ترندنیوز مطالب مذهبی+آموزشی+سرگرمی+خبری
هر چند بر اساس قاعده «تسامح در ادله سنن» ادعیه، آداب اسلامی و دستورالعمل های اخلاقی نیاز به سند محکم ندارند ولی اسناد این ادعیه در منابع معتبر قدیمی دعا وجود دارد؛ ابتدا به برخی اسناد دعای «الهی عظم البلاء…» در زیر اشاره می شود:
۱- در کتاب المزار الکبیر ابن مشهدی که متوفی سال ۶۱۰ قمری یعنی بیش از هشتصد سال پیش نگاشته شده و در ضمن آداب و اعمال سرداب مقدس امام زمان عجل الله تعالی فرجه آمده است:«وَ یُسْتَحَبُّ أَنْ یَدْعُوَ بِهَذَا الدُّعَاءِ بَعْدَ صَلَاةِ الزِّیَارَةِ، فَهُوَ مَرْوِیٌّ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ، وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ، وَ انْکَشَفَ الْغِطَاءُ، وَ ضَاقَتِ الْأَرْضُ وَ مُنِعَتِ السَّمَاءُ، وَ إِلَیْکَ یَا رَبِّ الْمُشْتَکَى، وَ عَلَیْکَ الْمُعَوَّلُ فِی الشِّدَّةِ وَ الرَّخَاءِ. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الَّذِینَ فَرَضْتَ عَلَیْنَا طَاعَتَهُمْ، وَ عَرَّفْتَنَا بِذَلِکَ مَنْزِلَتَهُمْ، فَفَرِّجْ عَنَّا بِحَقِّهِمْ فَرَجاً عَاجِلًا کَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ مِنْ ذَلِکَ. یَا مُحَمَّدُ یَا عَلِیُّ، یَا عَلِیُّ یَا مُحَمَّدُ، انْصُرَانِی فَإِنَّکُمَا نَاصِرَایَ، وَ اکْفِیَانِی فَإِنَّکُمَا کَافِیَایَ، یَا مَوْلَایَ یَا صَاحِبَ الزَّمَانِ، الْغَوْثَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ، أَدْرِکْنِی أَدْرِکْنِی أَدْرِکْنِی ؛ و مستحب است که این دعا را بعد از نماز زیارت بخوانی که از امام علیه السلام روایت شده است: الهی عظم البلاء و …»[المزار، ابن مشهدی، ص۵۹۱]۲- در کتاب جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع از ابن طاووس که در سال وفات ۶۶۴ ق یافته این دعا در ضمن نماز حضرت حجة بن الحسن علیه السلام آمده است.[ جمال الأسبوع، ص۲۸۱]۳- در کتاب المصباح کفعمى که نویسنده آن در سال ۹۰۵ ق مری یعنی بیش از ۵۰0 سال قبل وفات یافته اینگونه آمده است:
« دُعَاءٌ عَلَّمَهُ صَاحِبُ الْأَمْرِ ع لِرَجُلٍ مَحْبُوسٍ فَخَلَصَ [إِلَهِی ] اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ وَ انْکَشَفَ الْغِطَاءُ وَ انْقَطَعَ الرَّجَاءُ وَ ضَاقَتِ الْأَرْضُ وَ مُنِعَتِ السَّمَاءُ وَ أَنْتَ الْمُسْتَعَانُ وَ إِلَیْکَ الْمُشْتَکَى وَ عَلَیْکَ الْمُعَوَّلُ فِی الشِّدَّةِ وَ الرَّخَاءِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدِ أُولِی الْأَمْرِ الَّذِینَ فَرَضْتَ عَلَیْنَا طَاعَتَهُمْ وَ عَرَّفْتَنَا بِذَلِکَ مَنْزِلَتَهُمْ فَفَرِّجْ عَنَّا بِحَقِّهِمْ فَرَجاً عَاجِلًا قَرِیباً کَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ یَا مُحَمَّدُ یَا عَلِیُّ یَا عَلِیُّ یَا مُحَمَّدُ اکْفِیَانِی فَإِنَّکُمَا کَافِیَایَ وَ انْصُرَانِی فَإِنَّکُمَا نَاصِرَایَ یَا مَوْلَانَا یَا صَاحِبَ الزَّمَانِ الْأَمَانَ الْأَمَانَ الْأَمَانَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ أَدْرِکْنِی أَدْرِکْنِی أَدْرِکْنِی السَّاعَةَ السَّاعَةَ السَّاعَةَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِین .» دعایی است که آموزش داده آن را صاحب الامر علیه السلام به مردی زندانی که آزاد شد: اللهم عظم البلاء و …»[ المصباح للکفعمی( جنة الأمان الواقیة)، ص۱۷۶]۴- در انتها بیان می کنیم که در کتاب النجم الثاقب به نقل از کتاب کتاب «کنوز النجاح» از شیخ طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان نقل می کند که دعای فرج دعایی است که امام مهدی (عجل الله فرجه) آن را به اباالحسن محمد بن احمد بن ابی لیث در شهر بغداد که از ترس کشته شدن به مقابر قریش(کاظمین) پناه برده بود تعلیم داد و ابوالحسن به برکت این دعا از کشته شدن نجات پیدا کرد. [ رک: النجم الثاقب، میرزا حسین نوری، ج۲، ص۱۳۵]اما دعای «اللهم کن لولیک….»
دعای الهم کن لولیک … در کتاب کافی[۱] و تهذیب[۲] (از کتب اربعه شیعه) بعنوان اعمال شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان ذکر شده (و البته در روایت تصریح شده است بهتراست که همیشه این دعا خوانده شود) همچنان که در مفاتیح الجنان نیز این دعا در بخش اعمال شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان آورده شده است.[۳] راوی این روایت که محمد بن عیسی بن عبید بن یقطین می باشد در کتاب معجم رجال آیت الله خوئی توثیق شده و حتی نظرات مخالف مبنی بر ضعیف بودن او جواب داده شده است.[۴]نکته دیگری که در این روایت وجود دارد عدم ذکر امامی است که حدیث از او صادر شده است و با تعبیر «از صالحین» (در کافی) و «از صادقین» (در تهذیب) آمده است(احتمال دارد صادقین یکی ازامامان ،باقر وصادق (ع)باشد. علاوه بر این که تعبیر(صادقین)در لسان راویان فقط برای ائمه اطهار(ع) استفاده می شود ولی امام مورد نظر تعیین نشده است.
در کتاب اقبال نوشته شده ؛ این روایت دارای اسناد متعددی است که از بین آنها مرحوم سید بن طاووس از سند محمد بن عیسی استفاده کرده که دارای اعتبار ویژه ا ست.[۵] پی نوشت:
[۱]. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چهارم، ۱۳۶۵ش، ج۴، ص۱۶۲، ح۴٫
[۲]. محمد بن حسن طوسی، التهذیب، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چهارم، ۱۳۶۵ش، ج۳، ص ۱۰۲، ح۳۷٫
[۳]. حاج شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، تهران، اسوه، بی تا، ص۲۲۹ و ص۲۳۵٫
[۴]. سید ابوالقاسم خوئی،معجم رجال الحدیث، بی جا، بی نا،بی تا، ج۱۷،ص ۱۱۰٫
[۵]. سید رضی الدین علی بن موسی ابن طاووس، الاقبال بالأعمال الصالحه، قم، دفتر تبلیغات، دوم، ۱۳۷۶ش، ج۱،ص ۱۹۱٫
۱- در کتاب المزار الکبیر ابن مشهدی که متوفی سال ۶۱۰ قمری یعنی بیش از هشتصد سال پیش نگاشته شده و در ضمن آداب و اعمال سرداب مقدس امام زمان عجل الله تعالی فرجه آمده است:«وَ یُسْتَحَبُّ أَنْ یَدْعُوَ بِهَذَا الدُّعَاءِ بَعْدَ صَلَاةِ الزِّیَارَةِ، فَهُوَ مَرْوِیٌّ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلَامُ: اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ، وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ، وَ انْکَشَفَ الْغِطَاءُ، وَ ضَاقَتِ الْأَرْضُ وَ مُنِعَتِ السَّمَاءُ، وَ إِلَیْکَ یَا رَبِّ الْمُشْتَکَى، وَ عَلَیْکَ الْمُعَوَّلُ فِی الشِّدَّةِ وَ الرَّخَاءِ. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الَّذِینَ فَرَضْتَ عَلَیْنَا طَاعَتَهُمْ، وَ عَرَّفْتَنَا بِذَلِکَ مَنْزِلَتَهُمْ، فَفَرِّجْ عَنَّا بِحَقِّهِمْ فَرَجاً عَاجِلًا کَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ مِنْ ذَلِکَ. یَا مُحَمَّدُ یَا عَلِیُّ، یَا عَلِیُّ یَا مُحَمَّدُ، انْصُرَانِی فَإِنَّکُمَا نَاصِرَایَ، وَ اکْفِیَانِی فَإِنَّکُمَا کَافِیَایَ، یَا مَوْلَایَ یَا صَاحِبَ الزَّمَانِ، الْغَوْثَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ، أَدْرِکْنِی أَدْرِکْنِی أَدْرِکْنِی ؛ و مستحب است که این دعا را بعد از نماز زیارت بخوانی که از امام علیه السلام روایت شده است: الهی عظم البلاء و …»[المزار، ابن مشهدی، ص۵۹۱]۲- در کتاب جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع از ابن طاووس که در سال وفات ۶۶۴ ق یافته این دعا در ضمن نماز حضرت حجة بن الحسن علیه السلام آمده است.[ جمال الأسبوع، ص۲۸۱]۳- در کتاب المصباح کفعمى که نویسنده آن در سال ۹۰۵ ق مری یعنی بیش از ۵۰0 سال قبل وفات یافته اینگونه آمده است:
« دُعَاءٌ عَلَّمَهُ صَاحِبُ الْأَمْرِ ع لِرَجُلٍ مَحْبُوسٍ فَخَلَصَ [إِلَهِی ] اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ وَ انْکَشَفَ الْغِطَاءُ وَ انْقَطَعَ الرَّجَاءُ وَ ضَاقَتِ الْأَرْضُ وَ مُنِعَتِ السَّمَاءُ وَ أَنْتَ الْمُسْتَعَانُ وَ إِلَیْکَ الْمُشْتَکَى وَ عَلَیْکَ الْمُعَوَّلُ فِی الشِّدَّةِ وَ الرَّخَاءِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدِ أُولِی الْأَمْرِ الَّذِینَ فَرَضْتَ عَلَیْنَا طَاعَتَهُمْ وَ عَرَّفْتَنَا بِذَلِکَ مَنْزِلَتَهُمْ فَفَرِّجْ عَنَّا بِحَقِّهِمْ فَرَجاً عَاجِلًا قَرِیباً کَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ یَا مُحَمَّدُ یَا عَلِیُّ یَا عَلِیُّ یَا مُحَمَّدُ اکْفِیَانِی فَإِنَّکُمَا کَافِیَایَ وَ انْصُرَانِی فَإِنَّکُمَا نَاصِرَایَ یَا مَوْلَانَا یَا صَاحِبَ الزَّمَانِ الْأَمَانَ الْأَمَانَ الْأَمَانَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ أَدْرِکْنِی أَدْرِکْنِی أَدْرِکْنِی السَّاعَةَ السَّاعَةَ السَّاعَةَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِین .» دعایی است که آموزش داده آن را صاحب الامر علیه السلام به مردی زندانی که آزاد شد: اللهم عظم البلاء و …»[ المصباح للکفعمی( جنة الأمان الواقیة)، ص۱۷۶]۴- در انتها بیان می کنیم که در کتاب النجم الثاقب به نقل از کتاب کتاب «کنوز النجاح» از شیخ طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان نقل می کند که دعای فرج دعایی است که امام مهدی (عجل الله فرجه) آن را به اباالحسن محمد بن احمد بن ابی لیث در شهر بغداد که از ترس کشته شدن به مقابر قریش(کاظمین) پناه برده بود تعلیم داد و ابوالحسن به برکت این دعا از کشته شدن نجات پیدا کرد. [ رک: النجم الثاقب، میرزا حسین نوری، ج۲، ص۱۳۵]اما دعای «اللهم کن لولیک….»
دعای الهم کن لولیک … در کتاب کافی[۱] و تهذیب[۲] (از کتب اربعه شیعه) بعنوان اعمال شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان ذکر شده (و البته در روایت تصریح شده است بهتراست که همیشه این دعا خوانده شود) همچنان که در مفاتیح الجنان نیز این دعا در بخش اعمال شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان آورده شده است.[۳] راوی این روایت که محمد بن عیسی بن عبید بن یقطین می باشد در کتاب معجم رجال آیت الله خوئی توثیق شده و حتی نظرات مخالف مبنی بر ضعیف بودن او جواب داده شده است.[۴]نکته دیگری که در این روایت وجود دارد عدم ذکر امامی است که حدیث از او صادر شده است و با تعبیر «از صالحین» (در کافی) و «از صادقین» (در تهذیب) آمده است(احتمال دارد صادقین یکی ازامامان ،باقر وصادق (ع)باشد. علاوه بر این که تعبیر(صادقین)در لسان راویان فقط برای ائمه اطهار(ع) استفاده می شود ولی امام مورد نظر تعیین نشده است.
در کتاب اقبال نوشته شده ؛ این روایت دارای اسناد متعددی است که از بین آنها مرحوم سید بن طاووس از سند محمد بن عیسی استفاده کرده که دارای اعتبار ویژه ا ست.[۵] پی نوشت:
[۱]. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چهارم، ۱۳۶۵ش، ج۴، ص۱۶۲، ح۴٫
[۲]. محمد بن حسن طوسی، التهذیب، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چهارم، ۱۳۶۵ش، ج۳، ص ۱۰۲، ح۳۷٫
[۳]. حاج شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، تهران، اسوه، بی تا، ص۲۲۹ و ص۲۳۵٫
[۴]. سید ابوالقاسم خوئی،معجم رجال الحدیث، بی جا، بی نا،بی تا، ج۱۷،ص ۱۱۰٫
[۵]. سید رضی الدین علی بن موسی ابن طاووس، الاقبال بالأعمال الصالحه، قم، دفتر تبلیغات، دوم، ۱۳۷۶ش، ج۱،ص ۱۹۱٫
