باسلام واحترام حضور پرسشگرگرامی؛
یکی از ویژگی های قابل توجه فضای مجازی ، قدرت جذب مخاطبان در رده های سنی متفاوت است . تعداد بسیار زیادی از کاربران فضای مجازی و اینترنت کسانی هستند که برای کار از آن استفاده می کنند وساعات بسیار زیاد ومتمادی از وقت خود را صرف استفاده از فضای مجازی می نمایند ، از طرفی فضای مجازی همان گونه که قابلیت ها و فایده های بسیاری دارد به همان اندازه و شاید بیشتر دارای ضررها و خطرات زیادی می باشد ، بنابراین انسان باید همواره قوانینی برای استفاده از فضای مجازی برای خود وضع کند. قوانینی که هم زمان و مدت زمان استفاده از اینترنت در آن مشخص باشد و هم اینکه روشن کند چه استفاده هایی از فضای مجازی ممنوع است.
چت کردن با هم جنس در صورتی که زمینه فساد را نداشته باشد اشکال ندارد اما با جنس مخالف نوعا زمینه فساد را فراهم می کند باید ترک شود مگر بدون زمینه گناه باشد ودر مسائل علمی ومانند آن ….با توجه به اینکه این نوع رابطه ها منجر به فساد می شود و یا لااقل خوف فساد درآن هست جایز نیست چت پس کردن با نامحرم اگر موجب ارتباط عاطفی حرام نشود و مطالب غیر اخلاقی رد و بدل نشود و صرفا در مباحث درسی باشد اشکال ندارد .اما چت کردن مطالب غیر اخلاقی و عکس و…حرام است .
به نظر همه مراجع (به جز آیت الله صافى) به طور کلی چت نوشتاری، گفتاری و یا تصویری با نامحرم اگر به قصد لذت و یا ترس افتادن به حرام در بین باشد، جایز نیست در غیر این صورت اشکال ندارد البته مشاهده تصویر زن از وب کم اگر برهنه باشد جایز نیست. (دفتر همه مراجع).
*دوست گرامی؛ صرف چت کردن و به دست آوردن اطلاعات اشکالی ندارد اما لازم است به چند نکته توجه داشته باشیم.
نکته اول: از آنجا که در چت هویت طرف مقابل مشخص نمی باشد باید مراقب بود و اطلاعات و سخنانی که رد و بدل می شود را با دقت ارزیابی و مورد تحقیق قرار داد .
نکته دوم : به دلیل امکان سوء استفاده از اطلاعات باید مراقب بود تا اطلاعات شخصی و خصوصی خود را به آسانی در اختیار افراد دیگر قرار ندهیم .
نکته سوم : باید توجه داشت که گفتگو از مسیر عادی و معمولی خود خارج نشده و به مسائل دیگر نیانجامد
نکته چهارم: در صورتی که طرف مقابل جنس مخالف باشد از آنجا که زمینه گناه وجود خواهد داشت جایز نمی باشد.
در مورد چت کردن با شخصی که از جنسیت او بی اطلاعیم همه مراجع می فرمایند اگر ترس افتادن به حرام باشد , جایز نیست .همچنین در مورد چت کردن با جنس مخالف نیز فرموده اند در صورتی که خوف فتنه و کشیده شدن به گناه وجود داشته باشد , جایز نیست .( استفتاء از دفتر مراجع عظام)
*اما توضیحی راجع به چت کردن زیاد:
همانطور که می دانید یکی از فن آوری های دنیای امروز اینترنت است که هر روز با برنامه ها و خدماتی جدید مثل چت و… سیل بیشتری از افراد را به سوی خود می کشاند و زندگی را هرچه سریعتر به سمت ماشینی شدن سوق می دهد. متاسفانه هر فن آوری با خود مشکلاتی را نیز به همراه می آورد که استفاده نابجا از اینترنت نیز به عنوان یکی از اختلالات رفتاری از این قبیل می باشد. متاسفانه استفاده نابجا از اینترنت باعث بروز مشکلات روانی و اجتماعی فراوانی می شود. شما هم با ما موافقید که پیشگیری بهتر از درمان است. شیطان قدم به قدم جلو می آید و از روز اول به انسان پیشنهاد یک خلاف غیر اخلاقی را نمی دهد بلکه از موارد کوچک وجزیی کار خود را شروع می کند. پرسشگر گرامی تجربه کسانیکه در این مسیر حرکت نموده اند حاکی از این است که این ارتباط همانند ارتباطات حضوری خطر آفرین و چه بسا بعلت ندیدن مخاطب آسیب روانی بیشتری بهمراه دارد و فرد در ابتدا با عنوان خواهر و برادری شروع می کنند اما این پوششی از طرف شیطان برای مخفی نمودن غرایز و هوسهای پشت این رابطه است. آنچه از لحاظ روانی مهم است اینست که باید کمی بیندیشیم و انگیزه های خود را در این امر بررسی نماییم ، یعنی ببینیم منشاء علاقه به اینگونه ارتباطات چیست؟معمولا در سنین جوانی تمایل به جنس مخالف در اوج خود قرار می گیرد و هر جوانی به یک نوع این تمایل را پاسخ می گوید و گاهی افراد بعلت وجود محدودیت خانواده و … از راه مجازی این ارتباط را برقرار می نمایند.مطمئنا اینگونه نگاه به ارتباط خوف ورود به منطقه ممنوعه را دارد که از لحاظ شرعی این ارتباط حرام می شود. در مجموع می توان گفت که تحقیقات نشان می دهد **مواردی که در ادامه می آید از جمله تبعات منفی چت و چت روم و استفاده بیمار گونه از اینترنت می باشد. 1. فرار از منزل ، 2. قرار ملاقات در فضای واقعی ، 3. اعطای کمک مالی بلاعوض یا تهیه شارژ برای مکالمه، هر چند ناچیز ، به جنس مخالف ، 4. تمایل شدید و زود رس برای ازدواج ، 5. شروع ناسازگاری و بد دهنی با اعضای خانواده ، 6. اختلال در خواب و خوراک ، 7. بی توجهی به خانواده و والدین، 8. بی توجهی به درس و مدرسه و امورات شخصی، 9. شروع بد بینی و بدگمانی به همه افراد در فضای واقعی، 10. تنفر شدید از جنس مخالف پس از فریب خوردن ها و تمسخر های مکرر، 11. نشخوار فکری و در خود فرو روی و گوشه گیری، 12. ترغیب و تشویق همسالان برای حضور در چت روم ، 13. بزرگ جلوه دادن دوستان در فضای مجازی ، 14. مهم جلوه دادن خود و قدرت جذابیت خود نزد دیگران ، 15. تشکیل خود انگاره مثبت و اعتماد به نفس موقتی و کاذب ، 16. افزایش پنهان کاری ، 17. افزایش عصبانیت و تند خویی و استرس، 18. افزایش شتاب زدگی و عجله برای بررسی پی ام ها، 19. آرزوی دوری از والدین یا نبود والدین در منزل وغیره
* برای ترک مشکلی که با آن مواجهید در دو سطح قابل بررسی است: 1- سطح شناختی 2- سطح رفتاری که منظور عادت رفتاری به عمل فوق و ترک آنست.
1- سطح شناختی: بنا به نظر روانشناسانِ رواندرمانگرِ شناختی منشاء بسیاری از مشکلات و آسیب هایی که فرد آن روبرو است ریشه در شناخت و باورهای غلط وی دارد و چون باورها و شناختهای ما منشاء رفتار ما هستند اگر آنها غلط باشند به تبع آنها رفتار ما نیز غلط و آسیب زا خواهد بود. این رواندرمانگران در مصاحبه های متعددی که با شخص آسیب دیده برگزار می کنند غلطهای شناختی او را می یابند و سپس جای آنها را با شناختهای درست عوض می کنند در نتیجه شخص درمان می شود و دست از عمل آسیب زای خود برمی دارد. این روش هم اکنون در جهان به اسکیما تراپی شناخته می شود و طرفداران بسیاری دارد و رواندرمانگران توانسته اند بوسیله آن مشکلات مختلف و فراوانی را درمان نمایند. بطور مثال اگر شخصی این شناخت غلط را داشته باشد که: چت کردن خیلی لذت بخش است و باید از آن لذت برد! به تبع این باور غلط، شخص از سائر از کارهای ضروری خود که در تامین آینده وی نقس مهمی دارند باز می ماند مثلا به جای مطالعه دروس، انجام وظایف محوله و کارهای مفید به کار بیهوده‌ی چت بیش اندازه و غیر ضروری می پردازد، و چون شیطان نیز همیشه در زندگی انسان دخالت منفی در جهت به سقوط کشیدن و باز ماندن شخص از تکامل بسوی خداوند می کند و همواره یکی از راسهای مثلث گناه را تشکیل می دهد، در قلب او شیرینی چت مخصوصا اگر طرف نامحرم باشد را تشدید می‌کند و لذا فرد هر روز بیش از روز پیش در ورطه این عادت ناپسند گرفتار می شود. انسان سالم با برنامه ریزی درست اوقات خود را طوری تنظیم می کند که بتواند بطور همه جانبه خود را مدیریت نماید نه اینکه تمام وقت مفید خود را به امری بی ثمر اختصاص دهد.
*راهکارهایی برای اصلاح شناخت تان:
الف- ذکر آسیبهای چت بیش از اندازه و ممنوع: ورقی بردارید و کلاه خود را قاضی کنید و انصافا ضرباتی را که این عمل از هر زاویه به شما زده را یاداشت کنید. که یکی از آنها می تواند خراب کردن امتحان، قضاء شدن نماز، بی مسئولیت شناخته شدن بین خانواده به خاطر عدم انجام وظایف محوله، آسیبهای جسمانی و فیزیکی، اضطراب ، افسردگی، آسیبهای شخصیتی، ضعف اراده، و غیره باشد.
ب- پرداختن به محاسن ترک چت بیش از اندازه و ممنوع در این مرحله بعد باید مزیت های ترک این کار را مورد به مورد یاداشت نمایید.
2- سطح رفتاری: راهکارهایی برای اصلاح رفتار : تا اینجا مربوط به شناخت درمانی می‌شد، یعنی ما سعی کردیم که این شناخت غلط شما را که چت بیش از اندازه و ممنوع عیبی ندارد را از ذهن تان خارج کنیم و شما را به این شناخت جدید برسانیم که این عمل اگر بصورت بی رویه انجام پذیرد، تبعات سوئی دربردارد و ترک کردن آن می تواند چه منافع بزرگی برای‌تان بهمراه آورد. و در مرحله بعد شروع به رفتار درمانی‌تان می نماییم: در این باره باید عرض نمایم که وقتی انسان رفتاری را انجام می دهد و در قبال آن پاداش می‌گیرد نسبت به آن کار شرطی می شود، یعنی چون آن رفتار تداعی گر شیرینی خاصی برای اوست برای رسیدن به آن حلاوت دوباره به آن عمل دست می زند یعنی درست همان مکانیزمی که افراد را به دام اعتیاد می کشاند. حال فرق نمی‌کند که این پاداش بیرونی باشد و یا درونی، پاداش بیرونی مثل گرفتن جایزه در قبال رفتاری خاص و پاداش درونی مثل ترشح آندروفین و یا آدرنالین در خون که لذت بخش است. حال چون سیستم ارگانیکی تان عادت کرده که با تکرار عمل چت آندرفین و آدرنالین که لذت بخش است دریافت کند، ما باید کم کم کاری کنیم که سیستم ارگانیکی شما به جای انتقال دهنده لذت بخش آندورفین و آدرنالین انتقال دهنده رنج آوری را دریافت کند. البته این امر مسبوق به این است که در شما قبلا اصلاح شناختی صورت گرفته باشد و مایل به ترک این رفتار آسیب زا باشید. و به بیانی دقیقتر اگر ما عادت بد را صرفا به منزله یک رفتار آموخته در نظر بگیریم, می بایست برای از بین بردن آن از فنون تغییر رفتار استفاده کرد. بر اساس نگاه روانشناسان رفتارگرا، رفتار ما برآیند سه چیز است1- محرک2- پاسخ 3- نتیجه، این برآیند به دو نوع می تواند در حیطه یادگیری مطرح شود که عبارتند از: الف) شرطی سازی نوع اول: این نوع شرطی سازی در اثر همزمانی و جایگزین شدن یک محرک خنثی که در حالت عادی نمی تواند پاسخی ایجاد کند با یک محرک دیگر که خود به خود و بطور طبیعی پاسخ ایجاد میکند، صورت می گیرد که در این فرایند, محرک دوم به شکل محرک شرطی در می آید که خود می تواند پاسخ مربوط به محرک غیر شرطی را ایجاد کند. مثلا معده سگ گرسنه با دیدن غذا شروع به ترشح آنزیم می کند حال اگر همراه با آوردن غذا برای سگ زنگی را به صدا در آوریم و سپس بعد از مدتی حتی بدون اینکه برای سگ غذا بیاوریم، زنگ را به صدا در آوریم معده سگ شروع به ترشح آنزیم می کند در حالی که محرک واقعی حذف شده و محرک شرطی که غیر واقغی است جایگزین ان شده است. ب) شرطی سازی فعال (نوع دوم): این نوع شرطی سازی که بیشتر درباره عادات مورد نظر است, درواقع همان قضیّه ی پاداش و تنبیه است, بدین ترتیب که اگر شما رفتاری را انجام دهید و درنتیجه ‌ی آن تقویت شوید (پاداش دریافت کنید) احتمال بروز آن رفتار در شما افزایش می یابد و اگر در نتیجه آن رفتار تنبیه شوید, احتمال بروز آن در شما کاهش می یابد. مانند زمانی که شما در دوره کودکی بارها و بارها برای آنکه کلامی کودکانه بر زبان آوردید, تشویق شدید و به همین دلیل از صحبت کردن به عنوان ابزاری برای دریافت تقویت استفاده کرده اید و یا … . از همین دو اصل) به خصوص اصل دوم ( می توان به عنوان روشی برای از بین بردن رفتار نیز استفاده کرد که *روانشناسان آن را اصطلاحا فرایند «خاموش سازی رفتار» می نامند. در همین راستا شما را به انجام چند تمرین عملی دعوت می‌کنم:
1- خاموش سازی از طریق ایجاد درد و یا از دست دادن: بدین ترتیب که یک کش لاستیکی بر دست راست خود ببندید، و هرگاه عمل چشم چرانی را از خود بروز دادید، کش را بکشید و رها کند بطوری که در مچ دست‌تانان ایجاد درد و سوزش شود. این فرایند از طریق ایجاد درد همزمان با مبادرت به عادت فوق، تدریجا باعث می شود که تمایل درونی ایشان به عادت فوق به خاطر قرین بودن آن با درد و سوزش شدید کاهش یابد. و همینطور میتواند هرگاه به رفتار مورد نظر مبادرت کردید، مقدار معینی پول به داخل یک صندوق صدقه بیندازد و یا یک روز روزه بگیرد و جرایمی از این دست.
2-کانتر کاندیشن اینگ یا کاور کاندیشن اینگ: برای اجرای این روش به در خانه روی یک صندلی بنشیند و چشمانتان را ببندید و تصور کنید که در حال چت کردن هستید که یک خبر نا گواری به شما می دهند این کار باعث می شود که تدریجا سیستم ارگانیکی و روانی شما از تکرار چت منصرف شود زیرا همراه چت، درد تداعی می شود و نه لذت. اگر فرایند کنارگذاشتن یک عادت بد و آسیب زا را با یک فرایند تصمیم گیری و اقدام عملی برابر بدانیم, پس آنگاه می بایست بر مراحل تصمیم سازی واقف باشیم.
موفق ومؤید باشید.