(إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَ إِذَا حَکَمْتُمْ بَیْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْکُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا یَعِظُکُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ کَانَ سَمِیعًا بَصِیرًا)(1) همانا خدا به شما امر می کند که امانت ها را به صاحبانش باز دهید و چون حاکم بین مردم شوید به عدالت داوری کنید. همانا خدا شما را پند نیکو می دهد، که خدا شنوا و بیناست.
 

اهمیت نقش مردم در امور کشور

حضرت امام (رضی الله عنه): همه باید کوشش بکنید که رضایت مردم را جلب بکنید و در همه ی امور. در سابق مردم نه دولت را از خودشان و میدانستند، نه انتخابات را از خودشان می دانستند، نه همه ی رؤسا را، هیچ کدام را از خودشان نمی دانستند، جدا میدانستند. ولهذا نه شرکت می کردند به طوری که باید، مگر آنجایی که فشار و اینها بود، و نه در مشکلات با دولت هیچ وقت همراهی نمی کردند. اگر کارشکنی و نمی کردند، همراهی نمی کردند. شما مطمئن باشید که در این مشکلاتی که برای کشور ما پیدا شد – بعد از و پیروزی – که یک مشکلاتی بود که هر دولتی را کمرش را خم می کرد، اینکه دولت ایستاده است و بخوبی دارد عمل کا می کند برای این است که مردم هستند، کمک مردم است، هر جا هر نقیصه ای پیدا می شود مردم دنبالش هستند، برای رفعش دنبالش هستند. امروز مردم این طور نیست که دولت را از خودشان جدا بدانند یا انتخابات را انتخابات فرمایشی بدانند و از غیر بدانند. امروز مردم می دانند که دولت از خودشان است و انتخابات هم از خودشان است.
 

حسن اجرای انتخابات

حضرت امام (رضی الله عنه): «اینجا ما کار نداریم ما خودمان بین خودمان و خدای تبارک و تعالی باید فکر بکنیم که شما مسئول این مساله هستید هم مسئول کار خودتان و هم مسئول مسئولین دیگری که تحت نظر شما هستند هستید که جریان انتخابات یک جریان صحیح باشد. هیچ کس در انتخابات بر دیگری مقدم نیست.»(2)

لزوم خدمت نمودن مسئولان به مردم

قال الإمام الصادق علیه السلام سئل رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم: من أحب الناس إلى الله ؟ قال : أنفع الناس للناس . امام صادق علیه السلام از پیامبر صلی الله علیه و آله سؤال شد : دوست داشتنی ترین مردم در نزد خداوند کیست؟ فرمود : «آن که برای مردم ، سودمندتر باشد».(3)
 
حضرت امام خمینی (رضی الله عنه): شما باید کوشش کنید که این چیزی که الآن در ذهن مردم هست، که دولت را از خودشان می دانند و انتخابات را از خودشان می دانند، این از دل آنها بیرون نرود. یعنی، شما در طول خدمتی که انجام میدهید خدای تبارک و تعالی را در نظر داشته باشید. شما مسئول هستید پیش خدا. فردا از شما سؤال می شود. اینجا هم بر فرض اینکه بتوانید یک چیزی را خدای نخواسته عمل کنید و مخفی و نگه دارید، پیش خدا مخفی نیست، پیش ملائکة الله و مخفی نیست.
 

توصیه به حسن اجرای انتخابات

 حضرت امام (رضی الله عنه): با یک سفارش دیگر راجع به انتخابات است. شما هر چه هم خوب رفتار کنید آنهایی که باید اشکال کنند می کنند. ما و کاری به اشکال آنها نداریم. آنها از اول اشکال می کردند حالا هم اشکال می کنند. قبل از این هم که انتخاباتی در در کار باشد، صحبت انتخابات همچو که نزدیک شد شروع کردند به اینکه این انتخابات آزاد نیست، مردم هیچ وقت نمی روند پای صندوق ها، چه خواهند کرد. اینها بعدها هم خواهند گفت. اینجا ما کار نداریم، ما خودمان بین خودمان و خدای تبارک و تعالی باید فکر بکنیم که شما مسئول این مسئله هستید، هم مسئول کار خودتان و هم مسئول مسئولین دیگری که تحت نظر شما هستند هستید، که جریان انتخابات یک جریان صحیح باشد. هیچ کس در انتخابات بر دیگری مقدم نیست، همه ی افراد ملت یک جور هستند در انتخابات، یعنی همان آدمی که یک کار کوچکی انجام میدهد با آن کسی که در رأس همه ی امور هست در باب انتخابات هیچ با هم فرقی ندارند، این یک رأی دارد، آن هم یک رأی دارد. این یک جور باید با او عمل بشود، با آن هم یک جور عمل بشود.
 

برگزاری انتخاباتی آزاد، سالم و قانونی

 البته انتخابات باید آزاد، سالم و مطابق قانون باشد. وزارت کشور مجری است، شورای نگهبان هم ناظر. هرکدام هم وظایفی دارند که باید وظایفشان را انجام دهند و نباید از وظایف هم تخطی کنند.(4)
 
قال الإمام موسی بن جعفر الکاظم (علیه السلام): «أداء الأمانة و الصدق یجلبان الرزق، و الخیانة و الکذب یجلبان الفقر و الفاق» امانت داری و راست گوئی، هر دو موجب توسعه روزی می شوند؛ ولیکن خیانت در امانت و دروغ گوئی موجب فلاکت و بیچارگی و سبب تیرگی دل می باشد.(5)
 

حفظ امانت داری

اور این صندوق ها الرأى امانت ملت ایران است؛ در واقع ناموس ملت ایران است که دست شما (دست اندرکاران و برگزاری انتخابات سپرده شده است. پس با کمال دقت و مراقبت و در حقیقت شاید با اعمال نوعی وسواس در کار، و مواظب باشند که آنها را حفظ کنند؛ به شکل درستی آنها را شمارش کنند و آن چنان که هست، آنها را به افکار عمومی و عرضه کنند. یعنی هیچ مصلحتی را از این بالاتر به حساب نیاورند و همانی را که مردم رأی دادند، از صندوق ها بیرون وی بیاورند و اعلان شود. هیچ تخلفی نباشد. البته بحمدالله و تخلف هیچ وقت نبوده است؛ یعنی هیچوقت ما علم به تخلفی پیدا نکردیم.
 
بحمدالله انتخابات ما جزو سالم ترین انتخابات دنیاست. در همه دوره ها همین گونه بوده است. لکن به هر حال این توصیه ای است که من عرض می کنم و امیدوارم هرچه امکان دارد دقت بیشتری در این زمینه بکنند.(6)
 

همکاری و تفاهم دستگاه های مسئول در انتخابات

نکته بعدی، همکاری دستگاه هایی است که با هم این بار سنگین لانتخابات را بر دوش دارند؛ چه وزارت کشور، چه شورای محترم نگهبان، چه نیروی انتظامی. آن کسانی که می خواهند این بساط مقدس لانتخابات را پاسداری می کنند، باید با هم هماهنگ باشند؛ همکاری کنند و در را خودشان تفاهم به وجود بیاورند.(7)

شورای محترم نگهبان

اثبات صلاحیت، امضای صلاحیت یا رد صلاحیت، یک و وظیفه است. اگر این را از مجموعه ی فعالیت های نظام برداریم، چیزی برای نظام باقی نمی ماند. چطور اجازه بدهند یک آدمی که از لحاظ عقیده، اعتقاد محکمی به مبانی نظام ندارد؛ از لحاظ ممشای عملی، یک انسان سالم و مستقل و دارای روش و اخلاق مستقیمی نیست؛ از لحاظ سیاسی، دلبستگی او به مسائل کشورش و مردم کشورش کمتر از دلبستگی او به مصالح بیگانگان است، فرضا بیاید در رأس دستگاه اجرائی یا در مسند قانون گذاری قرار بگیرد؟ این کار جایز است؟ نظارت شورای نگهبان در اور مسائل انتخابات، یکی از مهمترین کارهائی است که انجام میدهد؛ کار بسیار مهمی است، کار بسیار لازمی است. به جوسازی هائی که علیه این کار میشود، ابدا نباید اعتناء کرد. البته کار را باید درست انجام داد. به همان اندازه که کار مهم است، به همان اندازه سلامت کار مهم است. یعنی باید معیارها را درست فهمید، و فقط براساس این معیارها قبول کرد یا رد کرد. از این معیارها نباید تخطی شود، کوتاهی هم نباید بشود، غفلت هم نباید بشود.(8)
 

پرهیز از اهانت، شایعه پراکنی، اتهام زنی و افترا به رقیب و حرکت در چارچوب قانون

دروغ، اهانت، دستگاه ها یکدیگر را متهم کردن، شایعه پراکنی، افتراء به رقیب، تحریک عصبیت های گوناگون؛ اینها ر هیچکدام با انتخابات اسلامی سازگار نیست. این خطاب و به همه جناح هاست؛ خطاب به اشخاص یا جناح معینی نیست؛ این وظیفه همه ماست. همه جناح ها باید این چیزها را رعایت کنند. همه هم در چارچوب قانون حرکت کنند. نه مجلس، نه شورای نگهبان، نه مجمع تشخیص مصلحت، نه رئیس جمهور، نه رهبری، هیچکدام حق ندارند از چارچوب قانون تخطی کنند. هرجا قانون اختیاراتی به کسی با مجموعه ای داده، طبق آن عمل کنند.(9)
 

دقت در معرفی بهترین نامزد به مردم

قال الامام علی علیه السلام: لمتقى ثلاث علامات: إخلاص العمل وقصرالأمل و اغتنام المهل؛ پرهیزکار را سه نشانه است: اخلاص در عمل، کوتاهی آرزو می و بهره گرفتن از فرصت ها.(10)
 
البته شما هم آن وقت که می خواهید مردم را راهنمایی کنید، باید حداکثر دقت را در گزینش بکنید. باید چیزی بگویید که فردا بتوانید پیش خدای متعال جوابش را و بدهید. کسی را باید به مردم معرفی کنید که بتوانید پایش بایستید و به خدای متعال بگویید که حجت من در این بود. عدم دخالت خطرناک است؛ دخالت بدون حجت هم خطرناک است. پیش خودتان و خدا، حجت پیدا کنید. و مردم را در این امر آگاه کنید. مردم هم به شما اعتماد وی می کنند، باید هم اعتماد بکنند؛ امین مردم هستید و باشید. کاری کنید که مردم بتوانند با رأی بالایی، یک شخص لایق و مدیر و متعبد و متدین و مجرب در امور اداره کشور انتخاب کنند. البته دست شما هم به کسی غیر از آن کسانی که شورای نگهبان آنها را ارائه خواهد داد، نمی رسد. در بین همان ها باید کسی را انتخاب کنید. می در بین آنها بگردید و بهترین را – که با معیارهای صحیح تطبیق کند – پیدا کنید و به مردم معرفی نمایید.(11)
 

تلاش برای حضور حداکثری مردم در انتخابات

در زمینه ی مشارکت مردم، هر طور که می توانید، روی د خانواده ها و دوستانتان کار کنید. مشارکت، یکی از اساسی ترین مسائل است. حضور مردم برای پیشرفت و صیانت کشور لازم است… تلاش شما باید این باشد که مشارکت را به معنای حقیقی کلمه حداکثری کنید. شما دانشجویید، فرزانه اید، روشنفکرید و معیارها را هم میدانید؛ بنابراین نگاه کنید ببینید با معیارهای جمهوری اسلامی، در میان نامزدهای انتخاباتی چه کسی کفایت و نشاط و توانایی لازم را دارد و می تواند وارد این میدان شود و با چالش های گوناگون دست و پنجه نرم کند و تحت تأثیر دشمن نیست و دشمن از آمدن او خوشحال نمی شود.(12)
 

هیچ کس نمی تواند انتخابات را عقب بیندازد

خیلی ها خواستند انتخابات را کمرنگ کنند، از وقت مقرر عقب بیندازند، حضور مردم را در آن کمرنگ و بی رونق کنند – برای این کار، انگیزه داشتند – اما نتوانستند؛ تا و امروز نتوانستند، بعد از این هم به توفیق الهی نخواهند توانست. آنها چرا انگیزه دارند انتخابات را کمرنگ کنند؟ چون دشمن می داند که قوام جمهوری اسلامی، متکی به رأی و حضور مردم است.(13)

(إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَکَمْتُمْ بَیْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْکُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا یَعِظُکُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ کَانَ سَمِیعًا بَصِیرًا) (14) «خدا به شما فرمان می دهد که امانت ها را به صاحبانشان باز گردانید و، چون در میان مردم به داوری نشینید عدل داوری کنید خدا شما را چه نیکوپند می دهد هر اینه او شنوا و بیناست». این توصیه ی من به شما مسئولان محترم انتخابات هم و هست: قانون را معیار قرار دهید. در آیه کریمه قرآن کریم که تلاوت کردند، به ادای امانت اشاره می شد – «إن الله یأمرکم أن تؤدوا الأمانات إلى أهلها» – ادای و امانت به همین است که طبق مر قانون عمل شود؛ هم کی در مرحله تشخیص صلاحیت ها – چه در مورد ریاست و جمهوری، چه در مورد شوراها، و در موارد دیگری که در پیش است . هم در مرحله قرائت آراء، هم در مرحله حفظ آراء و صندوق ها. باید مر قانون رعایت شود و نهایت امانتداری انجام بگیرد که بحمدالله تا حالا هم همین جور بوده است.(15)

شورای نگهبان به چه دردی می خورد؟

سازوکار انتخابات در کشور ما، سازوکار مستحکمی است. نه اینکه گوشه و کنار بعضی ها اعتراض هائی می کنند، واقع غیر منطقی است؛ واقعا بیجا است. حضور شورای نگهبان در قانون اساسی – که امام هم مکرر روی آن تأکید می کردند – حقیقتا یک حضور مبارکی است.
 
تشخیص شورای نگهبان، تشخیص یک عده انسان های و عادل، بی طرف و بصیر نسبت به صلاحیت ها است؛ این یک چیز مبارکی برای ما و برای همه آحاد ملت است. بالا است بعد در بین این کسانی که تشخیص داده شد صالحند، مردم می گردند، تحقیق می کنند، از افراد میپرسند، از آدم های مورد اعتماد سؤال می کنند، به سوابق نگاه می کنند، به شعارها نگاه می کنند، به حرف ها و گفته ها نگاه می کنند، سپس تصمیم گیری می کنند. (16)
 

صلاحیت ها چطور باید بررسی شود؟

قال رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم: أقربکم غدا منی فی الموقف أصدقکم الحدیث ودائم للأمانة و اوفاکم بالعهد وأحسنکم خلقا وأقربکم من الناس؛ نزدیک ترین شما به من در قیامت، راستگوترین امانتدارترین، وفادارترین به عهد، خوش اخلاق ترین و نزدیک ترین شما به مردم است. (17)
 
کسانی هم که می خواهند صلاحیت ها را ملاحظه کنند و بر اساس آن تصمیم گیری کنند، همه چیز را در کنار هم باید ببینند. رئیس جمهور، هم باید کاری باشد، هم د باید مردمی باشد، هم باید مقاوم باشد، هم باید ارزشی باشد، هم باید با تدبیر باشد، هم باید پابند به قوانین و مقررات باشد – مجری قانون است – هم باید درد مردم را احساس کند، هم باید طبقات مختلف مردم را ببیند؛ اینها خصوصیاتی است که در انتخاب آن کسی که ما می خواهیم کلید اجرایی کشور را به او بسپریم، نقش دارد.(18)
 

رسانه های اینترنتی هم خود را به قانون مقید کنند

 این رسانه های الکترونیکی و اینترنتی متأسفانه موجب شده است که افراد بی محابا علیه یکدیگر حرف بزنند، بد بگویند. باید از طرف مسئولین کشور برای این هم یک جوری تدبیر بشود. ولی عمده این است که خود ما مردم، خودمان را مقید کنیم به اخلاق اسلامی؛ خودمان را مقید کنیم به قانون.
 
 حالا این حرف من بهانه ای نشود برای اینکه یک عدهای بروند جوان های انقلابی را به عنوان جوان های تند، مورد ملامت و شماتت قرار بدهند؛ نه، من همه ی جوان های غیور کشور را، جوان های مؤمن انقلابی کشور را فرزندان خودم میدانم و پشت سر آنها قرار میگیرم؛ من از جوانان انقلابی و مؤمن و غیور حمایت میکنم؛ منتها همه را توصیه می کنم به این که در رفتار خود، با اخلاق اسلامی رفتار کنند؛ قانون را مراعات کنند. همه باید قانون را مراعات کنند. تجسم انقلاب در قانون جمهوری اسلامی است.
 
پی‌نوشت‌ها:
1- سوره نساء، آیه ۵۸
2- صحیفه امام ج ۱۸ ص ۳۸۰
3- الکافی : ج ۲ ص ۱۶۴ ح ۷
4- بیانات رهبری در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام ۱۳۸۲/8/11
5-تحف العقول، ص ۲۹۷
6- بیانات رهبری در شعبه ی اخذ رأی پنجمین دوره ی انتخابات مجلس شورای اسلامی ۱۳۷۴/12/18
7- بیانات رهبری در دیدار با وزیر، مسئولان وزارت کشور و استانداران ۱۳۷۰/9/27
8- بیانات رهبری در دیدار با اعضای محترم شورای نگهبان قانون اساسی داستان و مسئولین بخش های نظارتی ۱۳۸۶/4/20
9- بیانات رهبری در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی ایران ۱۳۸۲/5/15
10- میزان الحکمه ج۱۳ ص ۳۹۸
11- بیانات در دیدار با روحانیون و مبلغان اعزامی و در آستانه ماه محرم الحرام ۱۳۷۶/2/13
12- بیانات رهبری در دیدار دانشجویان بسیجی ۱۳۸۴/3/5
13- بیانات رهبری در دیدار دست اندرکاران برگزاری انتخابات ۱۳۹۲/2/16
14- سوره نساء، آیه ۵۸
15- بیانات رهبری در دیدار دست اندرکاران برگزاری انتخابات ۱۳۹۲/2/16
16- بیانات رهبری در دیدار کارگران و فعالان بخش تولید کشور ۱۳۹۲/2/7
17- بحارالأنوار، ج۷۵، ص۹۴، ح۱۲
18- بیانات رهبری در دیدار دست اندرکاران برگزاری انتخابات ۱۳۹۲/2/16
 
منبع: اخلاق اسلامی در انتخابات، معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان چاپ و انتشارات اوقاف، چاپ اول، صص 69-53