آیه وَ اِن یَکاد، که آیات ۵۱ و ۵۲ سوره قلم است. با نام آیۀ چشم زخم نیز شناخته می‌شود. چنان که در تفاسیر آمده است، آیه دلالت بر این موضوع دارد که کافران پس از شنیدن قرآن، بر آن بودند تا با چشم‌زخم به پیامبر اسلام(ص) آسیب برسانند.وَإِن یکادُ الَّذِینَ کفَرُ‌وا لَیزْلِقُونَک بِأَبْصَارِ‌هِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکرَ‌ وَیقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ ﴿۵۱﴾ وَمَا هُوَ إِلَّا ذِکرٌ‌ لِّلْعَالَمِینَ ﴿۵۲﴾(ترجمه: و آنان که کافر شدند، چون قرآن را شنیدند چیزی نمانده بود که تو را چشم بزنند، و می‌گفتند: «او واقعاً دیوانه‌ای است.» (۵۱) و حال آنکه [قرآن‌] جز تذکاری برای جهانیان نیست.در بعضی از چشم ها اثر مخصوصی است که وقتی از روی اعجاب به چیزی بنگرد، ممکن است آن را از بین ببرد، یا در هم بشکند، و اگر به انسان نگاه کند برای او حادثه ای پیش آورد. در حدیث آمده که “اسماء بنت عمیس” خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله عرض کرد: گاه به فرزندان جعفر چشم می زنند. آیا دعایی برای جلوگیری از آن بگیرم؟ فرمودند: آری، مانعی ندارد. همچنین حضرت علی علیه السلام در نهج البلاغه می فرمایند: “العین حق؛ چشم زخم حق است.”( کلمه 400 از کلمات قصار) . حال با توجه به اینکه این آیه، در مورد چشم زخم کفّار نسبت به پیامبراکرم صلی الله علیه و آله است، مردم برای دفع چشم زخم از آن استفاده می کنند.
مرحوم شیخ عباس قمی(ره) ، خواندن آیه 51 از سوره مبارکه قلم را سفارش کرده است. این آیه با توجه به شأن نزول آن برای دفع چشم زخم مناسب است،
علاوه بر این آیه در روایات خواندن سوره های دیگری برای دفع چشم زخم مورد تأکید قرار گرفته است از جمله سوره های «ناس»، «فلق»، «حمد»، «توحید». همچنین در تعداد زیادی از تفاسیر در ذیل این آیه ی مذکور، خواندن این سوره ها نیز سفارش شده است.
چشم زخم از تأثیرات نفسانی است که در خارج کرارا اتفاق افتاده است و دلیلی بر نفی آن وجود ندارد.
بعضی ازروایات حق بودن این مسئله را ثابت می کند.در«در المنثور» از پیامبر اکرم صلی لله علیه وآله روایت است که فرمود: مسئله چشم زخم حق است، همچنین فرمود: چشم زخم، مرد سالم را در قبر و شتر سالم را در دیگ قرار می دهد.[ در المنثور ، ص 651]در حکمت 400 نهج البلاغه نیز آمده است: چشم زخم حق است وتوسل به دعا برای دفع آن نیز حق است.[ نهج البلاغه ص 547]از این روایات روشن می شود که چشم زخم توهم و خرافه نیست بلکه یک امر واقعی است که در خارج اتفاق می افتد و راههایی برای جلوگیری از آن وجود دارد.
مشهور است که آیه 51 از سوره مبارکه قلم در دفع چشم زخم مؤثر است. در این آیه خداوند به پیامبر اکرم (ص) می فرماید: « نزدیک است کافران هنگامى که آیات قرآن را مى شنوند با چشم زخم خود تو را از بین ببرند، و مى گویند: «او دیوانه است! ».[ قلم، 51 ،وَ إِن یَکاَدُ الَّذِینَ کَفَرُواْ لَیزُْلِقُونَکَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سمَِعُواْ الذِّکْرَ وَ یَقُولُونَ إِنَّهُ لمََجْنُونٌ تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ج 19، ص 636]در شأن نزول این آیه آمده است: شخصی از قبیله ی بنی اسد، گاهی سه روز گرسنگی می کشید، بعد از آن به هر چیزی که برخورد می کرد می گفت: مانند آن را تا به امروز ندیدم، به آن چیز فساد و ضربه ای می رسید. بعضی خواستند تا این کار را درباره ی رسول الله (ص) انجام دهند که خداوند پیامبر را از آن حفظ کرد. [ الکشاف، زمخشری، ج 3 و 4، ص 1278]مرحوم علامه طباطبائی( ره) درتوضیح آیه فرموده اند:” منظور از «ازلاق به ابصار» در «لیزلفونک» بنابر نظر همه ی مفسرین، چشم زدن است که خود نوعی از تأثیرات نفسانی است و دلیل عقلی بر نفی آن نداریم، بلکه حوادثی دیده شده که با چشم زدن منطبق هست. با این حال دلیلی ندارد که ما آن را انکار کرده و بگوییم یک عقیده ی خرافی است. [ المیزان، ج 19، ص 648]زمخشری خواندن این آیه برای دفع چشم زخم را از حسن بصری (یکی از اکابر اهل سنت) نقل می کند. [ الکشاف، زمخشری، ج 3 و 4، ص 1279]مرحوم شیخ عباس قمی محدث شهیر و مؤلف کتاب مفاتیح الجنان در این کتاب ضمن بیان تعویذات برای دفع چشم زخم می گوید: برای چشم زخم وارد شده که «ان یکاد » خوانده شود.[ مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، ص 319]محدث خبیر مرحوم علامه مجلسی (ره) در بیان رفع چشم زخم، بعد از بیان روایت درالمنثور که قبلاً نقل شد، روایتی از امام صادق (ع) در دفع چشم زخم بیان می کند که حضرت فرمود: کسی که می ترسد چشم او در کسی یا چشم کسی در او تأثیر کند سه مرتبه بگوید: «ماشاء الله لاقوه الا بالله العلی العظیم». و یا فرمود: سوره قل اعوذ برب الناس و قل اعوذ برب الفلق بخواند و در روایت دیگری سوره حمد و توحید اضافه شد. اما در بیان این تعویذات نقلی از آیه ی مورد بحث نمی کند. [ حلیه المتقین، علامه مجلسی، ص 319، چاپ هجرت] بنا بر این آن چه مسلم است وقوع خارجی چشم زخم و وجود بعضی از دعاها برای دفع و رفع آن است.