چرا مایکروسافت در جلسه استماع کنگره آمریکا حضور نداشت؟

کمیته‌ی قضایی مجلس نمایندگان ایالات متحده، شب گذشته به‌وقت تهران جلسه‌ی استماع بسیار مهمی با حضور مدیرعامل چهار شرکت بزرگ حوزه‌ی فناوری برگزار کرد. آمریکا امروزه میزبان پنج شرکت بزرگ در حوزه‌ی فناوری است که شامل اپل، گوگل، آمازون، فیسبوک و مایکروسافت هستند. کنگره‌ی آمریکا مدیران عامل چهار مورد از این پنج شرکت را به جلسه‌ دعوت کرد تا سؤالات مهمی را از آن‌ها بپرسد. کنگره مدت‌ها است تحقیقاتی عمیق در این رابطه انجام می‌دهد و می‌گوید شواهدی به‌دست آورده که نقض قوانین ضدانحصار را ازسوی شرکت‌ها نشان می‌دهند.

یکی از اصلی‌ترین انتقاداتی که به آمازون وارد می‌شود، استفاده‌ی غیرقانونی از داده‌های فروشنده‌های متفرقه (ترد پارتی) است. آمازون می‌گوید سیاست‌های داخلی‌اش از این کار جلوگیری می‌کنند؛ اما «تضمینی وجود ندارد که این سیاست‌ها نقض نشده باشند». فیسبوک اتهاماتی را که منتقدان به شرکت وارد می‌کنند نادرست می‌خواند و می‌گوید تصاحب اینستاگرام برای حذف رقیب نبوده. مارک زاکربرگ ادعا می‌کند اگر زیرساخت‌ها و فناوری‌های فیسبوک نبودند اینستاگرام و واتساپ نمی‌توانستند به جایگاه فعلی‌شان برسند.

تیم کوک می‌گوید سیاست‌هایی که اپل برای اپ استور اتخاذ کرده هیچ قانونی را نقض نمی‌کنند و خط مشی تعیین‌شده برای اپ استور، تمامی توسعه‌دهندگان کوچک و بزرگ را شامل می‌شود و هیچ شرکتی از آن‌ها مستنثی نیست. سوندار پیچای در دفاع از گوگل، تلاش‌های شرکت تحت مدیریتش را در راستای منافع آمریکا جلوه می‌دهد و می‌گوید همین سرمایه‌گذاری‌های عظیم باعث می‌شوند فناوری‌های آمریکایی در بازار پرتلاطم این روزها، توانایی ادامه‌ی رقابت را داشته باشند.

جلسه‌ی استماع قوانین ضدانحصار، چیز جدیدی نیست. بااین‌حال جلسه‌ای که دیشب برگزار شد از جوانب زیادی اهمیت دارد. چهار شرکت بزرگ حوزه‌ی فناوری طی چند وقت اخیر انتقادات زیادی به‌خود دیده‌اند و بسیاری از منتقدان می‌گویند اپل، گوگل، فیسبوک و آمازون با حذف رقبا تسلطی بی‌چون‌و‌چرا بر بازار پیدا کرده‌اند. این نخستین بار از سال ۱۹۹۸ است که جلسه‌ای با این میزان اهمیت برگزار می‌شود. در ۱۹۹۸ بیل گیتس، مدیرعامل وقت مایکروسافت، مجبور شد در کنگره به سؤالات نمایندگان پاسخ دهد. آن جلسه در پایان به متهم‌شناخته‌شدن مایکروسافت منتهی شد. 

از همان زمانی‌که اطلاعیه‌ی اولیه‌ی مجلس نمایندگان در رابطه با برگزاری جلسه‌ی استماع منتشر شد، بسیاری از کاربران از خود پرسیدند که چرا ساتیا نادلا، مدیرعامل مایکروسافت، در جلسه حضور ندارد. پیگیری‌ها نشان می‌دهد که کنگره از نادلا برای حضور در مراسم دعوت نکرده. مایکروسافت سال‌ها تجربه‌ در زمینه‌ی جلسات دادگاه با محوریت قوانین ضدانحصار دارد. با درنظرگرفتن ابعاد فعالیت‌های مایکروسافت، نبود ساتیا نادلا در جلسه‌ی کنگره اتفاق مهمی است.

مایکروسافت حتی پیش از اینکه مارک زاکربرگ به‌حدی بزرگ شده باشد که اجازه‌ی رانندگی پیدا کند، با قوانین ضدانحصار دست‌و‌پنجه نرم می‌کرد (تاریخ بنیان‌گذاری مایکروسافت به ۱۹۷۵ برمی‌گردد؛ زاکربرگ در سال ۱۹۸۴ به‌دنیا آمده. وزارت دادگستری ایالات متحده در سال ۱۹۹۸ یعنی دورانی که زاکربرگ در دبیرستان حضور داشت، شکوائیه‌ی خود را علیه مایکروسافت برای انحلال شرکت ثبت کرد). بااین‌حال این بار موضوع فرق می‌کند. مایکروسافت در دادگاه حضور نداشت و توانست از دور نظاره‌گر سؤالاتی باشد که نمایندگان از مدیران عامل شرکت‌های بزرگ آمریکایی پرسیدند.

مایکروسافت بیش از ۲۰ سال پیش، از سوی دولت آمریکا به‌شدت تنبیه شد و از آن زمان تاکنون تغییرات عمده‌‌ای به خود دیده و سیاست‌هایش را تا حد زیادی تغییر داده است تا مجددا دچار مشکل نشود. اتفاقی که در آن زمان افتاد شاید در نگاه اول برای کاربران امروزی چندان ملموس نباشد؛ در رابطه‌با اهمیت آن اتفاق در همین حد بگوییم که بیل گیتس معتقد است اگر مشکلات مربوط به پرونده‌ی بزرگ ضدانحصار گریبان‌گیر مایکروسافت نمی‌شد، ویندوز موبایل ممکن بود بتواند اندروید را شکست دهد. 

پرونده‌ی ضدانحصار مایکروسافت بیشتر روی حوزه‌ی اینترنت تمرکز داشت. درواقع این پرونده ادعا می‌کرد مایکروسافت شدیدا در تلاش است تا بتواند بر بازار نوظهور اینترنت برای کاربران عادی، تسلط پیدا کند. کنگره‌ی آمریکا در آن زمان گفت مایکروسافت سهم عمده‌ای از بازار سیستم‌های عامل رایانه‌های شخصی را دراختیار دارد و می‌خواهد از موقعیت خود برای تسلط بر بازار مرورگرهای وب سوءاستفاده کند.

در دنیای امروز، مایکروسافت نقشی بسیار جزئی در اینترنتِ مخصوصِ کاربران عادی دارد. امروزه تقریبا دو‌سوم از سهم بازار مرورگرهای وب مختص‌به کروم (متعلق‌به گوگل، از زیرشاخه‌های آلفابت) است. گوگل کروم سهم بسیار زیادی دارد و محال است به این‌زودی‌ها مرورگرهایی نظیر فایرفاکس یا حتی مایکروسافت اج بتوانند کروم را از تخت پادشاهی پایین بیاورند. مرورگر مایکروسافت یعنی اج، رقبای دیگری هم نظیر سافاری دارد.

موتور جست‌‌و‌جوی Bing مایکروسافت در مقایسه‌با موتور جست‌و‌جوی گوگل، هیچ حرفی برای گفتن ندارد. موتوری که گوگل ارائه می‌دهد نه‌تنها دقیق است بلکه به‌طور کامل بر بازار تسلط دارد و رقبایی مثل Bing نمی‌توانند به آن برسند. مایکروسافت شانس خود را در بازار گوشی‌های هوشمند هم امتحان کرد اما مجددا به درِ بسته خورد. ردموندی‌ها ازطریق سرفیس دوئو وارد بازار گوشی‌های اندرویدی خواهند شد، اما فاصله‌ی بسیار زیادی تا تبدیل‌شدن به شرکتی بزرگ در صنعت موبایل دارند. امروزه مایکروسافت نقشی اساسی در محتوای وب مخصوص کاربران عادی ایفا نمی‌کند.

مایکروسافت در سال‌های اخیر تلاش کرده است بیشتر توجهات خود را معطوف حوزه‌ی رایانش ابری کند و بزرگ‌ترین اقدام این شرکت را در حوزه‌ی رایانش ابری می‌توانیم پلتفرم عظیم آژور (Azure) به‌حساب بیاوریم. آژور امروزه به شرکت‌های زیادی سرویس‌دهی می‌کند و به پلتفرمی بسیار بزرگ و پراهمیت تبدیل شده.

مایکروسافت همچنین طی سال‌های اخیر نسخه‌ی جدیدی از اپلیکیشن‌های دسکتاپ و سازمانی خود را بر پایه‌ی پلتفرم ابری توسعه و دردسترس قرار داده است که از بین آن‌ها می‌توانیم به مایکروسافت ۳۶۵ اشاره کنیم. این گفته‌ها بدین معنی نیستند که مایکروسافت از بازارهای پرچالش فاصله گرفته و هیچ مانع نظارتی ازسوی نهادهای رگولاتوری پیش‌روی خود نمی‌بیند. برای نمونه اسلک را در نظر بگیرید. اسلک به‌تازگی شکایتی جدید علیه مایکروسافت در کمیسیون اروپا ثبت کرده و مدعی شده مایکروسافت برای افزایش میزان استفاده‌ی مردم از اپلیکیشن تیمز رفتاری یغماگرانه از خود نشان می‌دهد. اسلک می‌گوید مایکروسافت ازطریق این رفتارها در پی حذف رقیب است. مایکروسافت تاکنون بارها این اتهامات را رد کرده است.

نکته‌ی مهم که باید بدانید این است که جلسه‌ی استماع چهارشبنه‌شب با این عنوان شناخته می‌شود: «پلتفرم‌های آنلاین و قدرت تجاری: بررسی سلطه‌ی آمازون، اپل، فیسبوک و گوگل». جلسه‌ای که شب گذشته برگزار شد روی حوزه‌ی تبلیغات آنلاین متمرکز بوده؛ حوزه‌ای که امروزه گوگل و فیسبوک آن را تحت سلطه‌ی خود قرار داده‌اند. مباحث دیگری که جلسه‌ی دیشب روی آن‌ها تمرکز داشت شامل تجارت آنلاین و اپلیکیشن‌های موبایلی می‌شوند. آمازون امروزه رهبر بازار تجارت آنلاین است. ازطرفی اپل و گوگل بیشتر از هر شرکت دیگری، دسترسی به اپلیکیشن‌ها را روی گوشی‌های اندرویدی و آیفون‌ها کنترل می‌کنند و عملا بازار را قبضه کرده‌اند. مایکروسافت کسب‌و‌کار کوچکی در حوزه‌ی تبلیغات دارد، در حوزه‌ی تجارت الکترونیکی ورود نکرده و درحال‌حاضر گوشی هوشمند نمی‌فروشد و فروشگاه اپلیکیشن‌محور هم برای گوشی‌ها ندارد. 

دقیقا به‌خاطر همین موضوعات است که کنگره‌ دلیلی ندید تا از مایکروسافت برای حضور در جلسه دعوت کند.