باید دانست گام برداشتن به سوی «زیارت» و فراهم ساختن مقدمات و شرایط مناسب برای زیارت، برای آمادگی بیشتر خود ما و دور شدن از دلبستگی ها و وابستگی های غبارآلود است تا با پاکی و حضور قلب هر چه بیشتر به حضور نورانی معصومان(علیهم السلام) راه یابیم؛ از این‌رو قرآن مجید برای ورود به مکان مقدس می فرماید:

(((فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ إِنَّکَ بِالْوادِ الْمُقَدَّسِ طُوًی)))[ طه (20)، آیه 12.]؛

«پای پوش خود را بیرون آور که تو در سرزمین مقدس «طوی» هستی».

برای اینکه زیارت بیشترین تأثیر معنوی را داشته باشد رعایت شرایطی لازم است که به مهم ترین آنها اشاره می شود:

1. نخست طهارت ظاهری مانند وضو و غسل زیارت و طهارت باطنی که همان زدودن درون از رذایل اخلاقی و دست یابی به اخلاص است.

(((فیهِ رِجالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا وَ اللّهُ یُحِبُّ الْمُطَّهِّرینَ)))[ توبه (9)، آیه 108.]؛

2. پوشیدن لباس پاک و نو و عطرآگین کردن خود.

(((یا بَنی آدَمَ خُذُوا زینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ)))[ اعراف (7)، آیه 31.]؛

3. کنار گذاشتن صدقه و انفاق به فقرا.

(((وَ أَنْفِقُوا مِمّا جَعَلَکُمْ مُسْتَخْلَفینَ فیهِ فَالَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ أَنْفَقُوا لَهُمْ أَجْرٌ کَبیرٌ)))[ حدید (57)، آیه 7.]؛

4. پرهیز از سخنان بیهوده و لغو، تمرکز حواس و حضور قلب.

(((وَ الَّذینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ)))[ مؤمنون (23)، آیه 3.].

5. تسبیح و حمد خداوند و فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) و گفتن «استغفرالله ربی و اتوب الیه».

(((إِنَّ اللّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیمًا)))[ احزاب (33)، آیه 56.].

6. خواندن اذن دخول و اجازه ورود خواستن.

(((یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُیُوتَ النَّبِیِّ إِلّا أَنْ یُوْذَنَ لَکُمْ)))[ همان، آیه 53.].

7. هرگاه ضریح مطهر را دیدید قبل از شروع به خواندن زیارت ذکر «الله اکبر» را چندین بار تکرار کنید.

(((وَ قُلِ الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَدًا وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فِی الْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبیرًا)))[ اسراء (17)، آیه 111.].

8. چنانچه عذری ندارد زیارت را ایستاده بخواند.

9. خواندن زیارات مأثوره‌ای هم‌چون «امین‌الله، جامعه‌کبیره، صلوات خاصه…».

10. هنگام خواندن زیارت صدای خود را بلند نکند.

(((یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَکُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِیِّ وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ کَجَهْرِ بَعْضِکُمْ لِبَعْضٍ)))[ حجرات (49)، آیه 2.].

11. دو رکعت نماز زیارت پس از اتمام زیارت.

(((قُلْ لِعِبادِیَ الَّذینَ آمَنُوا یُقیمُوا الصَّلاةَ وَ یُنْفِقُوا مِمّا رَزَقْناهُمْ سِرًّا وَ عَلانِیَةً)))[ ابراهیم (14)، آیه 31.].

12. تلاوت آیاتی از کلام‌الله مجید (قرآن) و هدیه به روح مقدس امام(علیه السلام).

(((فَاقْرَوُا ما تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ)))[ مزمل (73)، آیه 20.].

13. عزم و تصمیم بر ترک گناه و توبه در حضور امام(علیه السلام).

(((تُوبُوا إِلَی اللّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً)))[ تحریم (66)، آیه 8.].

14. مهمترین ادب زیارت، حضور قلب نسبت به یاد خدا و فروتنی و تواضع به درگاه اولیای خدا می‌باشد.

(((ادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً وَ قُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَکُمْ خَطایاکُمْ وَ سَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ)))[ بقره (2)، آیه 58.]؛

«و [نیز به یادآرید] هنگامی را که گفتیم: «بدین شهر درآیید، و از [نعمت‌های] آن، هر گونه خواستید، فراوان بخورید، و سجده‌کنان از در [بزرگ] درآیید؛ و بگویید: [خداوندا،] گناهان ما را بریز. تا خطاهای شما را ببخشاییم، و [پاداش] نیکوکاران را خواهیم افزود».

نکته‌ها و پیام‌ها

«ادْخُلُوا الْبابَ» دستور به حرکت و ورود، حکایت از اهمیت و لزوم همت و تلاش برای فراهم‌سازی زمینه‌های سفر به مکان‌های مقدس دارد.

«سُجَّداً» بر لزوم تواضع و فروتنی هنگام انجام زیارت تأکید دارد.

«قُولُوا» خداوند می‌فرماید: «بگویید» یعنی خودتان را به این حد از آمادگی و پذیرش برسانید که اعتراف کنید و دعا کنید.

«حِطَّةٌ» گناهان ما را بریز. و این درخواست نشان از آن دارد که نخست باید پاک شد، آن گاه طلب نور و هدایت کرد.

«نَغْفِرْ لَکُمْ خَطایاکُمْ» نتیجه ورود همراه با تواضع و دعا و اعتراف به درگاه الهی، بشارت آمرزش خطاهاست.

«وَ سَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ» البته چه بسا زائران انسان‌های پاک و به دور از خطاها باشند که در این صورت زیارت موجب ترفیع درجات و افزایش پاداش می‌شود.

در پایان دعا جهت سلامتی و فرج امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و حفظ نظام اسلامی و طلب رحمت و آمرزش برای همه مسلمانان و سفارش‌کنندگان انجام گیرد.

وداع

از آداب زیارت، زیارت وداع هنگام بازگشت از شهر زیارتی است که پس از انجام اعمال و آداب زیارت هنگام خروج از حرم زیارت وداع را می خوانیم و در این زیارت از خداوند درخواست می کنیم که این زیارت را آخرین زیارت ما قرار ندهد و بارها موفق شویم و اگر فرصت دنیا را از دست دادیم در قیامت با معصومان هم‌نشین باشیم، بنابراین زیارت وداع به معنای دل بریدن و روگردانی نیست، بلکه در زیارت وداع، دعا و درخواست زیارت دوباره است.