۱۳۹۳/۰۹/۱۶
–
۵۲۸ بازدید
بیش ترین تاثیری که از یک نماز باتوجه وباحضور قلب می شود گرفت چیست ؟
پرسشگر گرامی با سلام و سپاس از ارتباط شما با این مرکزثمرات و اهمیت حضور قلب در نماز
1. حضرت امام(ع)پس از ذکر روایات و نکاتی در اهمیت حضور قلب در نماز، با قلبی آکنده از مهر و رحمت و با قلمی شیوا- که از ویژگی های منحصر به فرد ایشان در جای جای کتاب چهل حدیث و آداب الصلوه و … است- مخاطبان خویش را اینگونه به اهمیت تحصیل حضور قلب در نماز دعوت می کنند:
«اکنون که فضیلت و خواص حضور را عقلاً و نقلاً دانستی و ضررهای ترک آن را فهمیدی، علم تنها کفایت نکند بلکه حجت را تمام تر نماید، دامن همت به کمر زن و آنچه را دانستی در صدد تحصیل آن باش و علم خود را عملی کن تا استفاده از آن بری و برخوردار از آن شوی.
قدری تفکر کن که به حسب روایات اهل بیت عصمت علیهم السلام، که معادن وحی و تمام فرمایشاتشان و علومشان از وحی الهی و کشف محمدی(ع9 است، قبولی نماز شرط قبولی سایر اعمال نماز به اقبال قلب است که اگر اقبال قلب در نماز نباشد، او درجه اعتبار ساقط و لایق محضر حضرت حق نیست و مورد قبول نمی شود… پس، کلید گنجینه اعمال و باب الأبواب همه سعادات حضور قلب است که با آن فتح باب سعادت بر انسان می شود و بدون آن جمیع عبادات از درجه اعتبار ساقط می شود.
الحال قدری با نظر اعتبار اندیشه کن و اهمیت مقام و بزرگی موقف را با دیده بصیرت بنگر و با جدیت تمام قیام به امر کن. کلید در سعادت و درهای بهشت و کلید در شقاوت و درهای جهنم در این دنیا در جیب خود تو است، می توانی درهای بهشت و سعادت را به روی خود مفتوح کنی و می توانی بخلاف آن باشی.
زمام امر در دست تو است، خدای تبارک و تعالی حجت را تمام و راههای سعادت و شقاوت را نموده و توفیقات ظاهری و باطنی را عطا فرموده، آنچه از جانب او و اولیای او است تمام است، اکنون نوبت اقدام ما است، آنها راهنمایند و ما راهرو. آنها عمل خود را انجام دادند به وجه احسن و عذری باقی نگذاشتند و لمحه ای کوتاهی نکردند، تو نیز از خواب غفلت برخیز و راه سعادت خود را طی کن و از عمر و توانایی خود استفاده نما که اگر وقت بگذرد و این نقد عمر و جوانی و گنج قوت و توانائی از دستت برود جبران ندارد.
اگر جوانی، مگذار به پیری رسی که در پیری مصیبت هایی داری که پیرهامی دانند و تو غافلی. اصلاح در حال پیری و ضعف از امور بسیار مشکل است. و اگر پیری، مگذار بقیه عمر از دستت برود که باز هر چه باشد تا در این عالم هستی راهی به سعادت داری و دری از سعادت به رویت باز است، خدا نکند که این در بسته شود و این راه منسد گردد که آن وقت اختیار از دستت برود و جز حسرت و ندامت و افسوس از گذاشتن امر، نصیبی نداری».
2. درباره اهمیت حضور قلب در نماز روایات متعددی از اهل بیت «ع» بیان گردیده که به ذکر چند نمونه از زبان حضرت امام این صفحات را متبرک می کنیم:
1- پیامبر اکرم«ص» فرمودند:
دو نفر از امت من به نماز می ایستند، در حالی که رکوع و سجودشان یکی است و حال آن که تفاوت نماز آنها (از نظر ارزش معنوی و باطنی مثل) فاصله بین زمین و آسمان است.
2- و آن حضرت فرمودند:
«مَن صَلّی رَکعَتَینِ وَ لَم یُحَدِّث فیهِما نَفسَهُ بِشَیءٍ مِن اُمُورِ الدُّنیا غَفَراللهُ لَهُ ذُنُوبَهُ»
کسی که دو رکعت نماز بجا آورد و در آن به چیزی از دنیا، متوجه نشود (حضور قلب داشته باشد) خدای تعالی گناهان او را بیامرزد!
3- و باز آن حضرت فرمودند:
از بعضی نمازها نصف، یا یک سوم یا یک چهارم یا یک پنجم تا یک دهم قبول می شود و بعضی از نمازها چون جامه کهنه درهم پیچیده و به روی صاحبش زده می شود. و آن مقدار از نمازت مال توست(مقبول است) که به قلبت نسبت به آن اقبال و توجه کنی.
4- پیامبر اکرم«ص» به ابوذر فرمودند:
یا اَباذر! رَکعَتانِ مُقتَصِدانِ فی تَفَکُّرٍ خَیرٌ مِن قِیامِ لَیلَهٍ و القَلبُ لاهٍ (ساهٍ).
ای ابوذر! دو رکعت نماز همراه با اندیشه و تفکر (همراه با حضور قلب) بهتر است از زنده نگه داشتن یک شب در حالی که قلب بازی گر و غافل است.
5- امام صادق(ع) فرمودند:
اشتیاق و خوف در دلی جمع نمی شود مگر آن که بهشت بر او واجب شود، پس وقتی نماز می خوانی، به قلب خود به خدای عزوجل اقبال کن؛ زیرا بنده مؤمنی نیست که در نماز و دعا با قلب خود به خدای تعالی اقبال کند مگر آن که خدای تعالی قلوب مؤمنین را متوجه او سازد و با دوستی آنها، او را تأیید کند و او را به بهشت ببرد.
6- امام صادق«ع» فرمود:
مَن صَلّی رَکعَتَینِ یَعلَمُ ما یَقُولُ فیهما اِنصَرَافَ وَ لَیسَ بَینَهُ و بَینَ اللهِ ذَنبُ اِلا غَفَرلَهُ.
کسی که دو رکعت نماز بخواند، در صورتی که بداند چه می گوید، نمازش تمام شود و حال آنکه بین او و خداوند گناهی نیست مگر آن که آن را آمرزیده است.
3. ثمرات حضور قلب
حضرت امام- قدس سره -چنین مى نویسند:
«قبولى نماز به اقبال قلب است که اگر اقبال قلب در نماز نباشد از درجه اعتبار ساقط و لایق محضر حضرت حق نیست و مورد قبول نمى شود… و بدون آن جمیع عبادات از درجه اعتبار ساقط مى شود» .
حضرت امام در کتاب چهل حدیث، ضمن شرح اهمیت حضور قلب در نماز، این گونه خواننده را از ثمرات و برکات حضور قلب در نماز آگاه مى سازند و او را به تحصیل آن دعوت مى کنند:
«فرمود حضرت صادق علیه السلام:
همانا من دوست مى دارم از شماها مرد مؤمنی را که وقتى در نماز واجبى ایستاد، اقبال و توجه کند به قلبش به سوى خداى تعالى، و مشغول نکند قلبش را به کار دنیا. نیست بنده اى که در نمازش توجه کند به سوى خدا به قلبش، مگر آنکه اقبال کند خداوند به سوى او به وجهش، و قلوب مؤمنان را متوجه کند به سوى او بمحبت بعد از دوستدارى خداوند او را.
اکنون ببین این چه بشارتى است که صادق آل محمد، علیهم السلام، به مؤمنین مى دهد. افسوس که ما بیچاره هاى محجوب از معرفت از توجه حق تعالى بى بهره ایم و از دوستى ذات مقدس او اطلاعى نداریم و دوستى حق را قیاس مى کنیم به دوستى بندگان.
1- رفع حجاب
اهل معرفت مى گویند حق تعالى براى محبوب خود رفع حُجُب مى کند. و خدا مى داند در این رفع حجب چه کرامتهایى است. غایت آمال اولیا و نهایت مقصد آنها همین رفع حجب بوده. جناب امیر المؤمنین علیه السلام، و اولاد معصومین آن بزرگوار در مناجات «شعبانیه» عرض مى کنند: «إِلَهِی هَبْ لِی کَمَالَ الانْقِطَاعِ إِلَیْکَ وَ أَنِرْ أَبْصَارَ قُلُوبِنَا بِضِیَاءِ نَظَرِهَا إِلَیْکَ حَتَّى تَخْرِقَ أَبْصَارُ الْقُلُوبِ حُجُبَ النُّورِ فَتَصِلَ إِلَى مَعْدِنِ الْعَظَمَةِ وَ تَصِیرَ أَرْوَاحُنَا مُعَلَّقَةً بِعِزِّ قُدْسِکَ»
خداوندا! این نورانیت بصیرت قلوب که اولیا از تو خواستند و خواهش نمودند به نورانیت آن واصل به تو شوند چه بصیرتى است؟
بار الها! این حجب نور که در لسان ائمه معصومین ما متداول است چیست؟
این معدن عظمت و جلال و عزّ قدس و کمال چه چیزى است که غایت مقصد آن بزرگواران است، و ما تا آخر از فهم علمى آن هم محرومیم تا چه رسد به ذوق [چشیدن] آن و شهود آن؟
خداوندا! ما که بندگان سیه روى سیه روزگاریم، جز خور و خواب و بغض و شهوت از چیز دیگر اطلاع نداریم و در فکر اطلاع هم نیستیم، تو خود نظر لطفى به ما کن و ما را از این خواب، بیدار و از این مستى، هشیار فرما».
2-قبولى تمام عبادات
«قبولى نماز شرط قبولى سایر اعمال است، و اگر نماز قبول نشود، به اعمال دیگر اصلا نظر نکنند. و قبولى نماز به اقبال قلب است که اگر اقبال قلب در نماز نباشد، از درجه اعتبار ساقط و لایق محضر حضرت حق نیست و مورد قبول نمى شود، چنانچه در احادیث سابقه معلوم شد. پس، کلید گنجینه اعمال و باب الأبواب همه سعادات حضور قلب است که با آن فتح باب سعادت بر انسان مى شود و بدون آن جمیع عبادات از درجه اعتبار ساقط مى شود».
4. روایات و اهمیت حضور قلب در نماز
درباره اهمیت حضور قلب در نماز روایات متعددى از اهلبیت علیهم السلام بیان گردیده که به ذکر چند نمونه از زبان حضرت امام این صفحات را متبرک مى کنیم:
1.پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمودند:
دو نفر از امت من به نماز مى ایستند، در حالى که رکوع و سجودشان یکى است و حال آن که تفاوت نماز آنها [از نظر ارزش معنوى و باطنى مثل ]فاصله بین زمین و آسمان است.
2. و آن حضرت فرمودند:
[مَن صَلّى رَکْعَتَیْنِ وَ لَمْ یُحَدِّثْ فیهِما نَفْسَهُ بِشَىْ ءٍ مِنْ اُمُورِ الدُّنیا غَفَرَاللّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ]کسى که دو رکعت نماز بجا آورد و در آن به چیزى از دنیا، متوجه نشود [حضور قلب داشته باشد] خداى تعالى گناهان او را مى آمرزد!
3. و باز آن حضرت فرمودند:
بعضى نمازها قبول مى شود نصفش یا ثلثش یا ربعش یاخمسش – تا عشرش و بعضى از نمازها چون جامه کهنه درهم پیچیده مى شود و به روى صاحبش زده مى شود. و از نماز تو مال تو نیست مگر آن که به قلبت اقبال به آن کنى.
4. پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله به ابوذر فرمودند:
یا اَباذر! رَکْعَتانِ مُقْتَصِدانِ فى تَفَکُّرٍ خَیْرٌ مِنْ قِیامِ لَیْلَةٍ و الْقَلْبُ لاهٍ (ساهٍ).78
اى ابوذر! دورکعت نماز همراه با اندیشه و تفکر [همراه با حضور قلب] بهتر است از زنده نگه داشتن یک شب در حالى که قلب بازى گر و غافل است.
5. امام صادق علیه السلام فرمودند:
جمع نمى شود اشتیاق و خوف در دلى مگر آن که بهشت بر او واجب شود، پس وقتى نماز مى خوانى، اقبال کن؛ به قلب خود به خداى عزوجل زیرا که نیست بنده مؤمنى که اقبال کند به قلبش به خداى تعالى در نماز و دعا مگر آن که قلوب مؤمنین را خداى تعالى متوجه او سازد و با دوستى آنها، او را تأیید کند و او را به بهشت برد.
6. امام صادق علیه السلام فرمود:
«مَنْ صَلّى رَکْعَتَیْنِ یَعْلَمُ ما یَقُولُ فیهما اِنْصَرَفَ وَ لَیْسَ بَیْنَهُ و بَیْنَ اللّهِ ذَنْبٌ اِلاّ غَفَرَ لَهُ.»
کسى که دو رکعت نماز بخواند، در صورتى که بداند چه مى گوید، نمازش تمام شود و حال آنکه بین او و خداوند گناهى نیست مگر آن که آن را آمرزیده است.
5.دعوت به تحصیل حضور قلب
حضرت امام قدس سره پس از ذکر روایات و نکاتى در اهمیت حضور قلب در نماز، با قلبى آکنده از مهر و رحمت و با قلمى شیوا ـ که از ویژگى هاى منحصر به فرد ایشان در جاى جاى کتاب چهل حدیث و آداب الصلوة و… است ـ مخاطبان خویش را اینگونه به اهمیت تحصیل حضور قلب در نماز دعوت مى کنند:
«اکنون که فضیلت و خواصّ حضور قلب را عقلا و نقلا دانستى و ضررهاى ترک آن را فهمیدى، علم تنها کفایت نکند بلکه حجّت را تمام تر نماید، دامن همّت به کمر زن و آنچه را دانستى در صدد تحصیل آن باش و علم خود را عملى کن تا استفاده از آن برى و برخوردار از آن شوى.
قدرى تفکّر کن که به حسب روایات اهل بیت عصمت علیهم السلام، که معادن وحى و تمام فرمایشاتشان و علومشان از وحى الهى و کشف محمّدى صلى الله علیه و آله است، قبولى نماز شرط قبولى سایر اعمال است، و اگر نماز قبول نشود، به اعمال دیگر اصلا نظر نکنند81. و قبولى نماز به اقبال قلب است که اگر اقبال قلب در نماز نباشد، از درجه اعتبار ساقط و لایق محضر حضرت حق نیست و مورد قبول نمى شود… پس، کلید گنجینه اعمال و باب الأبواب همه سعادات حضور قلب است که با آن فتح باب سعادت بر انسان مى شود و بدون آن جمیع عبادات از درجه اعتبار ساقط مى شود.
الحال قدرى با نظر اعتبار اندیشه کن و اهمّیّت مقام و بزرگى موقف را با دیده بصیرت بنگر و با جدّیّت تمام قیام به امر کن. کلید در سعادت و درهاى بهشت و کلید در شقاوت و درهاى جهنّم در این دنیا در جیب خود تو است، مى توانى درهاى بهشت و سعادت را به روى خود مفتوح کنى و مى توانى بخلاف آن باشى.
زمام امر در دست تو است، خداى تبارک و تعالى حجّت را تمام و راههاى سعادت و شقاوت را نموده و توفیقات82 ظاهرى و باطنى را عطا فرموده، آنچه از جانب او و اولیاى او است تمام است، اکنون نوبت اقدام ما است، آنها راهنمایند و ما راهرو. آنها عمل خود را انجام دادند به وجه احسن و عذرى باقى نگذاشتند و لمحه اى کوتاهى نکردند، تو نیز از خواب غفلت برخیز و راه سعادت خود را طى کن و از عمر و توانایى خود استفاده نما که اگر وقت بگذرد و این نقد عمر و جوانى و گنج قوّت و توانائى از دستت برود جبران ندارد.
اگر جوانى، مگذار به پیرى رسى که در پیرى مصیبتهایى دارى که پیرها مى دانند و تو غافلى. اصلاح در حال پیرى و ضعف از امور بسیار مشکل است. و اگر پیرى، مگذار بقیه عمر از دستت برود که باز هر چه باشد تا در این عالم هستى راهى به سعادت دارى و درى از سعادت به رویت باز است، خدا نکند که این در بسته شود و این راه منسدّ گردد که آن وقت اختیار از دستت برود و جز حسرت و ندامت و افسوس از گذشتن امر، نصیبى ندارى».
-منبع: حضور قلب در نماز، برگرفته از آثار امام خمینی(ره)
1. حضرت امام(ع)پس از ذکر روایات و نکاتی در اهمیت حضور قلب در نماز، با قلبی آکنده از مهر و رحمت و با قلمی شیوا- که از ویژگی های منحصر به فرد ایشان در جای جای کتاب چهل حدیث و آداب الصلوه و … است- مخاطبان خویش را اینگونه به اهمیت تحصیل حضور قلب در نماز دعوت می کنند:
«اکنون که فضیلت و خواص حضور را عقلاً و نقلاً دانستی و ضررهای ترک آن را فهمیدی، علم تنها کفایت نکند بلکه حجت را تمام تر نماید، دامن همت به کمر زن و آنچه را دانستی در صدد تحصیل آن باش و علم خود را عملی کن تا استفاده از آن بری و برخوردار از آن شوی.
قدری تفکر کن که به حسب روایات اهل بیت عصمت علیهم السلام، که معادن وحی و تمام فرمایشاتشان و علومشان از وحی الهی و کشف محمدی(ع9 است، قبولی نماز شرط قبولی سایر اعمال نماز به اقبال قلب است که اگر اقبال قلب در نماز نباشد، او درجه اعتبار ساقط و لایق محضر حضرت حق نیست و مورد قبول نمی شود… پس، کلید گنجینه اعمال و باب الأبواب همه سعادات حضور قلب است که با آن فتح باب سعادت بر انسان می شود و بدون آن جمیع عبادات از درجه اعتبار ساقط می شود.
الحال قدری با نظر اعتبار اندیشه کن و اهمیت مقام و بزرگی موقف را با دیده بصیرت بنگر و با جدیت تمام قیام به امر کن. کلید در سعادت و درهای بهشت و کلید در شقاوت و درهای جهنم در این دنیا در جیب خود تو است، می توانی درهای بهشت و سعادت را به روی خود مفتوح کنی و می توانی بخلاف آن باشی.
زمام امر در دست تو است، خدای تبارک و تعالی حجت را تمام و راههای سعادت و شقاوت را نموده و توفیقات ظاهری و باطنی را عطا فرموده، آنچه از جانب او و اولیای او است تمام است، اکنون نوبت اقدام ما است، آنها راهنمایند و ما راهرو. آنها عمل خود را انجام دادند به وجه احسن و عذری باقی نگذاشتند و لمحه ای کوتاهی نکردند، تو نیز از خواب غفلت برخیز و راه سعادت خود را طی کن و از عمر و توانایی خود استفاده نما که اگر وقت بگذرد و این نقد عمر و جوانی و گنج قوت و توانائی از دستت برود جبران ندارد.
اگر جوانی، مگذار به پیری رسی که در پیری مصیبت هایی داری که پیرهامی دانند و تو غافلی. اصلاح در حال پیری و ضعف از امور بسیار مشکل است. و اگر پیری، مگذار بقیه عمر از دستت برود که باز هر چه باشد تا در این عالم هستی راهی به سعادت داری و دری از سعادت به رویت باز است، خدا نکند که این در بسته شود و این راه منسد گردد که آن وقت اختیار از دستت برود و جز حسرت و ندامت و افسوس از گذاشتن امر، نصیبی نداری».
2. درباره اهمیت حضور قلب در نماز روایات متعددی از اهل بیت «ع» بیان گردیده که به ذکر چند نمونه از زبان حضرت امام این صفحات را متبرک می کنیم:
1- پیامبر اکرم«ص» فرمودند:
دو نفر از امت من به نماز می ایستند، در حالی که رکوع و سجودشان یکی است و حال آن که تفاوت نماز آنها (از نظر ارزش معنوی و باطنی مثل) فاصله بین زمین و آسمان است.
2- و آن حضرت فرمودند:
«مَن صَلّی رَکعَتَینِ وَ لَم یُحَدِّث فیهِما نَفسَهُ بِشَیءٍ مِن اُمُورِ الدُّنیا غَفَراللهُ لَهُ ذُنُوبَهُ»
کسی که دو رکعت نماز بجا آورد و در آن به چیزی از دنیا، متوجه نشود (حضور قلب داشته باشد) خدای تعالی گناهان او را بیامرزد!
3- و باز آن حضرت فرمودند:
از بعضی نمازها نصف، یا یک سوم یا یک چهارم یا یک پنجم تا یک دهم قبول می شود و بعضی از نمازها چون جامه کهنه درهم پیچیده و به روی صاحبش زده می شود. و آن مقدار از نمازت مال توست(مقبول است) که به قلبت نسبت به آن اقبال و توجه کنی.
4- پیامبر اکرم«ص» به ابوذر فرمودند:
یا اَباذر! رَکعَتانِ مُقتَصِدانِ فی تَفَکُّرٍ خَیرٌ مِن قِیامِ لَیلَهٍ و القَلبُ لاهٍ (ساهٍ).
ای ابوذر! دو رکعت نماز همراه با اندیشه و تفکر (همراه با حضور قلب) بهتر است از زنده نگه داشتن یک شب در حالی که قلب بازی گر و غافل است.
5- امام صادق(ع) فرمودند:
اشتیاق و خوف در دلی جمع نمی شود مگر آن که بهشت بر او واجب شود، پس وقتی نماز می خوانی، به قلب خود به خدای عزوجل اقبال کن؛ زیرا بنده مؤمنی نیست که در نماز و دعا با قلب خود به خدای تعالی اقبال کند مگر آن که خدای تعالی قلوب مؤمنین را متوجه او سازد و با دوستی آنها، او را تأیید کند و او را به بهشت ببرد.
6- امام صادق«ع» فرمود:
مَن صَلّی رَکعَتَینِ یَعلَمُ ما یَقُولُ فیهما اِنصَرَافَ وَ لَیسَ بَینَهُ و بَینَ اللهِ ذَنبُ اِلا غَفَرلَهُ.
کسی که دو رکعت نماز بخواند، در صورتی که بداند چه می گوید، نمازش تمام شود و حال آنکه بین او و خداوند گناهی نیست مگر آن که آن را آمرزیده است.
3. ثمرات حضور قلب
حضرت امام- قدس سره -چنین مى نویسند:
«قبولى نماز به اقبال قلب است که اگر اقبال قلب در نماز نباشد از درجه اعتبار ساقط و لایق محضر حضرت حق نیست و مورد قبول نمى شود… و بدون آن جمیع عبادات از درجه اعتبار ساقط مى شود» .
حضرت امام در کتاب چهل حدیث، ضمن شرح اهمیت حضور قلب در نماز، این گونه خواننده را از ثمرات و برکات حضور قلب در نماز آگاه مى سازند و او را به تحصیل آن دعوت مى کنند:
«فرمود حضرت صادق علیه السلام:
همانا من دوست مى دارم از شماها مرد مؤمنی را که وقتى در نماز واجبى ایستاد، اقبال و توجه کند به قلبش به سوى خداى تعالى، و مشغول نکند قلبش را به کار دنیا. نیست بنده اى که در نمازش توجه کند به سوى خدا به قلبش، مگر آنکه اقبال کند خداوند به سوى او به وجهش، و قلوب مؤمنان را متوجه کند به سوى او بمحبت بعد از دوستدارى خداوند او را.
اکنون ببین این چه بشارتى است که صادق آل محمد، علیهم السلام، به مؤمنین مى دهد. افسوس که ما بیچاره هاى محجوب از معرفت از توجه حق تعالى بى بهره ایم و از دوستى ذات مقدس او اطلاعى نداریم و دوستى حق را قیاس مى کنیم به دوستى بندگان.
1- رفع حجاب
اهل معرفت مى گویند حق تعالى براى محبوب خود رفع حُجُب مى کند. و خدا مى داند در این رفع حجب چه کرامتهایى است. غایت آمال اولیا و نهایت مقصد آنها همین رفع حجب بوده. جناب امیر المؤمنین علیه السلام، و اولاد معصومین آن بزرگوار در مناجات «شعبانیه» عرض مى کنند: «إِلَهِی هَبْ لِی کَمَالَ الانْقِطَاعِ إِلَیْکَ وَ أَنِرْ أَبْصَارَ قُلُوبِنَا بِضِیَاءِ نَظَرِهَا إِلَیْکَ حَتَّى تَخْرِقَ أَبْصَارُ الْقُلُوبِ حُجُبَ النُّورِ فَتَصِلَ إِلَى مَعْدِنِ الْعَظَمَةِ وَ تَصِیرَ أَرْوَاحُنَا مُعَلَّقَةً بِعِزِّ قُدْسِکَ»
خداوندا! این نورانیت بصیرت قلوب که اولیا از تو خواستند و خواهش نمودند به نورانیت آن واصل به تو شوند چه بصیرتى است؟
بار الها! این حجب نور که در لسان ائمه معصومین ما متداول است چیست؟
این معدن عظمت و جلال و عزّ قدس و کمال چه چیزى است که غایت مقصد آن بزرگواران است، و ما تا آخر از فهم علمى آن هم محرومیم تا چه رسد به ذوق [چشیدن] آن و شهود آن؟
خداوندا! ما که بندگان سیه روى سیه روزگاریم، جز خور و خواب و بغض و شهوت از چیز دیگر اطلاع نداریم و در فکر اطلاع هم نیستیم، تو خود نظر لطفى به ما کن و ما را از این خواب، بیدار و از این مستى، هشیار فرما».
2-قبولى تمام عبادات
«قبولى نماز شرط قبولى سایر اعمال است، و اگر نماز قبول نشود، به اعمال دیگر اصلا نظر نکنند. و قبولى نماز به اقبال قلب است که اگر اقبال قلب در نماز نباشد، از درجه اعتبار ساقط و لایق محضر حضرت حق نیست و مورد قبول نمى شود، چنانچه در احادیث سابقه معلوم شد. پس، کلید گنجینه اعمال و باب الأبواب همه سعادات حضور قلب است که با آن فتح باب سعادت بر انسان مى شود و بدون آن جمیع عبادات از درجه اعتبار ساقط مى شود».
4. روایات و اهمیت حضور قلب در نماز
درباره اهمیت حضور قلب در نماز روایات متعددى از اهلبیت علیهم السلام بیان گردیده که به ذکر چند نمونه از زبان حضرت امام این صفحات را متبرک مى کنیم:
1.پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمودند:
دو نفر از امت من به نماز مى ایستند، در حالى که رکوع و سجودشان یکى است و حال آن که تفاوت نماز آنها [از نظر ارزش معنوى و باطنى مثل ]فاصله بین زمین و آسمان است.
2. و آن حضرت فرمودند:
[مَن صَلّى رَکْعَتَیْنِ وَ لَمْ یُحَدِّثْ فیهِما نَفْسَهُ بِشَىْ ءٍ مِنْ اُمُورِ الدُّنیا غَفَرَاللّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ]کسى که دو رکعت نماز بجا آورد و در آن به چیزى از دنیا، متوجه نشود [حضور قلب داشته باشد] خداى تعالى گناهان او را مى آمرزد!
3. و باز آن حضرت فرمودند:
بعضى نمازها قبول مى شود نصفش یا ثلثش یا ربعش یاخمسش – تا عشرش و بعضى از نمازها چون جامه کهنه درهم پیچیده مى شود و به روى صاحبش زده مى شود. و از نماز تو مال تو نیست مگر آن که به قلبت اقبال به آن کنى.
4. پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله به ابوذر فرمودند:
یا اَباذر! رَکْعَتانِ مُقْتَصِدانِ فى تَفَکُّرٍ خَیْرٌ مِنْ قِیامِ لَیْلَةٍ و الْقَلْبُ لاهٍ (ساهٍ).78
اى ابوذر! دورکعت نماز همراه با اندیشه و تفکر [همراه با حضور قلب] بهتر است از زنده نگه داشتن یک شب در حالى که قلب بازى گر و غافل است.
5. امام صادق علیه السلام فرمودند:
جمع نمى شود اشتیاق و خوف در دلى مگر آن که بهشت بر او واجب شود، پس وقتى نماز مى خوانى، اقبال کن؛ به قلب خود به خداى عزوجل زیرا که نیست بنده مؤمنى که اقبال کند به قلبش به خداى تعالى در نماز و دعا مگر آن که قلوب مؤمنین را خداى تعالى متوجه او سازد و با دوستى آنها، او را تأیید کند و او را به بهشت برد.
6. امام صادق علیه السلام فرمود:
«مَنْ صَلّى رَکْعَتَیْنِ یَعْلَمُ ما یَقُولُ فیهما اِنْصَرَفَ وَ لَیْسَ بَیْنَهُ و بَیْنَ اللّهِ ذَنْبٌ اِلاّ غَفَرَ لَهُ.»
کسى که دو رکعت نماز بخواند، در صورتى که بداند چه مى گوید، نمازش تمام شود و حال آنکه بین او و خداوند گناهى نیست مگر آن که آن را آمرزیده است.
5.دعوت به تحصیل حضور قلب
حضرت امام قدس سره پس از ذکر روایات و نکاتى در اهمیت حضور قلب در نماز، با قلبى آکنده از مهر و رحمت و با قلمى شیوا ـ که از ویژگى هاى منحصر به فرد ایشان در جاى جاى کتاب چهل حدیث و آداب الصلوة و… است ـ مخاطبان خویش را اینگونه به اهمیت تحصیل حضور قلب در نماز دعوت مى کنند:
«اکنون که فضیلت و خواصّ حضور قلب را عقلا و نقلا دانستى و ضررهاى ترک آن را فهمیدى، علم تنها کفایت نکند بلکه حجّت را تمام تر نماید، دامن همّت به کمر زن و آنچه را دانستى در صدد تحصیل آن باش و علم خود را عملى کن تا استفاده از آن برى و برخوردار از آن شوى.
قدرى تفکّر کن که به حسب روایات اهل بیت عصمت علیهم السلام، که معادن وحى و تمام فرمایشاتشان و علومشان از وحى الهى و کشف محمّدى صلى الله علیه و آله است، قبولى نماز شرط قبولى سایر اعمال است، و اگر نماز قبول نشود، به اعمال دیگر اصلا نظر نکنند81. و قبولى نماز به اقبال قلب است که اگر اقبال قلب در نماز نباشد، از درجه اعتبار ساقط و لایق محضر حضرت حق نیست و مورد قبول نمى شود… پس، کلید گنجینه اعمال و باب الأبواب همه سعادات حضور قلب است که با آن فتح باب سعادت بر انسان مى شود و بدون آن جمیع عبادات از درجه اعتبار ساقط مى شود.
الحال قدرى با نظر اعتبار اندیشه کن و اهمّیّت مقام و بزرگى موقف را با دیده بصیرت بنگر و با جدّیّت تمام قیام به امر کن. کلید در سعادت و درهاى بهشت و کلید در شقاوت و درهاى جهنّم در این دنیا در جیب خود تو است، مى توانى درهاى بهشت و سعادت را به روى خود مفتوح کنى و مى توانى بخلاف آن باشى.
زمام امر در دست تو است، خداى تبارک و تعالى حجّت را تمام و راههاى سعادت و شقاوت را نموده و توفیقات82 ظاهرى و باطنى را عطا فرموده، آنچه از جانب او و اولیاى او است تمام است، اکنون نوبت اقدام ما است، آنها راهنمایند و ما راهرو. آنها عمل خود را انجام دادند به وجه احسن و عذرى باقى نگذاشتند و لمحه اى کوتاهى نکردند، تو نیز از خواب غفلت برخیز و راه سعادت خود را طى کن و از عمر و توانایى خود استفاده نما که اگر وقت بگذرد و این نقد عمر و جوانى و گنج قوّت و توانائى از دستت برود جبران ندارد.
اگر جوانى، مگذار به پیرى رسى که در پیرى مصیبتهایى دارى که پیرها مى دانند و تو غافلى. اصلاح در حال پیرى و ضعف از امور بسیار مشکل است. و اگر پیرى، مگذار بقیه عمر از دستت برود که باز هر چه باشد تا در این عالم هستى راهى به سعادت دارى و درى از سعادت به رویت باز است، خدا نکند که این در بسته شود و این راه منسدّ گردد که آن وقت اختیار از دستت برود و جز حسرت و ندامت و افسوس از گذشتن امر، نصیبى ندارى».
-منبع: حضور قلب در نماز، برگرفته از آثار امام خمینی(ره)