با سلام خدمت شما دوست گرامی. به نظر می‌رسد پاسخ به سوال شما، منفی است. در توضیح منفی بودن پاسخ به این سوال باید توجه شما را به مطالب زیر جلب نمود: در صلح امام حسن علیه‌السلام ما شاهد دو مسئله هستیم: 1. فریبِ تودهِ غالبِ (اکثریت عوام) توسط معاویه. 2. و در نتیجه آن: خیانت کوفیان. خیانت در لغت به معنای: «دغلی و نادرستی کردن، ناراستی، غدر و نقض عهد» است.[1] به عقیده صاحب‌نظران اگر توده مردم به اجبار (و نه به اختیار) و یا فریب، تن به مسئله‌ای دادند، بسیار طبیعی و روشن است که نمی‌توان آن را رای اکثریت دانست (مثل انتخابات ریاست جمهوری عراق در زمان حکومت صدام، که تمام محافل سیاسی و … آن را به همین دلیل بی‌ارزش می‌دانستند). همین سخن در صلح امام حسن علیه‌السلام نیز موجود می‌باشد. صلح ایشان را نمی‌توان رای اکثریت دانست بلکه خیانت[2] و فریب توده مردم بود[3] وخیانت غیر از تن دادن به رای اکثریت است. در خیانت، اشخاص به صورت غیر قانونی و به غیر از راه حق بر علیه دیگری اقدام می‌کنند اما در رای آزادانه اکثریت، خیانت و عمل غیر قانونی راه (معنا) ندارد. توجه به مستندات تاریخی زیر علت منفی بودن پاسخ ما در مورد امام رضا علیه‌السلام را نیز مشخص می‌سازد: در «ارشاد» روایت شده است که مامون، حضرتش را در باب ولایت عهدى مخاطب قرار داد و به او گفت: … می‌خواهم ولایتعهدی را بعد از خود بتو وا گذارم. امام فرمود: ازین کار مرا معاف کن. وقتى امام امتناع خویش را بیان فرمود، مامون با سخنى که به علت امتناع امام(ع) بوى تهدید میداد با امام برخورد کرد و گفت: عمر بن خطاب شورای خلافت را در شش نفر مقرر داشت که یکى از آنان نیاى تو امیر المؤمنین على بن ابى طالب(ع)بود و عمر شرط کرد که هر کس با آنان مخالفت کند گردنش را بزنند. تو نیز باید چیزى را که از تو میخواهم بپذیرى و تو را از آن، راه فرار نیست[4]. این چنین بود که امام درخواست او را پذیرفت. همچنین روایت شده است که مامون ولایت عهدی را به امام پیشنهاد کرد و حضرت آن را رد نمود. مامون گفت: «تو مرا به کارى وامیدارى که از آن اکراه دارم.از قدرت من ایمنى؟! اما به خدا سوگند یاد میکنم که اگر ولایت عهدی را نپذیرى تو را به این کار ناچار می‌سازم و اگر نپذیرى گردنت را مى زنم ».[5] پذیرش ولایتعهدی توسط ایشان به اجبار تنها یک تن بود که منظور مامون عباسی می‌باشد. همانگونه که می‌دانید حتی بسیاری از درباریان و نزدیکان مامون نیز با این کار مخالف بودند. حال به نظر شما آیا اجبار یک نفر می‌تواند نشانه رای اکثریت باشد؟. [1] . عمید، فرهنگ لغت عمید،‌ ص502. [2] . ر.ک: ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص73. [3] . بلاذری، انساب الاشراف،‌ ج3، ص38. [4] . ابوالفرج اصفهانی،‌ مقاتل الطالبیین، ص375؛ شیخ مفید، الارشاد،‌ ج2،‌ ص290. [5] . ابوالفرج اصفهانی،‌ مقاتل الطالبیین، ص375.