نماز لیلة الدفن، از نمازهای مستحبی است. این نماز را، که نماز هدیه و نماز وحشت نیز نامیده می‌شود، برای میت در شب اول قبر (از اول شب تا صبح) می‌خوانند.

پیامبر(ص)  :درباره ثواب خواندن این نماز فرمود»بر میت ساعتی سخت‌تر از شب اول قبر نمی‌گذرد. پس بر مردگان خود رحم کنید و برایشان صدقه دهید و اگر نتوانستید، دو رکعت نماز برای شخص درگذشته بخوانید. پس همان لحظه حق تعالی هزار فرشته به سوی قبر او می‌فرستد که با هر فرشته جامه‌ای و حلّه‌ای است، و تنگی قبر او را تا روز نفخ صور  وسعت می‌دهد و به نمازگزار به عدد آنچه آفتاب بر آن طلوع می‌کند، حسنه عطا می‌کند و او را چهل درجه بالا می‌برد.

 

حدیثی از امام زین العابدین (ع) هست که درباره دشواری شب اول قبر می‌فرمایند: »سه ساعت از سخت‌ترین لحظه‌های زندگی انسان است، ساعتی که در آن فرشته مرگ را می‌بیند و ساعتی که از قبرش بیرون می‌شود و ساعتی که در مقابل خداوند برای حساب حاضر می‌شود.«

همچنین در جایی دیگر از امیرالومنین (ع) می‌خوانیم که فرمودند: اگر شما بنگرید آنچه را که مردگان دیده‌اند، فریاد ناله سر خواهید داد و به لابه و زاری روی خواهید آورد و امر خداوند را اطاعت خواهید نمود، اما آنچه که ایشان دیدند از شما پنهان است و به زودی این پرده کنار خواهد رفت و شما نیز خواهید دید.

محدث نوری در کتاب دارالسلام نقل می‌کند:
»استاد ما، ملا فتحعلی سلطان آبادی گفت: عادت من این بود که هرگاه فردی از دوستان خاندان رسالت از دنیا می‌رفت و خبر آن به من می‌رسید، دو رکعت نماز شب دفن (نماز وحشت) برای او می‌خواندم؛ خواه او را می‌شناختم یا نمی‌شناختم. و هیچکس از این عادت من آگاه نبود، تا روزی یکی از دوستان، در راهی من را ملاقات کرد و گفت: دیشب فلان شخص که به تازگی از دنیا رفته بود، را در عالم خواب دیدم و از چگونگی حال او بعد از مرگش پرسیدم، او گفت من بعد از مرگ در تنگنای سختی قرار گرفتم و هنگام حسابرسی، مرا به سوی عذاب بردند؛ تا اینکه فلانی (نام شما را برد) دو رکعت نماز برای من خواند؛ همان دو رکعت، مرا از عذاب نجات داد. خدا پدرش را رحمت کند که به من چنین احسانی نمود. آنگاه آن شخص، از من پرسید، آن دو رکعت نماز، چه نمازی بود. من طریقه خود را در مورد خواندن نماز شب دفن (نماز وحشت) برای او بیان کردم.
 

نماز شب اول قبر چیست؟

نام‌های این نماز، نماز هدیه (صلاة الهدیه) و نماز شب دفن (صلاة لیلة الدفن) و نماز وحشت (صلاة الوحشة) است. به این سبب نماز وحشت نامیده شده که فردی که از دنیا رفته هنوز با عالم قبر انس ندارد و در خود احساس ترس و وحشت دارد و این نماز با فضل الهی وحشت را از او دور می‌کند. پس در واقع نماز رفع وحشت است نه نماز وحشت.

طریقه خواندن نماز وحشت

برای خواندن این نماز دو روش بیان کرده‌ان:
 

روش اول

طبق استفتائات آیت الله سید علی خامنه‌ای یکی از شیوه‌های خواندن نماز وحشت این است که در رکعت اول بعد از حمد، یک مرتبه آیة‌الکرسی و در رکعت دوم بعد از حمد، ده مرتبه سوره «انا انزلناه» بخوانند، و بعداز سلام نماز بگویند: «اللهم صل علی محمد و آل محمد و ابعث ثواب‌ها الی قبر فلان» و به جای کلمه فلان، اسم میت را بگویند.
 

روش دوم

همچنین سید ابن طاووس، از رسول خدا (ص) روایت کرده: نمازی که برای میت در شب اول دفنش می‌خوانید این گونه باشد که در رکعت اول، پس از سوره حمد، دو مرتبه سوره توحید و در رکعت دوم بعد از سوره حمد، ده مرتبه «الهکم التّکاثر» را خوانده و بعد از سلام بگوید:

»اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَابْعَثْ ثواب‌ها اِلی قَبْرِ ذلِک الْمَیتِ فُلانِ بْنِ فُلان«
»خداوندا، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و ثواب آن را به قبر فلان میت برسان»

احکام نماز شب اول قبر یا نماز وحشت

• * نماز شب اول قبر را در هر موقع از شب اول قبر می‏شود خواند، ولی بهتر است در اول شب و بعد از نماز عشا خوانده شود.

• * اگر بخواهند میت را به شهر دوری ببرند یا به دلیل دیگری دفن او تاخیر بیفتد، باید نماز وحشت را تا شب اول قبر او به تاخیر بیندازند.

• * نماز شب اول قبر واجبی کفایی نیست تا بگوییم که با خواندن یک نفر ساقط می‌شود. نماز مستحبی است که هر فردی می‌تواند آن‌را خوانده و ثوابش را به میت هدیه کند.

• * اگر نماز لیلة الدفن را به هر دو کیفیت بخواند، بهتر است.

• * یک نفر می تواند چند مرتبه این نماز را به قصد اهداء ثواب به جا آورد.

• * هر‌گاه شخص نماز شب اول قبر را سهواً به غیر کیفیتی که ذکر شد بجا آورد باید اعاده کند؛ اگر چه یک آیه از سوره قدر یا یک آیه از آیه الکرسی را فراموش کرده بود بخواند.

• *اجیر کردن و اجرت گرفتن برای خواندن نماز شب اول قبر جایز است و احتیاط آن است که به عنوان بخشش و احسان به نمازگزار بذل نمایند و او هم نمازش را بدون در نظر گرفتن وجه مالی بخواند.

• *طبق نظر مراجع تقلیدی چون آیت الله سید علی خامنه‌ای و آیت الله مکارم شیرازی باید برای هر کدام از اموات یک نماز وحشت جداگانه خوانده شود و نمی‌توان یک نماز را به نیت چند نفر خواند.

نماز لیله الدفن برای سردار شهید قاسم سلیمانی

نماز دو رکعتی

رکعت اول:  حمد و آیت الکرسی

رکعت دوم: حمد و ده بار سوره قدر
 
بعد از سلام نماز را هدیه کنید به روح و ضریح مرحوم حاج قاسم فرزند حسن

منابع:
1. ویکی فقه
2. ویکی شیعه