در باره اطلاق ابو تراب به امام علی(ع) و این که این کنیه را پیامبر(ص) به او داده است اتفاق نظرهست ولی در باره چگونگی دادن آن کنیه به آن حضرت دو روایت متفاوت ذکرشده است. پاره‌ای منابع با ذکر حدیثی از عمار یاسر می‌گویند : در غزوه ذوالعشیره، پیامبر(ص) علی(ع) را که در نخلستان بنی مدلج به خواب رفته بود با پای خود تکان داد و فرمود: «ای ابوتراب برخیز» و در پی آن چگونگی شهادت او را پیش‌گویی فرمود. در روایتی دیگر آمده که روزی علی(ع) ‌از خانه بیرون آمد و در سایه مسجد خوابید، پس از آن پیامبر(ص) به نزد فاطمه(س) آمد و پرسید. پسر عمّت کجاست؟ فاطمه(س) پاسخ گفت: «در مسجد خوابیده است» پیامبر(ص) رفت و او را دید که ردا از پشتش افتاده و خاک آلوده شده است. پیامبر(ص) به پاک کردن خاک از پشت او پرداخت و در آن حال می‌فرمود: «ای ابوتراب برخیز»(دایرة المعارف تشیع، ج1، ص 30.) . ابوهریره نقل کرده است که: «روزی پیامبر آن حضرت را دیدند که بر روی خاک خوابیده است. پیامبر(ص) نشستند و گرد و غبار از پشت آن حضرت پاک نموده و فرمودند:برخیز، پدر و مادرم فدای تو باد ای ابا تراب!…»، )علل الشرایع، ج1، ص 155.)