وظایف زنان در عصر انتظار

در عصر غیبت که دوره پنهان زیستی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است، معتقدان به مهدویت برای زمینه سازی و نیل به جامعه موعود جهانی، دارای رسالت‌ها و مسئولیت‌های خطیری هستند که با پای بندی و اجرای آنها می‌توانند زمینه‌ساز ظهور آن حضرت باشند.

در این میان، نقش زنان که پنجاه درصد جمعیت بشر را به خود اختصاص داده‌اند، نقشی مهم و تأثیرگذار است، زیرا زنان منتظر، علاوه بر این که نسبت به خویشتن مسئولیت دارند و باید خود را جزء منتظران واقعی قرار دهند، هم چنین باید به دیگرسازی، یعنی تربیت و تعالی نسل منتظر نیز همت گمارند. از این رو زنان دارای دو مسئولیت، جهت زمینه سازی ظهور (خودسازی و دیگرسازی) می‌باشند. بر این اساس در این نوشتار به مسئولیت زنان منتظر در دو حوزة فردی و اجتماعی پرداخته شده است.

الف: حوزه فردی؛ در حوزه فردی، زنان منتظر با پاک‌سازی روح و روان خود از پلیدی‌های اخلاقی و مزین شدن به شاخصه نیک، آمادگی لازم جهت یاری رساندن به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را پیدا می‌کنند.

و در مرحله بعد با شناخت دین و دین داری کامل نسبت به امام و مقتدای خود ابراز علاقه و معرفت می‌کنند و خود را در صف منتظران واقعی قرار می‌دهند.

ب: حوزه اجتماعی؛ در حوزه اجتماعی زنان منتظر، دارای رسالت‌های خطیری نظیر تربیت نسل منتظر، امر به معروف و نهی از منکر، ورود در عرصه‌های جامعه، نظیر: مدرسه، خانواده و پرورش یاران خاص امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و ترویج عدالت در میان جامعه منتظران می‌باشند که به صورت تفصیل در این نوشتار، آمده است.

جامعة منتظر با شاخصه‌های خدا محوری، عدالت محوری، دین محوری، و در یک کلام، معنویت محوری، از جوامع دیگر متمایز می‌شود. در جامعه منتظر، برای اجرایی شدن شاخصه‌های فوق، همة آحاد مردم، اعم از زن و مرد، رسالت خطیری دارند؛ زیرا هر چه، جامعه منتظِر، خود را در راستای جامعة منتظَر قرار دهد، بیشتر به مقصود و هدف، نزدیک می‌شود. از این رو باید زن و مرد، با مشارکت، و هم سویی، به اجرای شاخصه‌های جامعة منتظَر، در جامعة منتظِر همت گمارند.

دو مسئولیت خطیر، بر دوش زنان منتظِر که باید به انجام آنها مبادرت ورزند: نخست، خودسازی؛ افرادی که می‌خواهند در جامعة منتظران، مثمر ثمر باشند و دیگران را در راستای اهداف جامعة منتظر بسازند، ابتدا باید خودساخته و مزین به شاخصه‌های نیکو باشند.

از این رو مسئولیت دوم زنان منتظر، مشخص می‌شود که همان دیگرسازی است که در این رسالت، زنان، مسئولیت بس خطیری بر دوش دارند؛ زیرا در نقش سازنده و مفید آنان در خانواده، یعنی پدر و فرزندان، جای هیچ گونه، شکی نیست؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که مردان بیشتر تک مسئولیتی بوده، یعنی تنها به ساختن خویشتن می‌پردازند، ولی زنان علاوه بر خودسازی به دگرسازی که همان پرورش فرزندان و نسل منتظر باشد، نیز می‌پردازند.

در این نوشتار سعی شده است تا به برخی از وظایف و رسالت‌های زنان در دوران غیبت، در جامعة منتظر اشاره شود تا زنان با آگاهی و شناخت کامل به انجام مسئولیت‌های خود بپردازند.

با توجه به آیات و روایات فراوانی که به جایگاه و مقام زن پرداخته است[1]، به ارزش زن در اسلام پی می‌بریم و می‌فهمیم که اسلام از زن به منزلة یک انسان، توقع پیشرفت فردی و اجتماعی دارد و از او به عنوان یک مکلّف در جامعه، انتظار مسئولیت پذیری دارد. درجامعة کنونی، که جامعه‌ای منتظر است می‌خواهد خود را برای آمدن منتظر و حکومت جهانی او آماده کند؛ بنابراین وظایف خطیر و سنگینی دارد، که با توکل به خداوند و با تلاش و همّت خود می‌تواند به انجام آن بپردازد. از جمله مسئولیت‌های زنان، وظایف فردی و اجتماعی است که به ترتیب به شرح آن پرداخته می‌شود:

الف: وظایف

1.پاک‌سازی درون از صفات پلید و زیور دادن آن به اخلاق نیک؛ این امر در هر زمان واجب است، اما در زمان غیبت حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد؛ چون درک فضیلت و قرار گرفتن در عداد اصحاب آن حضرت، بستگی به این خصوصیات اخلاقی (خودسازی) دارد.

تهذیب نفس و خودسازی از مسائلی است که یک سالک الی الله باید به آن توجه داشته باشد؛ چرا که اهمیت و ارزش آن به قدری زیاد است که خداوند می‌فرماید:

هرکس نفس خود را تزکیه کند، به یقین رستگار شده است و نومید و محروم گشت آن که نفس خود را به گناه آلوده ساخت.[2]

امام صادق علیه السلام در همین سوره به مردم دوران غیبت، اعم از زن و مرد می‌فرماید: «هرکس دوست می‌دارد که از اصحاب حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف باشد باید منتظر باشد و دراین حال (انتظار) به پرهیزکاری و اخلاق نیکو رفتار نماید.»[3]

پس یکی از چیزهایی که هر انسانی، اعم از زن و مرد را به رستگاری و کمال حقیقی می‌رساند، پاک‌سازی روح و جان از صفات رذیله و جای‌گزین نمودن صفات پسندیده است. پس یک زن اولاً، به عنوان یک شخصیت انسانی (زن)، ثانیاً، به منزلة یک مادر و همسر و ثالثاً، به مثابه تربیت کننده و منتظرساز، روحی سلحشور و جهادگر می‌خواهد. منتظر مسلح، وقتی می‌تواند در رکاب امام، نقش‌آفرینی کند که برای او پیروزی یا شهادت یکسان باشد و این روح مجاهدت وسلحشوری، مربوط به تمام افراد، از جمله زنان بوده که از ابتدا تا کنون، اثرات زیادی از خود به جا گذاشته‌اند.

2.آمادگی؛ آمادگی همیشگی، جوهر اصلی انتظار و وظیفة حتمی منتظران است. کسی که منتظر ظهور مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است، باید آمادگی داشته باشد، نظیر: پیراستگی و پاک زندگی کردن، صادق بودن در اعتقاد وعمل، توانایی روحی و جسمی برای جهاد و مبارزه در رکاب مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف. کسی که بخواهد جزء یاران مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف باشد، باید روح جهاد و مبارزه با باطل را در زمان غیبت تجربه کند.

در احادیث، منتظر و یاور امام عجل الله تعالی فرجه الشریف کسی است، که در زندگی منتظرانة خود، آماده و به مرتبة ایثار جان و مال در راه خدا رسیده باشد. هم چنین، در راه استقرار دین و نجات مظلومان، گام بردارد و برای یاری کردن نهضتی که می‌خواهد ریشة ظلم را در جهان پر کند و عدل را جای‌گزین کند، بی صبرانه منتظر جهاد باشد.

امام صادق علیه السلام می‌فرماید:

باید هر یک از شما برای خروج قائم، اسلحه آماده کند. چون وقتی خداوند ببیند کسی به نیت یاری مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، اسلحه تهیه کرده است، امید می‌رود خداوند عمر او را دراز کند، تا ظهور را درک کند، و از یاوران مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف باشد.[4]

بنابراین همه عاشقان (زن و مرد) باید خود را آمادة ظهورش کنند و دیگران را نیز آماده پذیرش دولت او کنند، و این مسئولیت خطیر و بزرگ بر دوش همة عاشقان، از جمله زنان است. طبق آن چه که خداوند از زن سخن گفته و در روایات به میان آمده است، او می‌تواند با حفظ ارزش‌های دینی و اخلاقی، خود را برای حضور در دولت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، مهیا سازد و با نقش خود در خانه و جامعه، تمام انسان‌های عاشق را آماده و مهیا برای ظهور دولت یار کند.

3. دین داری؛ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:‌ای علی بدان که شگفت انگیزترین مردم از جهت ایمان و عظیم‌ترین آنها از روی یقین مردمی اند که در آخرالزمان خواهند بود. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را ندیده اند و محبت امام عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز از آنان محجوب است، اما به سیاهی که بر سفیدی رقم خورده است، ایمان آورده‌اند.[5]

موفقیت در این آزمایش، احتیاج به بینشی دارد که انسان دین دار می‌تواند در پرتو آن در برابر تحریف‌ها و شبهه‌ها و تردیدها، خود را حفظ نماید و با هیچ یک از عوامل منحرف کننده خلوص در دین و دین داری به بیراهه نرود.

پایداری در دین، در روزگار غیبت، فقط در سختی‌های جسمی و فشارهای مادی، خلاصه نمی‌شود، بلکه فشارهای روحی و معنوی را هم، باید تحمل کرد تا بتوان جزء منتظران واقعی آن امام شد. در انتظار، زیستن و منتظرانه دین داشتن، وظیفه‌ای است که شریعت اسلام از مؤمنان خواسته است. چشم داشتن به ظهور منجی و حاکمیت دوازدهمین امام، باور به قوام امامت و غیبت رهبری دینی، در پایان زندگی است.

عالمان دین بر پایه احادیث معصومین علیهم السلام، انتظار فرج را شاخص بزرگ انسان دین دار، در عصر غیبت دانسته اند و همواره دین داران را به داشتن و دانستن این مهم فرا خوانده‌اند.

امام صادق علیه السلام می‌فرماید:

خبر دهم شما را به چیزی که خداوند، عمل بندگان را جز با آن نمی‌پذیرد؟ گفتم آری. امام فرمود: باور به خدای یکتا و بندگی و پیامبری محمّد صلی الله علیه و آله و سلم…..و چشم داشتن به ظهور قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف.[6]

دین و دین داری در عصر غیبت به گونه‌ای است که دین داران در این روزگار به مقام والایی می‌رسند؛ چون انسان دین دار، در صدر اسلام، عقاید و باورهای دینی را از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می‌گرفت، و تعالیم خالص دین را مستقیماً از مفسّر واقعی وحی، دریافت می‌کرد.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را می‌دید، و از راه و روش او الهام می‌گرفت و حق را به آسانی می‌پذیرفت، اما انسان دین دار در این عصر (غیبت) از تمامی دریافت‌های حسّی به دور است و تنها براساس درک عقلی و تاریخی، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و امامان علیهم السلام را می‌شناسد و به رسالت آنها ایمان می‌آورد.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرماید:

برادران من کسانی هستند که پس از شما [اصحاب] زندگی می‌کنند. به من ایمان می‌آورند و مرا دوست می‌دارند و یاری می‌رسانند و مرا تصدیق می‌کنند؛ درحالی که مرا ندیده‌اند.[7]

پس دین دار بودن در روزگار غیبت، ایمان بیشتری می‌خواهد؛ همان طور که ایمان به مبدأ و معاد، نیازمند تعقّل و تفکّر است. باور این بصیرت، براساس آیات و روایات، مخصوص افراد به خصوصی نیست، بلکه شامل تمام انسان ها، اعم از زن و مرد است که در این میان، زنان هم می‌توانند در پرتو بینشی که از دین و ایمان به غیب دارند، در برابر تحریف ها، و شبهه‌ها و سرکوفت‌ها از درون و بیرون حوزه دین، هم چنان دین خود را نگاه دارند و با هیچ یک از این عوامل، خلوص دینی و دین داری در فکر و عمل خود را از دست ندهند.

4. معرفت به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف ؛ آشکار است که اقبال قلبی، از شناخت و احساس محبّت، مایه می‌گیرد؛ از این رو مهم‌ترین وظیفه‌ای که هر شیعة منتظری بر عهده دارد، کسب معرفت نسبت به وجود مقدّس امام و حجّت زمان خویش است. و در روایات تأکید فراوانی شده است که باید معرفت امام را جدّی گرفت.

امام صادق علیه السلام فرمودند: خداوند، زمین را لحظه‌ای خالی از حجت قرار نداد.

به سبب حضور حجت است که انسان، مکلف به شناخت امام است و به همین دلیل در حدیث آمده است که: هرکس بمیرد و امام زمانش را نشناخته باشد، به مرگ جاهلیت مرده است.[8]

و این نشان گر اهمیت شناخت امام است. پس هر انسانی اعم از زن و مرد با شناخت خود از امام، و منزلت و هدف او، خود را مقید می‌سازد؛ به تربیت در راه آن امام و رسیدن به کمال نهایی، یعنی یاری آن امام و ساختن یاران واقعی.

یک زن به منزلة یک فرد مسلمان و انسانی که در تربیت و ساختن انسان‌های با معرفت، مؤثر است، باید در شناخت، حضرت زهرا علیها السلام را الگوی خود قرار دهد؛ چرا که بالاترین و بهترین زن نمونه ـ که تمام زن‌ها و شخصیت‌های مسلمان باید از او درس بگیرند ـ فاطمه زهرا علیها السلام است. از نظر معرفت، شخصیتی آگاه است نه عامی.

پس اگر یک زن در شناخت امام و هدف و راه او مستحکم باشد و به معرفت اصلی رسیده باشد، در شناخت و معرفت فرزند و جامعه تأثیرگذار خواهد بود و می‌تواند یکی از رسالت‌های خود را به انجام رساند. پیمودن جادة انتظار برای یک فرد، بدون شناخت امام منتظر، ممکن نیست. استقامت و پایداری، در وادی انتظار، وابسته به درک صحیح از پیشوای موعود است.

اگر معرفت امام برای منتظر حاصلی شود، او خود را در جبهة امام می‌بیند و احساس می‌کند که در خیمة امام و کنار او قرار گرفته است؛ بنابراین لحظه‌ای در تلاش برای تقویت جبهة امام خویش کوتاهی نمی‌کند.

5. محبّت به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف؛ محبّت، حالتی است، میان محبّ و محبوب که سرچشمة آن، قلب و درون است، لکن نمود آن، در ظاهر و در افعال و اعمال محبّ، به روشنی پیداست؛ محبتی که جلوة عینی پیدا می‌کند و به محب جهت می‌بخشد؛ محبت، امری طرفینی است، محب می‌سوزد و محبوب جذب می‌کند. محب، تمنّا می‌کند و محبوب، دامان خویش را برای تمنّای محب می‌گستراند.

انسان، فطرتاً کمال جو است و همواره در پی یافتن فرد اکمل می‌باشد و سعی در نزدیک شدن به او دارد. محبت انسان در پی شناخت دقیق او از محبوب است. خداوند، حجتی برای ما و در سر راه زندگی مان نهاده که وجودش، مطابق با خواست‌ها و نیازهای فطری ماست. اگر طالب جمالیم و صاحبان جمال را دوست می‌داریم و می‌خواهیم دیگران را نیز در پی شناخت و محبت جمال قرار دهیم و یاوران جمال را افزون کنیم، جلوة جمال حق، اوست که همه زیبایی‌ها را در خود جمع کرده است. همان طور که جدّ گرامی اش فرمود: مهدی، طاووس اهل بهشت است.[9]

چهرة مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف مثل ماه تابان است.[10]

چهرة مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف مثل ستاره درخشان است. [11]

هنگامی که قلب، مملو ازعشق می‌شود، همّت عاشق به تمامی در جهت دیدار معشوق است و از هر فرصتی، استفاده می‌کند تا زمینة دیدار و حضورش را فراهم نماید. پس تمام انسان‌ها چه زن و چه مرد، وقتی محبت واقعی در قلب شان رسوخ کند، در انجام رسالت، کوشا خواهند بود.

یک زن به منزلة حامی و یاور فرزند و همسر خود، با شناختی که از امام خود دارد و محبتی که از او بر دلش مانده است، سعی دارد تا در تربیت فرزندان و کمک به همسر خود در جهت رسیدن به اهداف الهی – که همان ساختن یاوران راستین مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و زمینه سازان ظهور است – تلاش کند تا بتواند رسالت الهی خود را به خوبی انجام دهد؛ زیرا حکومت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، یارانی با صلابت، باایمان و شجاع می‌خواهد و این مهیّا نمی‌شود، مگر با وجود مادران و همسران شجاع، فداکار، باایمان و خودساخته که هدف اصلی آنها رضای حق و رسیدن به کمال مطلوب است.

6. اخلاق اسلامی؛ خُلق، عبارت است از سیمای باطنی و هیئت راسخ نفسانی که به موجب آن، افعال نیک و بد، اختیاری و بدون تکلّف و تأمّل از انسان صادر می‌شود که این حالت بر اثر تعلیم و تربیت و تمرین برای نفس پدید می‌آید؛ به گونه‌ای که رفتارهای پسندیده و یا ناپسند به طور طبیعی و بدون آن که به فکر کردن، نیاز باشد از انسان سر میزند.

پس باید سعی کرد که در حالت نفسانی، اخلاق و رفتار اسلامی شود و رفتارهای پسندیده، همراه با تأمّل ازانسان سر زند؛ چون پرورش فضایل اخلاقی، یکی از مهم‌ترین اهداف رسالت پیامبران خدا بوده است تا انسان در مسیر کمال که علّت غایی آفرینش است، قرار گیرد و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با اشاره به فلسفة بعثت خویش، در حدیث معروف: همانا مبعوث شدم تا تمام کنم مکارم اخلاق را.[12] بدان تصریح فرموده‌اند.

اخلاق اسلامی با ویژگی خاص و بُعد متعالی خود، تضمین کنندة سعادت انسان‌ها در همة عصرها، و ره توشة همة ره پویان راه کمال است. رعایت اخلاق نیک نسبت به یک دیگر در برخوردها و تمام ابعاد زندگی و رعایت حقوق جانی و مالی و…که عالی‌ترین نقش را در جذب دیگران و نفوذ در دل‌ها دارد، از عوامل مهم گسترش اسلام، بوده است.

انسان جزء اصلی تشکیل جامعة صالح و سالم است. انسان برای اصلاح جامعه و تشکیل اجتماعی سالم، نخست باید اصلاحات و تحولات را از درون خود، آغاز کند؛ زیرا مسائل اجتماعی، زشتی، فساد و…در اجتماع، مربوط به انسان است.

پس او می‌تواند با ایجاد انقلابی در درون خود، در جامعه نیز انقلاب و تحول به وجود آورد و سمت و سوی همه چیز را به سوی هدف و مقصود اصلی، یعنی خداوند قرار دهد؛ امری که خلقت جهان براساس آن بنا شده است. و این انسان شامل همه می‌شود (زن و مرد). زن هم در این امر اصلاحی شرکت دارد و با اصلاح درون خود و داشتن اخلاق اسلامی، می‌تواند به منزلة یک منتظر در دوران انتظار، نقش مهمی را در سازندگی جامعه و منتظران مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ایفا کند.

روایات مختلفی به خصوص حدیث «اکمل به اخلاقهم» دلالت بر اهمیت و محوریت اخلاق، کمال و رشد معنوی انسان‌ها در دولت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف دارد.

امام باقر علیه السلام می‌فرماید: «چون قائم ما قیام کند دستش را بر سر بندگان می‌گذارد و عقول آنها را متحرک می‌سازد و اخلاق شان را به کمال می‌رساند.»[13]

دولت اخلاقی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف بدین معنا است که هم خود، جامعِ تمام فضایل و محاسن اخلاقی و عقلی است و هم در مقام عمل و اجرا، همة آنها را در جامعه محقق می‌سازد. پس با داشتن چنین روایاتی و دانستن، وجود حکومت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف بر مبنای اخلاق اسلامی متوجه می‌شود که زنان در جامعة فعلی بیش از هر دوره ای، در معرض آزمایش هستند و بیش از هر عصری، امکان سازندگی خود و نسل جامعة منتظر را دارا هستند.

امروز، روزی است که زن به مثابة یک منتظر می‌تواند به تکوین شخصیت اخلاقی خود بپردازد. او باید بداند که افتخار در وجود شخصیت اوست که دارای شعور، شناخت، آگاهی و تقوا باشد. افتخار در وجود صفات مثبت و فضایل انسانی و شرم و حیای اسلامی اوست که به منزلة مسئولیتی بزرگ در زمان غیبت، در جامعة منتظر بر دوش اوست. او وظیفه دارد بکوشد که خود را براساس مکتب بسازد و شخصیت خود را براساس آن رنگ دهد تا بتواند در سازندگی نسل منتظر، سهم بزرگی داشته باشد. چون یک منتظر واقعی، باید خود را چنان آماده کند که لیاقت حضور در حکومت منتظر را که شاخصة آن بر مبنای اخلاق اسلامی و دینی است، داشته باشد.

همان طور که امام صادق علیه السلام فرمودند: هرکس از این که جزء یاران حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف باشد، شاد و خوشحال می‌شود، باید منتظر باشد و در حال انتظار، اهل ورع و عمل به نیکی‌های اخلاقی باشد.[14]

پس زنان با انتقال اخلاق اسلامی به فرزندان و آماده کردن آنان برای حضور در دولت یار، بهترین زمینه‌ساز معنوی برای ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف خواهند بود.

——————————————————————————–

منتظر/گرد آوری: گروه دین و اندیشه سایت تبیان زنجان

http://www.tebyan-zn.ir/Religion_Thoughts.html

[1]. عبدا… جوادی آملی، زن در آئینه جمال و جلال (قم: نشرأسراء)، ص26. [2]. (قَدْ اَفْلَحَ مَنْ زکّیها، وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا ) شمس، آیات 10 و9. [3]. «من سرهُ اَن یکون من أصحاب القائم فلینتظر والیعمل بالورع و محاسن الاخلاق،…».محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبة، ترجمه جواد غفاری (تهران: کتابخانه صدوق، 1363) ص292، ب11، ج16؛ لطف الله صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، (قم: مؤسسه سیدة المعصومه، 1419ق) ص210. [4]. «لیعدَّنَّ أَحدکُم لخروج القائم ولو سهماً فَانَّ الله إذا علِم ذلکَ من نیّته رجوتُ لأن یُنسی فی عمره حتّی یدرکه و یکونَ من اعوانه و أنصاره. محمد باقر، مجلسی، بحارالانوار، (بیروت: دارالمعارف للمطبوعات، 1421ق). ج52، ص366. [5]. یا علیُّ واعلم اَنَّ اَعجب النّاس ایماناً و اعظمهُم یقیناً قَومُ یکونون فی آخرالزّمان لَم یلحقُوا النّبیّ وحجب عنهم الحجّة فآمنوا بسوادٍ علی بیاضٍ. مجلسی، پیشین، ج21، ص366؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه (تهران: کتاب فروشی اسلامیه، 1377)، ج1، ص288، باب26، ح8. [6]. اَلا أخبرکم بما لا یقبل الله عزوجل من العباد عملاً الاّ به؟ فقلت بلی، فقال: «شهادة ان لا اِله اِلاّ الله و انّ محمداً عبده و رسوله….والانتظار للقائم عجل الله تعالی فرجه الشریف». نعمانی، پیشین، ص200، باب11، ج16؛ صافی گلپایگانی، پیشین، ج3، ص210. [7]. «ولکن إخوانی الّذین یأتون مِنْ بَعدکم یؤمنون بی و یحبّونی و ینصرونی و یصّدقُونی و ما رأونی؛ مجلسی، پیشین، ج52، ص132. [8]. «من مات ولا یعرف امامه مات میتةً جاهلیة». محمد کلینی، اصول کافی، ترجمه سید جواد مصطفوی، انتشارات گلگشت، ص377، روایت 3؛ نعمانی، پیشین، ص130: از امام صادق علیه السلام به نقل از پیامبر صلیی الله علیه و آله و سلم. [9]. «المهدیّ طاووس اهل الجنّه». صافی گلپایگانی، پیشین، منتخب الاثر، ص185. [10]. وَجهه کالقمر الدّریّ. معجم احادیث الامام مهدی (قم: مؤسسة معارف اسلامی 1411ق)، ج1، ش72. [11]. کاَنَّ وجهه الکوکب الدّری. صافی گلپایگانی، پیشین، ص185. [12]. «انَّما بُعثت لأتمّم مکارم الاخلاق. شیخ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان، (قم: ناصرخسرو، 1376) ج10، ص333. [13]. «اذ اقام قائمنا، وضع یده علی رؤوس العباد فجمع به عقولهم واکمل به اخلاقهم. مجلسی، پیشین، ج52، ص336؛ صافی گلپایگانی، پیشین، ص482. [14]. «مَنْ سَرَّه اَن یکونَ مِن اَصحابِ القائم عجل الله تعالی فرجه الشریف فَلینتظرْ وَلْیَعملْ بِالوَرَعِ وَ مَحاسِنِ الاَخلاقِ. نعمانی، پیشین، باب11، ج16.