . از هر گونه رفتارى که به مرد سالارى یا زن سالارى مى انجامد، پرهیز کنید .
33 . خطاى یکدیگر را در حضور دیگران، فرزندان، آشنایان، والدین یکدیگر و . . . بازگو نکنید .
34 . هرگز همسرتان را با زن یا مرد دیگر مقایسه نکنید .
35 . از رفتارهاى مطلوب همسرتان تشکر کرده، او را تشویق کنید و انگیزه تکرار آن رفتار را بیش تر سازید .
36 . از تصمیم هاى نادرست و غیر منطقى و کلى گویى هاى منفى و شکل گیرى افکار منفى درباره همسرتان شدیدا پرهیز کنید .
37 . حتى المقدور به قول هایى که به همسرتان داده اید عمل کنید تا به سلب اعتماد و احساس فریب خوردگى نینجامد .
38 . از نسبت دادن القاب و زدن برچسب هاى ناگوار و نامطلوب مانند بدقول، زرنگ، شلخته، کله شق، یک دنده، لجباز و خودخواه به یکدیگر پرهیز کنید .
39 . در مواردى که غمگینى و افسردگى و یا عصبانیت زن یا شوهر شدت مى یابد و احتمال اختلال در کار سیستم عصبى یا غدد درون ریز به ویژه غده تیروئید وجود دارد، در نخستین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنید تا از عادى بودن ترشح غدد از جمله غده تیروئید مطمئن شوید .
40 . براى داشتن یک زندگى با نشاط و موفق خوب بیندیشید، وقت بگذارید، احساس مسؤولیت کنید، موانع ارتباط سالم را از میان بردارید و به عوامل ایجاد کننده روابط سالم توجه کنید .
منتظر مکاتبات بعدی شما هستیم .
برای آگاهی بیشتر ر.ک :
– آیین همسرداری , ابراهیم امینی , انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی
– جوانان و انتخاب همسر, علی اکبر مظاهری , انتشارات پارسایان
– اخلاق در خانواده، نوشته حسین مظاهری
– بهشت خانواده، مصطفوی
– سایت پرسمان بخش اخلاق و بخش مشاوره
زن باید در دو مورد بالا از همسر خودش اطاعت نمایید ،و اطاعت در دیگر امور لازم نیست ،اما این سخن به منزله ی این نیست که مرد غیر از امور مذکور ،نباید در دیگر امور همسر خود مداخله نماید و ایشان را به حال خود واگذارد ،بلکه مرد باید هوشیارانه مراقب همسر و فرزندان خود باشد .(درست است که مرد نمی تواند در امور مربوط به اعتقادات زن تصرف نماید ،اما از آنجایی که مرد سرپرستی امور خانواده ی خویش را به عهده دارد می تواند با تدبیر به همه ی امور خانواده ی خویش رسیدگی نماید .)
مرد باید با تدبیر همسر و فرزندان خود را از گناه دور نماید و بر کار های ایشان نظارت لازم را داشته باشد . که البته آنچه که مهم است و لازم به ذکر ،در مورد اعتقادات است .که ارشاد و راهنمایی در مورد اعتقادات باید با ملایمت و با صبر و حوصله انجام گیرد ، که در غیر این صورت ،در برابر عدم پذیرش و مقاومت همسر خود قرار خواهید گرفت .
– مواردی که مرد باید با اقتدار تمام رفتار نماید
از جمله این موارد عدم اطاعت مرد در این امور است:
پیامبرصلى الله علیه وآله به على علیه السلام فرمود: «اى على! به تو وصیّت مى کنم پس آن را حفظ کن و انجام بده. و تا زمانى که به وصیّتم عمل مى کنى در خوبى و سلامت خواهى بود… (آن گاه سفارش هایى را بیان کرد و سپس فرمود:) اى على! اگر مردى، همسرش را اطاعت کند خداوند او را با صورت در آتش مى افکند. على علیه السلام سؤال کرد: آن چه اطاعتى است که چنین عاقبت سویى دارد؟ فرمود: اینکه مرد به همسرش اجازه دهد به گرمابه ها برود، به مجالس جشن و شادى برود، به مجالسى که نوحه سرایى مى کنند برود، و اجازه دهد که لباس هاى بدن نما بپوشد. اى على! خداوند تبارک و تعالى، به وسیله اسلام، خودنمایى و فخرفروشى به پدرانشان در جاهلیت را از بین برد، همانا مردم از آدمند و آدم هم از خاک، و گرامى ترین آنان نزد خداوند با تقواترینشان است».( علامه مجلسى، بحارالأنوار، ج 74، ص 53؛ کافى، ج 5، ص 517.)
منظور حضرت از گرمابه ها و مجالس عروسى و…، مجالسى است که به سبک جاهلیت است و زنان در برابر مردان با ناز و فخرفروشى به خودنمایى مى پردازند. بدیهى است که اسلام هرگز به چنین کارى اجازه نمى دهد و چنین مردانى که زمینه آلوده شدن محیط جامعه و زندگى خویش را فراهم مى کنند مجازات خواهد کرد.
لازم به ذکر است که روایت مزبور با توجه به ذیل آن، مواردى که زن با حفظ حجاب و دستورات دینى به جلسات شادى آفرین و یا سوگوارى و… مى رود و قصد خودنمایى و فخرفروشى نیز ندارد را شامل نمى شود.
همچنین در روایت دیگرى که از پیامبرصلى الله علیه وآله نقل شده است آمده است: «… و المرأة إذا خرجت من باب دارها متزیّنة متعطّرة و الزّوج بذلک راض یبنى لزوجها بکلّ قدم بیت فى النّار…؛ و هنگامى که زن از خانه خارج مى شود در حالى که خود را زینت کرده و خوشبو نموده است و شوهرش نیز به این کار او راضى است؛ هر قدمى که آن زن برمى دارد، خانه اى در آتش براى همسرش بنا مى کند». (علامه مجلسى، بحارالأنوار، ج 100، ص 249.)
البته لازم به ذکر است در مواردی که حرف شنوی مرد از همسر موجب گناه و فساد نیست و موجب گرمی محیط خانواده است ،نه تنها مذموم نیست بلکه بسیار هم برای ایجاد محبت بیشتر در خانواده خوب و پسندیده است .
قرآن کریم در آیات فراوانی از خانواده و وظایف هر یک از زن و شوهر سخن گفته است; برای اختصار به برخی از وظایف شوهر نسبت به همسرش اشاره میکنیم :
1. تأمین معاش و نفقة زن :
الرِّجَالُ قَوَّ َمُونَ عَلَی النِّسَآءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَیَ بَعْضٍ وَبِمَآ أَنفَقُوا مِنْ أَمْوَ َلِهِم…;(نسأ،34)مردان، سرپرست و نگهبان زنانند; به خاطر برتریهایی که (از نظر نظام اجتماع)خداوند برای بعضی نسبت به بعضی دیگر قرار داده است و به خاطر انفاقهایی که از اموالشان (در مورد زنان) میکنند …
بدین وسیله، مرد و سرپرست خانواده وظیفه دارد که در برابر زن و فرزندان خود، برای پرداختن هزینههای زندگی و پرداخت مهریه و تأمین زندگی آبرومندانة آنها تلاش و فعالیت نماید .
از امام صادق7 سؤال شد: حق زن بر عهده شوهرش چیست؟ فرمود: او را از جهت غذا و خوراک تأمین کند و پوشاک و لباس او را بدهد و اگراز روی غفلت و نادانی خلافی کرد از او درگذرد.(فروع کافی، شیخ کلینی;، ج 5، ص 513، دارالتعارف للمطبوعات.)
2. رعایت عدالت، حسن خلق و ایجاد فضای مودت و دوستی :
وَ مِنْ ءَایَـَتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَ َجًا لِّتَسْکُنُوَّا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّةً وَ رَحْمَة;(روم،21) و از نشانههای او اینکه همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنها آرامش یابید و در میانتان مودت و رحمت قرار داد .
از بین رفتن این دو اصل، یعنی مودت و رحمت در زندگی خانوادگی باعث میشود که هزاران بدبختی و ناراحتی و اضطراب به وجود آید .
3.از لحاظ معنوی، مرد باید خانواده خود را از جهنم نجات دهد و فضای معنوی و بهشتی در خانه ایجاد نماید :
یَـََّأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا قُوَّا أَنفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ نَارًا…;(تحریم،6) ای کسانی که ایمان آوردهاید ! خود و خانوادة خویش را از آتشی که هیزم آن انسانها و سنگها است نگاه دارید .
خلاصه آن که مرد باید توجه کند که زن، شریک و سهیم زندگی است; هرگز نباید بیش از وظایف لازم بر او تحمیل کند و دربارة او ستم روا دارد و توقع نداشته باشد که او در مقابل مرد، همانند خدمتکار و کنیز، تمام احتیاجات و اوامرش را انجام دهد. زن نزد شوهر امانت پروردگار است و باید در چگونگی برخورد و رفتار با او خداوند عزیز را طرف حساب قرار دهد و کمترین ستم، مزاحمت و آزار را درباره او جایز نداند و با نهایت عدالت، انصاف، مهربانی و خیراندیشی با او رفتار کند.(ر.ک: زناشویی از نظر قرآن مجید و احادیث معتبر، حسن مصطفوی، ص 71ـ75 و ص 217، انتشارات گلی / خانواده در قرآن، دکتر احمد بهشتی، ص148، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.)
پایه و اساس خانواده، احترام و محبت و رعایت حقوق یکدیگر است. امام باقر(ع) مى فرماید: «هر کس زن گرفت، باید او را گرامى بدارد و به او احترام کند.» «مَنْ اَتَّخَذَ الْمَرأةَ فَلْیُکْرِمُها»: وسائل الشیعه، ج 5، باب 3. و امام کاظم(ع) مى فرماید: «جهاد زن شوهردارى نیکو است». «جِهاد الْمَرَةَ حُسْنُ التَّبَعُل»( فروع کافى، ج 5، ص 9.)
علاوه بر موارد بالا40 نکته زیر را به عنوان راهکارهای اولیه برای زوج های جوان برایتان ارسال می کنیم و امیدواریم با عمل کردن به آن دستورالعمل ها محبت و عشق و علاقه متقابل بین شما ایجاد و گسترش پیدا کند و تنش های موجود یا احتمالی به حداقل کاهش پیدا کند.
1 . با مطالعه کتب مربوط به انتخاب همسر، آیین همسردارى، چگونگى ایجاد ارتباط با دیگران و نیز شرکت در جلسه هاى آموزش خانواده دانش و مهارت خود را در این زمینه افزایش دهید .
2 . با همدلى، همفکرى، همکارى و مشورت با یکدیگر درباره مسائل مختلف میان اعضاى خانواده روابط سالم پدید آورید .
3 . هر یک از زوجین دیگرى را نزدیک ترین و محرم ترین فرد بداند و او را نیمه تن، حامى و پشتیبان خود تلقى کند .
4 . با یادگیرى مهارت هاى ارتباطى نظیر فعالانه به حرف هاى یکدیگر گوش کردن، احترام به نظرها و عقاید یکدیگر و تشریک مساعى و مشورت کردن روابط خود را بهبود بخشید .
5 . بکوشید، باایجاد کانونى گرم و صمیمى، تمام اعضاى خانواده به ویژه زن و شوهر مسؤولیت رسیدن به تفاهم را پذیرا شوند .
تا که از جانب معشوق نباشد کششى کوشش عاشق بیچاره به جایى نرسد
6 . هنگام اختلاف نظر یا سوء تفاهم، به جاى سرزنش کردن یکدیگر یا تفسیر نادرست، به شناسایى مساله و یافتن راه حل آن بپردازید و در صورت لزوم کمک و مشاوره افراد با تجربه و متخصص را جلب کنید .
7 . براى رسیدن به ا منیت روانى وعاطفى در روابط زناشویى داشتن صداقت، پذیرش، سعه صدر، انصاف و اعتماد متقابل را اصل اول قرار دهید .
8 . در صورت به وجود آمدن هر گونه سوء تفاهم و سوء برداشت، در نخستین فرصت ممکن به حل و فصل آن بپردازید تا به فرآیندى مخرب و پیشرونده تبدیل نشود .
9 . به هر طریق ممکن رفتارهاى مطلوب همسرتان را مورد توجه و تایید قرار دهید; به گونه اى که همسرتان بفهمد برایش ارزش قائل هستید .
10 . تشویق و تایید و بیان نکات مثبت به طور آشکار یا در جمع باشد و تذکر نکات منفى و انتقاد به طور محرمانه و در تنهایى صورت گیرد .
11 . براى خصوصیات و نیازمندى هاى یکدیگر ارزش قائل شوید و در روابط کلامى، عاطفى، اقدام ها و تصمیم گیرى ها به افکار و خواسته هاى همسرتان توجه کنید .
12 . اگر رفتار خاصى براى شما مبهم است، ساده ترین راه این است که از همسرتان هدف و علت آن رفتار را بپرسید و با روش مسالمت آمیز، صمیمانه و خوش بینانه موضوع را روشن کنید .
13 . خشونت همسرتان را با خشونت پاسخ ندهید . خشونت را با سکوت پاسخ گویید و در موقعیتى مناسب درباره مساله مورد نظر به بحث و گفت و گو بپردازید .
14 . بکوشید در سراسر زندگى، به خصوص در روابط بین خود و همسرتان، به جاى هر گونه پیش داورى یا مشاهده اشکالات و ضعف ها نقاط مثبت و قوت را ببینید; به عبارت دیگر، به جاى توجه به نیمه خالى لیوان به نیمه پر آن توجه کنید .
15 . سعى کنید در برنامه ریزى براى فعالیت هاى اجتماعى، اوقات فراغت، دید و بازدیدهاى خانوادگى و نظایر آن به مشورت کردن با یکدیگر بپردازید و از یک جانبه نگرى بپرهیزید .
16 . در هر فرصتى که پیش مى آید، با همسر و اعضاى خانواده تان ارتباط کلامى و عاطفى برقرار کنید . شایان ذکر است زن ها از صحبت کردن با همسرشان بیش تر لذت مى برند . بنابراین، مردان باید فعالانه به سخنان همسرانشان گوش کنند و واکنش مناسب نشان دهند .
17 . اگر هر یک از زوجین در شرایط خاصى نمى تواند به سخنان همسرش گوش کند، باید صادقانه و صمیمانه این موضوع را به وى انتقال دهد، و تقاضا کند صحبت کردن درباره آن موضوع را به فرصتى دیگر واگذارد .
18 . هر از چند گاهى زوجین در فضایى محرمانه، محبت آمیز و صمیمانه به ارزیابى رفتار و روابط یکدیگر بپردازند و از یکدیگر بپرسند، چه باید کرد تا روابطمان بهتر و بانشاطتر شود؟
19 . همیشه، در رویارویى با مسائل و مشکلات خانوادگى، خود را در وضعیت طرف مقابل قرار دهید و با قبول مسؤولیت خود و شناخت انتظارات متقابل به حل و فصل اختلافات روى آورید .
20 . در روز یا در هفته زمان مشخصى را براى گفت و گو درباره مسائل و مشکلات و به اصطلاح درد دل کردن با همسرتان اختصاص دهید .
21 . از داشتن نگرش هاى آرمان گرایانه و شاعرانه در مساله ازدواج و روابط زناشویى و نیز انتظارات غیر واقع بینانه اجتناب کنید .
22 . ارتباط زوجین باید از هر گونه سوء ظن و حدس نادرست وغیر واقع بینانه دور باشد . اگر موضوع و مساله اى ذهن یکى از زوجین را به خود مشغول کرده است، باید آن را به صراحت و صادقانه مطرح کند و درستى و نادرستى اش را با همسرش مورد بررسى قرار دهد .
23 . هر یک از زوجین باید زمینه هاى بروز سوء تفاهم ها و سوء ظن ها را از بین ببرد و از رفتارهایى که موجب بروز سوء تفاهم و سوء ظن مى شود، خوددارى کند .
24 . هر یک از زوجین باید بکوشد با روان شناسى همسرش آشنا شود تا بداند زن یا مرد به چه امورى بها مى دهد و نظام ارزشى اش چگونه است; براى مثال معمولا زن به وابسته بودن، کسب امنیت عاطفى و مورد حمایت واقع شدن اهمیت مى دهد و مردان مى خواهند مستقل و خود مختار باشند و آزادى عمل را داراى ارزش مى دانند .
25 . زن و شوهر از مسخره کردن یکدیگر و گفتن سخنان طعنه آمیز و دو پهلو جدا پرهیز کنند .
26 . از رفتارهایى نظیر متلک، تحقیر، سرزنش و به رخ کشیدن یکدیگر که موجب افزایش مقاومت هاى روانى در طرف مقابل است، جدا باید پرهیز شود .
27 . در سراسر زندگى، از جمله در زندگى خانوادگى، بکوشید به نقاط مثبت، موهبت و نعمت هایى که در اختیار دارید بیندیشید نه به امورى که در اختیار ندارید .
28 . از خطاهاى یکدیگر سریعا بگذرید و خطاهاى همدیگر را تحمل کنید .
29 . بایادآورى برخى ایام مانند روز تولد، سالگرد ازدواج و نظایر آن و دادن هدیه هایى هر چند کوچک (مثل یک شاخه گل) به طور نمادین یا سمبلیک عشق و علاقه خود را به همسرتان اعلام کنید .
30 . خود را در برابر همسرتان آراسته و پاکیزه و جالب توجه نگه دارید از پریشانى و وضع نامرتب بپرهیزید .
31 . در انتخاب دوست و برقرارى روابط دوستانه و معاشرت هاى خانوادگى با زوج هاى دیگر دقت کنید و این امور را با توافق یکدیگر انجام دهید .
32 . از هر گونه رفتارى که به مرد سالارى یا زن سالارى مى انجامد، پرهیز کنید .
33 . خطاى یکدیگر را در حضور دیگران، فرزندان، آشنایان، والدین یکدیگر و . . . بازگو نکنید .
34 . هرگز همسرتان را با زن یا مرد دیگر مقایسه نکنید .
35 . از رفتارهاى مطلوب همسرتان تشکر کرده، او را تشویق کنید و انگیزه تکرار آن رفتار را بیش تر سازید .
36 . از تصمیم هاى نادرست و غیر منطقى و کلى گویى هاى منفى و شکل گیرى افکار منفى درباره همسرتان شدیدا پرهیز کنید .
37 . حتى المقدور به قول هایى که به همسرتان داده اید عمل کنید تا به سلب اعتماد و احساس فریب خوردگى نینجامد .
38 . از نسبت دادن القاب و زدن برچسب هاى ناگوار و نامطلوب مانند بدقول، زرنگ، شلخته، کله شق، یک دنده، لجباز و خودخواه به یکدیگر پرهیز کنید .
39 . در مواردى که غمگینى و افسردگى و یا عصبانیت زن یا شوهر شدت مى یابد و احتمال اختلال در کار سیستم عصبى یا غدد درون ریز به ویژه غده تیروئید وجود دارد، در نخستین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنید تا از عادى بودن ترشح غدد از جمله غده تیروئید مطمئن شوید .
40 . براى داشتن یک زندگى با نشاط و موفق خوب بیندیشید، وقت بگذارید، احساس مسؤولیت کنید، موانع ارتباط سالم را از میان بردارید و به عوامل ایجاد کننده روابط سالم توجه کنید .
منتظر مکاتبات بعدی شما هستیم .
برای آگاهی بیشتر ر.ک :
– آیین همسرداری , ابراهیم امینی , انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی
– جوانان و انتخاب همسر, علی اکبر مظاهری , انتشارات پارسایان
– اخلاق در خانواده، نوشته حسین مظاهری
– بهشت خانواده، مصطفوی
– سایت پرسمان بخش اخلاق و بخش مشاوره