واکنش ائمه نسبت به توقیت امر ظهور چه بود؟

آیت الله نجم الدین مروجی طبسی، مدرس مرکز تخصصی مهدویت در برنامه “نشان صبح” به بررسی توقیت و تعیین وقت برای ظهور امام عصر(ع) می پردازد.

بحث ما راجع به بررسی روایات توقیت است که منتهی شدیم به روایات هفتم از روضه کافی، مرحوم مجلسی این روایت را دو معنا کردند. یک معنا را پذیرفتند و معنای دوم را نپذیرفتند. معنای اول این است که ما را به امید مشغول کردند تا مایوس نشویم و معنای دوم یعنی تا آن وقت گفته شده و اگر نشد دوباره صبر کنید و تکرار بعد از تکرار است که این درست نیست.

اگر از اول می گفتند تا 200 سال امام ظهور نمی کند. قساوت در دل ها راه پیدا می کرد و ائمه به ما می گفتند که فرج خیلی نزدیک است و یک حد نزدیکی برای فرج می گذاشتند تا مردم مایوس نشوند و از دین خارج نشوند. پس چرا ائمه تفسیر و روشنگری نکردند، این بیان علی بن یقطین است، این سوال پیش می آید که آیا می توانیم از این بیان برای تفسیر عدم توقیت اعتماد کنیم.

مرحوم مجلسی می فرماید: این بیان یقطین بسیار متین است و حرفش از ائمه معصوم گرفته شده است. به طوری که ما همچون این فرمایش را از امام کاظم(ع) داریم، در نتیجه باید گفت که مقصود از روایت علی بن یقطین این است که ائمه اگر هم توقیتی کردند، این توقیت ها طبق لوح نحو و اثبات است نه توقیت قطعی.

روایت آخر در کافی شریف، روایت ابراهیم بن مهزم از پدر از امام صادق(ع) است، پدر می گوید: خدمت امام صادق(ع) سخن از پادشاهان فلان به میان آمد که تنها علت هلاکت مردم این است که عجله می کنند، خداوند عزوجل تعجیل نمی کند. به خاطر اینکه بندگان برای این امر عجله می کنند و نهایتی است. باید به آنجا متنهی شود تا محقق شود، اگر زمانش برسد، یک دقیقه تاخیر نمی افتد.

مرحوم مجلسی منظور پادشاهان فلان را بنی عباس می گوید، راوی به امام می گوید: ما امیدوار بودیم که بعد از انقراض حکومت بنی امیه حکومت شما روی کار بیاید. نه حکومت فاسد دیگر، اما اتفاقی نیفتاد و حکومت بدتر از امویون روی کار آمد.

احتمال دوم این است به امام عرض می کند ما یاد کردیم از پادشاهان فلان، یعنی یاد کردیم از حکومت بنی عباس و قدرتشان و اینکه آیا می توانیم چنین حکومتی را از بین ببریم که امام فرمودند: هلاک شد و این اشاره به کسانی دارد که در دولت باطل قیام می کنند. قبل از اینکه این دولت باطل پایانش برسد و اگر کسی قبل از انقراض این حکومت قیام کند، امام او را محکوم کرده است.

این قضیه باید روشن شود. در اینجا ظاهر سخن مرحوم مجلسی یعنی کسانی که قیام می کنند در دولت باطل در حالی که هنوز دوران پایان حکومت نرسیده اینها هلاک می شوند زیرا عمر حکومت به پایان نرسیده و اگر به پایان برسد یک دقیقه تقدیم و تاخیر ندارد.

این روایت صحبت از توقیت نمی کند. در حالی که سندش هم مورد اشکال است، متن قوی است ولی در این سند یکی دو نقر هستند که مشکل دارند.

مرحوم نعمانی روایتی را از امام صادق(ع) نقل می کند که می فرماید: حضرت مهدی(ع) از فرزندان من است و امام زمان(ع) 120 سال دارد و از مکان امام بعضی اطلاع دارند، حضرت ظهور می کنند، در حالی که در ظاهر 32 سال دارند و آنقدر غیبت طولانی می شود که عده ای از دین برمی گردند و امامت را زیر سوال می برند.

مرحوم نعمانی می فرماید: شک نکنید. این مساله قطعا اتفاق می افتد و اشاره ای است برای غافلان و کسانی که سرگردان هستند، کسی که عاقل و اهل بصیرت باشد، نباید خود را به عجله بیندازد. زیرا آن زمانی که تعیین شده این اتفاق محقق می شود، هر چند ما نباشیم.

باید توجه داشت که روش ائمه این است که اصلا توقیت نمی کردند و می فرمایند اگر کسی توقیت کرد، اصلا تاییدش نکنید. هیچ نترسید و احتیاط نکنید و بگویید تو دروغ می گویی؛ و که هر چه ائمه گفتند ما تسلیمشان هستیم.