دقت نکردن به دور و اطراف کار ساده‌ای است. می‌توان سر را پایین انداخت و به هیچ‌چیز و هیچ‌کس توجهی نداشت. نه به رنگ آسمان دقت کرد و نه به ریختن برگ‌های خشک درختان که کم‌کم آمدن پاییز را نوید می‌دهند. با دقت نکردن به اطراف خود فرصت الهام گرفتن از محیط را از دست می‌دهیم و حس کنجکاوی را در خود سرکوب می‌کنیم. برای شناخت و درک پیرامون خود باید دقت‌مان را افزایش بدهیم.یکی از راه های افزایش دقت، توجه به محیط پیرامون است. مثلا پیاده‌روی و کمی تفکر باعث افزایش خلاقیت می‌شود. اگر همیشه سربه‌زیر و بی‌دقت به اطراف خود باشیم فرصت دیدن افراد مختلف، رویدادها و اتفاقات و البته تفکر دقیق و تحلیل آنها را از دست می‌دهیم. نگاه دقیق به وقایع و افراد به ما کمک می‌کند بیشتر مشاهده کنیم و امکان پروراندن ایده‌های جدید را در خود تقویت کنیم. اما حقیقتا راه های افزایش دقت و خلاقیت چیست و برای تقویت آنها چه باید کرد؟

آموزش مغز برای توجه به چیزهای بااهمیت

قرار نیست که مغز بی‌گناه ما همه‌چیز را ببیند و کاملا بررسی کند. ما چیزهای خاصی را می‌بینم و سپس از طریق تصفیه‌ی اطلاعاتی‌ای که به‌دست آورده‌ایم برخی از اطلاعات را نگه می‌داریم و استفاده می‌کنیم. این ویژگی مغز بسیار خوب و مفید است زیرا اگر قرار بود هرچه را می‌بینیم، بررسی کنیم از مسائل مهم غافل می‌شدیم.

ما قادریم مغز خود را آموزش بدهیم که به موضوعات جدید توجه کند، هرچند این کار به کمی تلاش و تمرین نیاز دارد. فرقی نمی‌کند که در صدد یادگیری شغل جدیدی هستید یا می‌خواهید سرگرمی تازه‌ای بیاموزید یا حتی فقط در پی افزایش مهارت‌های خود هستید، در هر حال باید مغز خود را برای یادگیری نکات تازه و مهم آموزش بدهید.

فرایند بازآموزی مغزی در ظاهر ساده به‌نظر می‌رسد اما در واقع به تلاش و کوشش نیاز دارد. روان‌شناسان معتقدند که برای افزایش دقت باید مانند یک منشی صحنه در هنگام فیلم‌برداری عمل کرد. منشیان صحنه کسانی هستند که در هنگام فیلم‌برداری و ساختن فیلم‌ها به‌دقت صحنه را زیر نظر دارند و توجه خود را به نکاتی معطوف می‌کنند که ممکن است در تصویر اختلال ایجاد کند.

آنها با توجه بر مسائل مهم، دقت خود را در جلوگیری از ایجاد اشتباه در صحنه‌ی فیلم‌برداری زیاد می‌کنند، اما به چیزهای بی‌اهمیتی که مشکلی به‌وجود نمی‌آورد توجهی ندارند و این یکی از راه‌ های افزایش دقت است؛ یعنی معطوف کردن توجه و حواس به موارد مهم و ضروری و پرهیز از آشفتگی فکری.

شاید عجیب به‌نظر برسد اما یکی از بهترین راه های افزایش دقت این است که بدانیم نسبت به چه چیزهایی بی‌دقت باشیم. در واقع باید بدانیم که به چه چیزهایی توجه داشته باشیم و از دقت کردن به چه موارد و موضوعاتی صرف‌نظر کنیم. ما نمی‌توانیم به هر چیزی که در اطراف‌مان رخ می‌دهد با تمام وجود و به اصطلاح خودمانی شش‌دانگ توجه داشته باشیم. پس تنها باید موارد لازم و اساسی را مدنظر قرار بدهیم.

چالش توجه به چیزهای تازه

شاید در ظاهر ساده به‌نظر برسد اما واقعیت این است که دقت و توجه به چیزهای تازه و کشف آنها چندان هم ساده نیست. مثلا نمی‌شود از خواب بیدار شویم و بگوییم: «خب، من امروز جهان را با نگاهی تازه می‌بینم و یه عالمه چیز جدید کشف می‌کنم». برای داشتن نگاهی تازه به پیرامون‌تان باید خود را به چالش بکشید. مثلا:

نگاه کردن به مردم در مکان‌های شلوغ

اگر در مکان‌های شلوغ و پرجمعیت اولین کاری که می‌کنید درآوردن تلفن همراه‌تان و سرگرم شدن با آن است، باید گفت که سخت در اشتباه هستید. در چنین فضاهایی بنشینید و به مردم نگاه کنید. سعی کنید نحوه‌ی تعامل آنها با هم، رفتارها و عکس‌العمل‌هایشان را بشناسید و مشاهده کنید؛

توجه و تمرکز بر چیزی خاص

چیز خاصی را مدنظر قرار بدهید و سعی کنید در طی روز توجه خود را به آن معطوف کنید. مثلا تصمیم بگیرید که امروز حواس‌تان را به نقاشی‌های دیواری سطح شهر، دوربین‌های کنترل سرعت یا هر چیز دیگری معطوف کنید. یکی از راه های افزایش دقت تمرین برای تمرکز بر موارد ویژه است. با این تمرین این ویژگی را در خود تقویت کنید؛

پیگیری اخبار محلی

با پیگیری اخبار محلی می‌توانید از آنچه در محله، شهر و اطراف‌تان می‌گذرد باخبر بشوید و بیشتر به پیرامون محل زندگی خود توجه کنید. شاید چندان پیشنهاد دل‌پذیری نباشد اما مطمئن باشید که در افزایش دقت شما نقش زیادی خواهد داشت.

معاشرت با افراد متخصص

هریک از ما دوستانی داریم که در زمینه‌های مختلفی تحصیل کرده‌اند و اطلاعات دارند. سعی کنید با دوستان خود قدم بزنید و معاشرت داشته باشید و در حین گفت‌و‌گو و رفت‌وآمد با آنها چیزهای تازه بیاموزید و به نقطه نظرات آنها در مورد موضوعات مختلف مثل زمین‌شناسی، تاریخ و … توجه کنید.

ریشه‌یابی صداهای مختلف

سعی کنید در هنگام قدم زدن به صداهای اطراف‌تان دقت کنید و ببینید ریشه و مبدأ چیزهایی که می‌شنوید از کجاست. این کار کمی احمقانه به‌نظر می‌رسد ولی یکی از راه های افزایش دقت است که شما را آگاه‌تر و دقیق‌تر می‌سازد.

یادداشت‌برداری و طراحی

سعی کنید هر آنچه را در محیط می‌بینید، طراحی کنید یا بنویسید. این کار تمرینی است برای‌ اینکه همه چیز را به‌دقت ببینید و بررسی کنید.

عکاسی روزانه

هر روز یک عکس بگیرید. یعنی در انتهای سال باید ۳۶۵ عکس در اختیار داشته باشید. این کار باعث می‌شود توجه و دقت شما بیشتر بشود. سعی کنید هر روز عکس‌های جالب‌تری بگیرید و به نکات مختلفی توجه کنید. این کار باعث می‌شود نگاه‌تان از دریچه‌ی لنز متفاوت‌تر بشود.

چالش‌های مختلفی برای خود در نظر بگیرید. اگر نویسنده هستید، بیشتر به زندگی و کارهای مردم دقت کنید. اگر برنامه‌نویس هستید به نیازهای مختلف بازار بیشتر توجه کنید. خود را به چالش بکشید و از منطقه‌ی امن‌تان خارج بشوید. برای توجه به اطراف خود و موضوعات مختلف لزومی ندارد که به آنها علاقه‌ی خاص داشته باشید. توجه به موضوعات گوناگون دقت شما را بالا می‌برد. مثلا به‌خاطر اینکه خوشنویسی در دایره‌ی علایق شما نیست، توجه کردن به آن را از خود دریغ نکنید.

به مردم بهتر و دقیق‌تر نگاه کنید

گرچه توجه به اجسام و اشیا ازجمله راه های افزایش دقت به‌شمار می‌رود اما در نظر گرفتن و مشاهده‌ی دقیق افراد چیز دیگری است. بیشتر ما در موقعیت‌های حساس و پرتنش مثلا در هنگام مصاحبه‌های شغلی یا پرواز هواپیما، اولین قرار عاشقانه و … توجه زیادی به‌خرج می‌دهیم، اما در سایر موارد وقتی اوضاع عادی است میزان توجه‌مان کم‌تر است. برای افزایش دقت باید توجه و تمرکز خود نسبت به افراد را در شرایط آرام و ناآرام بالا ببریم.

مثلا زمانی‌ که احساس خطر به ما دست می‌دهد قسمت لیمبیک مغز وارد عرصه می‌شود و تلاش دارد ما را از خطرات احتمالی حفظ کند. فرض کنید در شبی تاریک قصد سوار شدن در خودروی خود را دارید که احساس می‌کنید یک جفت چشم از دور شما را می‌پاید. نمی‌دانید که خطر در انتظارتان هست یا نه ولی در هر حال سعی می‌کنید با در نظر گرفتن امکان خطر و بررسی شرایط اوضاع را در کنترل خود دربیاورید.

در موارد دیگر نیز که اوضاع آرام و بی‌تنش و بی‌خطر است باید همین عکس‌العمل را داشته باشید تا دقت و توجه‌تان نسبت به محیط و افراد افزایش بیابد. مثلا اگر با فردی ملاقات می‌کنید و احساس ناخوشایندی دارید، باید به دورن خود مراجعه کنید و علت را جویا بشوید. چرا چنین احساسی در ناخودآگاهِ شما پا گرفته است. ناخودآگاه‌تان همیشه از شما محافظت می‌کند و حضور دارد پس به آن اعتماد کنید.

همیشه به اهمیت شناسایی زبان بدن، حالات چهره، دروغ‌سنجی و … در ارتباطات صحه گذاشته می‌شود اما تمام اینها نیازمند مشاهده و دقت بالا هستند. وقتی در حال گفت‌وگو با افراد مختلف هستید، صرفا توجه به آنچه گفته می‌شود مهم نیست، باید تمام رفتار و حالات را بررسی و مشاهده کنید. این کار فقط برای حفاظت و دفاع خود و تشخیص ناهم‌خوانی‌ها در رفتار فرد مقابل نیست، بلکه با دقت کردن کلی به افراد می‌توانید چیزهای بی‌شماری درباره‌ی آنها بدانید و کشف کنید.

توجه و دقت به الگوها

مشاهده کردن راه بسیار خوبی برای افزایش دقت است و هرچه بیشتر مشاهده کنید دقت‌تان بالاتر می‌رود. اما برای داشتن نگاهی خلاقانه و متفکرانه به دنیا باید دید خود را گسترش بدهید و به مشاهده با نگاهی خُرد به مسائل، اتفاقات و چیزهای پیرامون خود اکتفا نکنید.

یافتن الگوهای موجود در روابط طبیعت و ترکیب و تلفیق آنها با تجربیات خود از چیزهای مختلف، دید شما را گسترده‌تر می‌کند و باعث می‌شود در آینده قدرت پیش‌گویی و پیش‌بینی شما درباره‌ی همه چیز بیشتر بشود.

دقت در مشاهده را باید با یافتن الگوهای مختلف درهم بیامیزید تا در مواجهه با هر تجربه‌ی جدید قدرت تحلیل و بررسی شرایط را داشته باشید. مثلا همه می‌گویند که زبان بدن در نواحی مختلف متفاوت است؛ پر بی‌راه هم نیست. شما باید با توجه به بستری که در آن قرار گرفته‌اید قدرت ترجمه‌ی صحیح آنچه را می‌بینید، داشته باشید. مثلا خاراندن بینی شاید نشان از دروغ‌گویی فرد داشته باشد یا این حرکت به معنای عصبانیت باشد. این مسئله در مورد حالات مختلف صادق است.

پس مشاهده گام نخست در مسیر کشف دنیای اطراف و افزایش دقت است. همواره فضایی بزرگ‌تر برای اندیشیدن و مشاهده کردن وجود دارد. باید مرتب دید خود را گسترش بدهید و کلان‌تر فکر کنید. تنها به مشاهده و دقت در محله، شهر و کشور خود محدود نباشید. دیدتان را گسترش بدهید و جهانی و وسیع مشاهده و تفکر کنید. هرچه بیشتر مشاهده کنید با چراهای بیشتری رو‌به‌رو خواهید شد و هرچه چراهای موجود در مغزتان افزایش پیدا کند بیشتر می‌آموزید. مشاهده کردن و به دنبال آن تفکر برای اطلاع از چرایی و دلایل هر چیز به شما کمک می‌کند تا دنیا را بیشتر بفهمید.3

پی نوشت:
1.www.chetor.com
2.www.bazare-amlak.ir
3.www.vista.ir