با توجه به پیشروی های استراتژیکی که ارتش سوریه با کمک نیروهای مردمی در شمال سوریه به دست آورد، وضعیت گروه های تروریستی سوریه به شدت به هم ریخت و آنها در شرف شکست های دیگر قرار گرفتند. در این شرایط، سؤالی که در ذهن ایجاد می شود آن است که رویکرد پیش روی متحدان تروریست ها از جمله عربستان و ترکیه چگونه خواهد بود؟

به گزارش «تابناک»، پیروزی های اخیر ارتش سوریه که با کمک نیروهای نظامی روسیه و مشاوران نظامی ایران به دست آمد، نوعی دستپاچگی و آشفتگی را در رفتار حامیان گروه های تروریستی سوریه از جمله عربستان، ترکیه و قطر ایجاد کرد، که به نظر می رسد در روزهای آتی باید منتظر عملیاتی شدن دور جدیدی از اقدامات این کشورها در راستای حمایت از گروه های تروریستی باشیم.

توضیح بیشتر آنکه دور جدید حملات ارتش سوریه به مواضع گروه های تروریستی به ویژه در استان حلب و شهرهای مهم و استراتژیک نبل و الزهرا که با کمک نیروهای نظامی روسیه، مشاوران نظامی ایران و همکاری مردم سوریه اتفاق افتاد، باعث شد تا بیش از 70 درصد از زمین های استان حلب سوریه واقع در شمال این کشور از چنگ گروه های تروریستی خارج شود.

اهمیت پیشروی ها و پیروزی های اخیر ارتش سوریه از این بابت است که سرزمین های اشغالی شمال سوریه در استان حلب، امکان مناسبی را برای گروه های تروریستی و شورشی ایجاد کرده بود تا از طریق زمین با متحدان خود در خاک ترکیه ارتباط برقرار کنند و از حمایت های مالی، تسلیحاتی و اطلاعاتی آنها استفاده کنند.

در همین رابطه، وزیر انرژی رژیم اسرائیل، یووال اشتاینیتز، روز یک شنبه هشدار داده بود که پیروزی نهایی برای دولت سوریه در جنگ داخلی این کشور می تواند به این معنا باشد که ایران با رژیم اسرائیل (سرزمین های اشغالی) مرز مشترک پیدا می کند.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه نیز در حالی که مذاکرات ژنو3 به وسیله مخالفان دولت لغو شد، پس از دریافت خبر پیشروی های گسترده ارتش سوریه با برآشفتگی در جمع خبرنگاران، دولت بشار اسد را تهدید کرد و از نمایندگان دولت خواست تا به میز مذاکره بازگردند. جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا نیز با تهدید دولت بشار اسد و متحدانش هشدار داد که مسائل سوریه باید از طریق مذاکرات سیاسی حل شود.

احمد العسیری، سخنگوی وزارت دفاع عربستان نیز در این رابطه به خبرنگاران گفت که کشور عربستان به سوریه نیروی نظامی ارسال خواهد کرد.

با توجه به گذشت چند روز از آزادی شهرهای نبل و الزهرا و ادامه پیش روی های ارتش سوریه در آزاد سازی زمین های اشغال شده توسط تروریست ها؛ عملیاتی نشدن ادعاهای عربستان و ترکیه مبنی بر حمله نظامی سئوال های فراوانی را در اذهان ایجاد کرده است. از جمله اینکه بالاخره آنها چه رویکردی را در شرایط کنونی اتخاذ خواهند کرد؟

در این راستا به نظر می رسد پیشِ روی عربستان، ترکیه و قطر در رابطه با تحولات کنونی سوریه چهار سناریو وجود دارد که تابناک در ادامه به بررسی آنها می پردازد:

1-حمله نظامی

یکی از گزینه های مطرح برای متحدان گروه های تروریستی و مخالفان دولت سوریه پس از پیش روی های مهم و استراتژیک ارتش سوریه، حمله نظامی است.

ذکر این نکته ضروری است که در این رابطه، پیش از این مقامات سیاسی ترکیه بارها فرصت های ایجاد شده را برای حمله نظامی به سوریه بررسی کرده بودند. برای مثال، در سال گذشته در پی انتشار یک فایل صوتی امنیتی از سوی مقامات سیاسی ترکیه فاش شد که آنها در پی ایجاد بهانه برای حمله نظامی به سوریه هستند. به گونه ای که در آن فایل صوتی فریدون سینیرلی اوغلو قائم مقام وزارت امور خارجه ترکیه می گوید که حمله به آرامگاه سلیمان شاه می تواند توجیه بین المللی برای ما داشته باشد تا به سوریه حمله نظامی کنیم و همه متحدان ما نیز در کنار ما قرار می گیرند.

در همین رابطه، روز پنجشنبه 10 فوریهسرگئی شویگووزیر دفاع روسیه اعلام کرد که آنکارا فعالانه اما پنهانی در حال آماده شدن برای انجام یک عملیات نظامی در سوریه است.

جدا از ترکیه که تا کنون بارها تصمیم خود را برای حمله نظامی به سوریه بررسی کرده است، احمد العسیری سخنگوی وزارت دفاع عربستان و فرمانده نیروهای ائتلاف خودخوانده این کشورنیز پس از تحولات اخیر سوریه گفته است عربستان سعودی آماده است تا نیروی نظامی به سوریه ارسال کند.

سئوالی که در این مورد مطرح می شود آن است که آیا عربستان در شرایطی که در بحران یمن زمین گیر شده است، امکان ورود نظامی مستقیم به جنگ سوریه را دارد؟ پاسخ به این سئوال زیاد سخت نیست و به نظر می رسد عربستان در حال حاضر در شرایطی نیست که بتواند تصمیم خود را عملیاتی کند.

این سناریو یعنی تصمیم عربستان و ترکیه برای حمله نظامی به سوریه آنچنان که در روزهای اخیر عنوان شد انتظار می رفت تا کنون اجرایی شود ولی به نظر می رسد با توجه به مواضع و هشدارهای جدی و محکمی که از سوی دولت سوریه، دومای دولتی روسیه و مقامات سیاسی جمهوری اسلامی ایران داده شد و از طرفی بررسی های دقیق تر آنها و واقف شدن به عواقب سنگین این عمل تاکنون اجرایی نشده و به نظر می رسد که در ادامه نیز عملیاتی نشود.

2- افزایش حمایت ها از گروه های تروریستی

یکی دیگر از گزینه های پیش روی عربستان و ترکیه را می توان افزایش حمایت از گروه های تروریستی در ابعاد مختلف از جمله حمایت های مالی، نظامی، تسلیحاتی و اطلاعاتی دانست.

در این رابطه سایت شبکه خبری «سی ان ان» در مطلبی نوشت: ترکیه، عربستان و قطر به عنوان حامیان اصلی شورشیان سوریه در شرایط حاضر که استان حلب به دست ارتش سوریه افتاده است، تلاش خواهند کرد از مرز استان ادلب کمک های خود را به شورشیان افزایش دهند.

«سی ان ان» تأکید کرده است که به نظر بعید می رسد که اکنون و پس از شکست های سنگینی که شورشیان از ارتش سوریه خورده اند، ترکیه، عربستان و قطر تنها به نظاره پیروزی های شیعیان بنشینند و قطعاً آنها تلاش خواهند کرد از راه های مختلف متحدان خود را تقویت کنند.

در این رابطه، فابریس بالانش، جغرافیدان فرانسوی و کارشناس امور سوریه گفت: احتمال دارد در ادامه، عربستان و ترکیه با راه اندازی و حمایت از گروه های شورشی جدید همانند جیش الاسلام و الفتح بپردازند و یا با ارسال موشک های ضد هوایی تلاش کنند حمایت خود را از گروه های شورشی تروریستی ادامه دهند.

3- کاهش مداخله در سوریه

افزایش مداخلات ترکیه و عربستان در سوریه، چهره واقعی این کشورها را در حمایت از تروریست در مجامع بین المللی و افکار عمومی جهان آشکارتر می کند. آنچنان که در سفر اخیر اردوغان به اکوادر مردم جهان شاهد آن بودند که اعتراضاتی وسیع علیه اردوغان در اکوادر شکل گرفت و برای نمونه در سالن سخنرانی اردوغان سه خانم به صورت همزمان با گفتن عبارت «قاتل برو بیرون» اعتراض خود را به سیاست های ترکیه در سوریه نشان دادند.

از این رو، معنای این سناریو آن است که متحدان گروه های تروریستی، از جمله عربستان و ترکیه، مداخلات و حمایت های خود از گروه های تروریستی را تحت تأثیر فشارهای بین المللی کاهش دهند.

در مجموع، در حال حاضر به نظر نمی رسد این رفتار عملیاتی شود؛ چرا که متحدان این کشورها هم اکنون در سوریه در شرایط بدی قرار دارند. اما این احتمال وجود دارد که در ادامه در صورت به دست آمدن پیروزی هایی توسط گروه های تروریست و شورشی، عربستان و ترکیه تحت تأثیر فشارهای بین المللی مداخلات خود در سوریه را کاهش دهند.

4-همراهی با دولت قانونی سوریه

عملیاتی شدن این سناریو آنقدر غیر واقعی به نظر می رسد که طرح آن نیز شاید صحیح نباشد؛ ولی واقعیت های موجود در فضای کشور سوریه که در آن صدها گروه شورشی و تروریستی فعال شده اند، ده ها هزار انسان کشته شده اند و میلیون ها نفر دیگر نیز آواره شده اند، به گونه ای پیش می رود که رسیدن به یک توافق سراسری، آنچنان که در مذاکرات صلح نیز بر آن تأکید می شد اجتناب ناپذیر است.

در این رابطه، ذکر این نکته ضروری است که با توجه به عدم همراهی کشورهایی نظیر هند، مصر و پاکستان با عربستان و ترکیه در سیاست های فعلی این دو کشور، تغییر سیاست های ترکیه و عربستان در قبال سوریه هر چند با احتمال بسیار پایین ولی غیر ممکن نیست.

با توجه به آنچه گفته شد و با توجه به شرایط حاکم بر سوریه و اختلافات شدید موجود میان بازیگران تحولات سوریه، سناریوی دوم یا افزایش حمایت های عربستان، ترکیه و قطر از گروه های تروریستی جدی ترین و محتمل ترین حالتی است که در روزهای آتی بایدمنتظر رخ دادن آن بود.