نامه ای به فرزندم

نامه ای انسان ساز از علاّمه حسن زاده آملی حفظه الله

فرزند ارجمندم، از اکنون باید بر قدم صدق یوسف صدّیق سلام الله علیه بوده باشد که :

در جوانی پاک بودن شیوه پیغمبری است ورنه هر گبری به پیری می شود پرهیزگار

– فرزندم! خود را باش. این داعی حسن حسن زاده آملی دیندار متمسّک به ذیل ولایت محمّد و آل محمّد صلوات الله علیهم با دلیل و برهان است، نه به تقلید و اتّباع از این و آن…

– ای فاضل فرزانه و فرهیخته و فرزام ! در صنایع انسان ها دقّت بسزا بفرما که همه ی آنها را دین و آیین است؛ یعنی هر یک را در نحوه ی نگاهداری و اعمال آن برنامه ای خاصّ است که باید بدان برنامه آگاهی داشت و آن صنعت را به دستور آن برنامه به کار برد تا آن صنعت در کارش درست نتیجه دهد، و اگر مطابق دستورش به کار نرود، یکبارگی دچار اختلال و فساد و زوال می شود و مشکلات و حوادث بد پیش می آورد. آن دستور؛ دین آن صنعت است، و هیچ صنعتی بی دین و دینداری پایدار و استوار نمی ماند.

– این همه صنایع برّی و بحری و فضایی شگفت ساخته ی قطرات نطفه اند؛ یعنی قطره ی نطفه ای در دو کارخانه حیرت اندر حیرت الهی که یکی زهدان مادر عزیز و دیگر همین نشأه گرامی دنیای مشهود ما که رحم دوم است؛ چنان دارای صورت دلنشین و بینش و دانش این چنین شده است که این همه صنایع شگفت از وی به منصّه ی ظهور رسیده است .

– نخست تأمّل بفرما که چگونه قطره ی نطفه ای، انسانی این چنینی شده است.

– و پس از آن تدبّر بفرما که چگونه به اختراع این همه صنایع بوالعجب دست یافته است، و سپس تعقّل بفرما که همه صنایع این نطفه را دین و آیین است. آیا آن کس که نطفه ای کذایی را چنین صورت و صنعت دلنشین، چیره دست، مخترع و مبتکر صنایع حیرت آور به بار آورده است، او را بی دین و بی آیین افریده است؟!

– عزیزم! کشیک نفس بکش تا انسانی الهی شوی، و در عِداد مقرّبین در آیی و وارداتی آن سویی عایدت شود.

– و بدان که علم و عمل دو حقیقت انسان سازند و علم، امام عمل است، و اکنون هنگام تحصیل علم و اعتیاد به عمل صالح آن عزیز است، به انتظار فردا مباش که به فرموده ی انسان آگاهی :

در جوانی به خویش می گفتم شیر شیر است گر چه پیر بود تا به پیری رسیده ام دیدم پیر پیر است گر چه شیر بود

کتاب هزار و یک کلمه، جلد ششم