نزول حديث قدسي چگونه بوده است؟

آنچه كه به عنوان حديث قدسي ناميده مي‌شود، در علومي كه بر مباني نقلي استوارند از اهميت زيادي برخوردار است، و با تحقيق و بررسي اجمالي در مجموعه‌اي از احاديث قدسي، در مي‌يابيم كه آن احاديث، مسايل مختلفي را در بردارند ؛ اما پيام‌ها و نكات اخلاقي و معنوي آنها از برجستگي خاصي برخوردار است.
معمولاً دانشمندان و صاحب‌نظران در «علم الدرايه» احاديث قدسي را از جهات مختلف مورد بررسي قرار دادند، كه از آن جمله عبارت است از: تعريف حديث قدسي، تفاوت حديث قدسي با ديگر احاديث، تفاوت آن با آيات قرآن، حجيت حديث قدسي، چگونگي نزول حديث قدسي و…
چگونگي نزول «حديث قدسي»:
با توجه به اينكه، چگونگي نزول حديث قدسي، مفهومي است كه معمولاً در تعريف آن ذكر مي‌شود، لذا لازم است نخست به تعريف آن بپردازيم و سپس به مسايل مهم مرتبط به آن اشاره نماييم.
برخي گفته‌اند: حديث قدسي، كلام خداوند است كه هم از جهت لفظ و هم از حيث معنا، بر حضرت محمد ـ صلي الله عليه و آله ـ نازل شده است و در عين حال، از پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ تصريح شده است كه حديث قدسي، بخشي از قرآن،‌ نيست.[1]و بعضي در تعريف آن‌ نوشتند: حديثي است كه به لحاظ معنا از جانب خدا و از نظر لفظ، از ناحيه پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ است، لذا مي‌توان گفت: حديث قدسي، خبري است كه خداوند آن را از راه الهام يا خواب به پيامبرش مطلع ساخته است، اما پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ آن را با عبارتي از سوي خود بازگو نمود، و به همين جهت قرآن بر حديث قدسي برتري دارد، زيرا لفظ آن نيز، از ناحيه خدا، نازل شده است.[2]و در تعريفي ديگر آمده است:
حديث قدسي، كلام خداوند است؛ اما بر اسلوب دعوت به تحدي و اعجاز نازل نشده است، و شخص معصوم ـ عليه السّلام ـ آن را به نحو مستقيم از فرشته دريافت مي‌كند و يا آن را از كتب آسماني گذشته نقل مي‌‌كند.[3]بررسي تعاريف و نتيجه‌گيري:
براساس تعريف نخست، مي‌توان گفت: احاديث قدسي، داراي نزولي همانند نزول قرآن كريم هستند، اما نزول آن براي اعجاز نيست، به خلاف قرآن كه براي اعجاز نازل شده است.
طبق تعريف دوم، نزول احاديث قدسي، تنها از جهت معني، مشابه نزول قرآن است؛ اما الفاظ و نظم و ترتيب و اسلوب بيان آن، از جانب خدا، نازل نشده است،‌ بلكه پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ آن معنا را با ساختاري مناسب كه مورد نظر آن حضرت بود، بيان فرمود.
و براساس تعريف سوم،‌ شخصي كه حديث قدسي را نقل مي‌كند يا آن را به نحو مستقيم از فرشته، خبر مي‌دهد و يا آنكه آن را از كتب آسماني نقل مي‌نمايد (كه نزول مستقيم بر خودش نيست) و طبق اين تعريف؛ نزول احاديث قدسي، منحصر به وجود مقدس پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ نيست.