نسب لیلا مادر علی اکبر(ع)

پاسخ کوتاه :
بلی حق باشماست اما دلیل این امر در خصوص امام سجاد(ع) که امام معصوم است حساسیت نسب بسیار مهمتر از دیگران است لذا محققان و مورخان باید با سندهای قطعی آن‌را مورد بررسی ومطالعه قرار دهند.
جناب لیلا ( لیلی) مادرعلی اکبر دختر ابی مرّة بن عروة بن مسعود ثقفی و نوه دختری ابوسفیان است مادرش میمونه دختر ابی سفیان صـخر بـن حـرب بن امیه است .
هم پدر و هم مادر لیلا مادر علی اکبر ع از خاندان معروف قریش بوده اند .
در مورد زندگی این بانو، از جمله تاریخ ولادت و وفات و، مدت عمر، زمان ازدواج و …، آگاهی معتبری در دست نیست. همچنین هیچ سند معتبری برای حضور او در واقعه کربلا وجود ندارد
توضیح بیشتر :
امام حسین(ع) در زندگی پر افتخار خود با چهار یا پنج همسر ازدواج کرد. از نشانه های شخصیّت خانوادگی امام حسین(ع) پای بندی ایشان به خانواده است. در آن زمان تعدد زوجات امـری پذیرفتنی بـود، اما شیوۀ همسر گزینی امـام و شـمار انـدک آنان درخور توجه است. از سوی دیگر همۀ آنان با هم وارد زندگی امام نشدند، بلکه گاهی پس از درگذشت یکی، با دیگری ازدواج مـی کرد. هـمسران امـام که نام آنها در منابع آمده، عبارتند از: 1. شهربانو دخـتر یزدگرد سوم، آخرین پادشاه ایرانی از سلسلۀ ساسانی؛ 2. لیلا دختر ابومُرة بن عروه، نوۀ مسعود بن عامر ثقفی؛ 3. ام اسحاق دخـتر طـلحة بـن عبیدالله، صحابی رسول الله (ص)؛ 4. رباب دختر امرؤالقیس بن عدی کلبی و زنـی از قبیله قُضاعه به نام سُلافه یا ملومه (مجلسی، 1404: 45/ 329 – 332).
لیلا(ع)کیست؟
وی دختر ابی مرّة بن عروة بن مسعود ثقفی (عسقلانی، 1328: 3/ 412) است. مادرش میمونه دختر ابی سفیان صـخر بـن حـرب بن امیه (همو: 4/ 178) و جده اش دختر ابی العاص و عمۀ پدرش برزه دختر مسعود ثقفی زوجـۀ صـفوان بن امیه است (خلیفة بن خیاط، 1415: 145؛ واقدی، 1405: 5/53 – 6/392؛ یعقوبی، 1371: 2/ 246-247؛ ابن قتیبه، 1960: 213؛ ابن جوزی، 1426: 249؛ طبری، 1382: 3/343؛ ابن اثیر، 1399: 3/482).
شـیخ مفید در ارشاد، طبرسی در اعلام الوری، ابن جریر در تـاریخ طـبری، ابن اثیر در کامل، یعقوبی در تاریخ خود و سهیلی در الروض الانف، نام این بانو را همان «لیلا» ذکـر کرده اند (واقدی، 1405: 6/ 392؛ یعقوبی، 1371: 2/246-247؛ ابن قتیبه، 1960: 213؛ طـبری، 1382: 5/446؛ عـسقلانی، 1328: 3/412). امّا سـبط بـن جـوزی در تذکرة الخواص، ابن جریر طبری در منتخب (12 / 19) و خـوارزمی در مـقتل، نام وی را «آمنه» آورده اند (ابن جوزی، 1426: 249).
تنها ابن شهرآشوب در مناقب، از وی به «برّه» دخت عـروه یاد کرده است (ابن شهرآشوب، بی تا: 4/77). همان گونه کـه کلام سهیلی در الروض الانـف (2/ 326) بـیانگر آن است که میمونه دختر ابـی سـفیان جدۀ پدری لیلا بوده که عروه با او ازدواج کرده و ثمرۀ این وصلت ابومرّه و لیلا هـمسر امـام حسین(ع) دخت ابی مرّه اسـت.
ارتـباط نـَسَبی لیلا با ابـوسفیان از نـاحیۀ مادر، سبب شد طـبق نـقلی، معاویه، علی اکبر(ع) را شایسته ترین فرد برای خلافت بداند و نیز در روز عاشورا، اُمویان به وی امان دهند کـه عـلی اکبر(ع) با آن مخالفت ورزید (محمدی ری شهری، 1388: 1/278-281).
بـه همین سـبب، نـسبت خـویشاوندی لیلا با میمونه اسـت که دشمن به علی اکبر(ع) در کربلا گفت: «تو با امیرالمؤمنین یزید پیوند خویشی داری» و با این کـلام مـی خواستند او را به لشکر کفر بکشانند؛ امّا نـفس قـدسی او بـه شـرف جـاودانۀ حیات سرمد رو آورد فـرمود:
پیوند خویشاوندی با رسول خدا(ص) سزاوارتر است که رعایت شود تا پیوند با فرزند هند جگرخوار. (بخاری، 1381: 30؛ رازی، 1409: 7؛ ابـن منصور، 1404: 3/152)
اگـر لیلا لیاقت ذاتی نداشت، به افتخار همسری سـید جـوانان بـهشت درنـمی آمد و مـادر چـنین جوان فداکاری نمی شد. بهره او از ایمان و پاکی موجب شد با زنان اهل بیت عصمت و طهارت همنشین باشد و بر سفره انسان های پاک و وارسته حاضر شود و در غم و شادی آنان شریک شود .
عروة بن مـسعود ثـقفی در نزد قریش جایگاه ویژه و مـقام بـس عظیمی داشت. قریش مکه عروة بن مسعود را به عنوان نماینده مخصوص خود نـزد پیامبر گرامی اسلام(ص) فرستادند تا از جـانب آنـان عـقد صلح حدیبیه را امـضا نـماید. عروه در سال نهم هـجری مـسلمان گردید و برای هدایت قوم خود وتبلیغ دین اسلام به جانب آنها رفت لکن بـه دسـت قوم خود به شهادت رسید و هـنگامی کـه مشغول گـفتن اذان نـماز بـود یکی از طایفه اش تیری بـه او زد و او را به شهادت رسانید. https://hawzah.net/fa/Article/View/97043
نسب لیلا و مختار بن ابی عبید در مسعود ثقفی به هم می رسد زیرا لیلا دختر ابی مرة عروة بن مسعود است و مختار فرزند ابی عبیدبن مسعود و ابو مره پدر لیلی با مختار عموزاده می باشند.
لیلا، دختر ابى مُرّه بن مسعود نامى در جریان کربلا به میان نیامده است و هیچ نمى دانم که ایشان در این تاریخ زنده بوده است یا نه.( بررسى تاریخ عاشورا، ص ۱۲۳ ).
منابع جهت مطالعه بیشتر :
– بانوی زهد و فضیلت؛ لیلا، مادر حضرت علی اکبر (ع)- نویسندگان: زهرا زحمتکش زهرا سمایی منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال سوم بهار 1397 شماره 9
– مـحمدی ری شـهری، مـحمد (1388ش)، دانـشنامه امـام حسین(ع) بر پایه قـرآن و حدیث، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، قم، مؤسسه علمی و فرهنگی دارالحدیث.
– دانشنامه امام حسین علیه السلام، دارالحدیث، مدخل “لیلی همسر امام حسین(ع)”.