اکالیپتوس چیست؟

اکالیپتوس به سردهٔ بزرگی از درختان گل‌ده اطلاق می‌شود که بیش از ۷۰۰ گونهٔ مختلف را در بر می‌گیرد که اغلب آنها در نیوزیلند و استرالیا وجود دارند. برخی از گونه‌های رایج اکالیپتوس در جنوب شرق آسیا نیز به‌وفور وجود دارند. گونه‌های مختلف اکالیپتوس از لحاظ اندازه بسیار متفاوت‌اند.

بااین‌حال همهٔ گونه‌های آن برگ‌هایی دارند که با غده‌های روغنی پوشیده شده‌اند. بیشتر خواص اکالیپتوس نیز از این غده‌های روغنی سرچشمه می‌گیرد. در بین گونه‌های مختلف اکالیپتوس «اکالیپتوس نیلی» عمده‌ترین منبع برای تهیهٔ روغن اکالیپتوس در سطح جهان است.

اکالیپتوس به‌خاطر فوایدش به بسیاری از مناطق استوایی نیز راه یافته است. بااین‌حال هنوز هم از صادرات عمدهٔ قارهٔ اقیانوسیه محسوب می‌شود. هزاران سال است در طب چینی‌ها، هندی‌ها، یونانی‌ها و سایر نقاط اروپا برای درمان بسیاری از بیماری‌ها از اکالیپتوس استفاده می‌شود.

پس از فرایندهای تبخیر و تقطیر برگ اکالیپتوس، روغنی به‌دست می‌آید. این روغن مایعی بی‌رنگ با بوی چوبی، شیرین و قوی است. روغن اکالیپتوس حاوی یک ترکیب شیمیایی به‌نام «اوکالیپتول» است.

برگ اکالیپتوس حاوی فلاوونوئیدها و تانن‌هاست. فلاونوئیدها آنتی اکسیدان های گیاهی هستند و تانن‌ها نیز ترکیباتی هستند که به کاهش التهابات کمک می‌کنند.1
 

خواص

اگر دچار آلرژی هستید چند قطره روغن اصلی اکالیپتوس به مایع شست و شوی لباس‌هایتان اضافه کنید.

در صورت سرماخوردگی،‌گرفتگی بینی مقداری برگ تازه یا خشک را در ظرفی پر از آب بریزید و آن را بجوشانید تا بخار شود. بعد دو طرف فک‌های خودتان را با آن بخور دهید و مراقب باشید هرگز به طور مستقیم تمام صورت را بخور ندهید.

افراد مبتلا به دیابت پنج گرم برگ  را با یک لیوان آب ‌جوش به مدت پانزده دقیقه دم کرده، صاف کنند و بعد از غذای صبح و عصرانه آن ‌را به جای چای میل نمایند.

برای پایین آوردن تب ده گرم برگ را با یک لیوان آب جوش دم کنید و روزی دو تا سه بار بنوشید.

یکی دو گرم برگ را کوبیده روی لثه در جای خالی دندان بگذارید و روی آن فشار بیاورید تا خون­ریزی دندان بند آید.‌

اکالیپتوس ضد عفونی محیط و فضای محل سکونت نیز هست به این منظور مقدار زیادی برگ را با آب بجوشانید تا بخار آن فضا را فرا گیرد.

برای دفع سوسک و حشرات پارچه یا لباس­های مندرسِ خود را به چندین قطره روغن اصیل اکالیپتوس آغشته کنید و آن­ها را در کمد لباس‌هایتان بگذارید موجب دفع حشرات موزی که معروف به سوسک اساسیه هستند می شود.

 ضد میکروب است.

 برخی علائم  سینوزیت مانند سردرد را کاهش می‌دهد.

 بر طرف کننده درد مفاصل است.

 علاوه بر ضدعفونی کردن دهان و گلو موجب رفع احتقان بینی نیز می‌شود.

 ضدباکتری و ضد عفونی کننده است و برای همین می‌تواند به درمان عفونت‌های ادراری کمک کند.

 جای نیش حشرات را تسکین می‌دهد.

 این گیاه معجزه گر همچنین سرفه های چرکی را نیز تسکین می‌دهد.

اکالیپتوس برای پایین آوردن تب موثر است.2
 

نحوه‌ مصرف اکالیپتوس

برگ‌های اکالیپتوس را می‌توانید از عطاری‌ها خریداری کنید و به روش‌های مختلفی از خواص آن‌ها بهره‌مند شوید. این روش‌ها عبارتند از:
 

۱. دمنوش

شما می‌توانید برگ‌های خشک شده‌ اکالیپتوس را به یک فنجان آب جوش یا یک قوری آب جوش اضافه کنید و منتظر بمانید تا دم بکشد.
 

۲. رایحه درمانی یا آروماتراپی

چند قطره روغن اکالیپتوس را به یک ظرف دیفیوزر یا آب جوش اضافه کنید و اجازه دهید رایحه‌ آن در هوا پخش شود.
 

۳. برگ‌های کامل

برگ‌های اکالیپتوس را در حمام خود آویزان کنید یا آ‌نها را به آب گرم داخل وان اضافه نمایید.
 

۴. دستگاه‌های دافع حشرات

از روغن یا عصاره‌ اکالیپتوس و لیمو در این دستگاه‌ها برای دفع حشرات استفاده نمایید.
 

۵. موضعی

چند قطره روغن اکالیپتوس را به روغن حامل، مانند روغن نارگیل، اضافه نمایید و آن را برای بهبود احتقان روی قفسه سینه اعمال کنید.

شما همچنین می‌توانید از بسیاری از محصولات حاوی اکالیپتوس، مثل آدامس‌ها، دهانشویه‌ها و بخور‌ها استفاده نمایید.3
 

خواص بخور اکالیپتوس

 از اکالیپتوس برای خوشبو کردن هوای محیط استفاده می‌شود.

 اسانس اکالیپتوس دارای خاصیت ضد میکروبی مناسبی در مقابل برخی از باکتریها است و در حالت کلی اثرات ضد میکروبی این گیاه بیشتر روی باکتری‌‌های گرم مثبت است.

از خواص بخور اکالیپتوس، ضد عفونی کردن مجاری تنفسی است و از بخور برگ‌های اکالیپتوس می‌توان برای درمان التهاب غشاء مخاطی استفاده کرد.

از بخور این گیاه برای درمان التهاب سینه، ریه‌‌ها، بینی و گلو استفاده می ‌شود و می‌ تواند برخی از گونه‌های باکتری و همچنین برخی از انواع قارچ‌ها را از بین ببرد.

بخور اکالیپتوس موجب کاهش میکروب‌‌ها در سینوس‌ها می‌شود.

 اکالیپتوس در برونشیت‌‌های ساده یا عفونی که با خروج خلط فراوان همراه است، نتیجه مطلوبی دارد. همچنین وجود دو خاصیت توام قابض و ضد ‌میکروبی در اکالیپتوس، باعث شده که در بیماری‌های مختلف مجاری ادرار از آن استفاده شود.

خواص بخور اکالیپتوس برای کسانی که سینوزیت دارند تا حدی می‌تواند مفید باشد؛ اکالیپتوس درمان کننده سینوزیت نیست ولی برخی علائم سینوزیت مانند سردرد را کاهش می‌دهد.4
 

نحوه استفاده از خواص بخور اکالیپتوس

به منظور استفاده استنشاقی از این گیاه داروئی، ۵ تا ۱۰ قطره از روغن اکالیپتوس را به ۲ لیوان آب جوش اضافه کنید و سپس حوله را بالای سر خود بکشید و بخار آنرا استنشاق کنید.

جهت افزایش رطوبت و ضدعفونی شدن هوای داخل اتاق، میتوان چند قطره از روغن گیاه اکالیپتوس که از برگ آن تهیه می‌شود را در مخزن داروی دستگاه بخور ریخته تا با رطوبت هوا مخلوط شود و همزمان مجاری تنفسی را ضدعفونی و بهبود بخشد.

برای درمان سرماخوردگی و گرفتگی بینی، می‌توان مستقیما از برگهای گیاه استفاده کرده، پس از شستن برگها چند عدد از آن را داخل ظرف آب گرم ریخته و بخور داده ‌شود. همچنین می‌توان از محلولهای بخور اکالیپتوس موجود در بازار استفاده کرد.

مقدار و طریقه مصرف محلول بخور اکالیپتوس به این صورت است که روزانه چند مرتبه، هر بار یک قاشق سوپ‌خوری از محلول را در یک ظرف مناسب با آب داغ (درحال جوشیدن نباشد) ریخته و به مدت 5 الی 10 دقیقه، در حالی که چشم‌ها بسته است، بخور داده شود.4
 

عوارض جانبی و هشدار‌های استفاده از اکالیپتوس

براساس اعلام انجمن ملی آروماتراپی هالیستی، برخی از روغن‌های اسانس می‌توانند خطرآفرین باشند، اما آن‌هایی که از به صورت تجاری در دسترس هستند و از برند‌های معتبرند، در صورت استفاده‌ی درست بی‌خطر هستند؛ بنابراین به طور کلی می‌توان از محصولات اکالیپتوس با خیال راحت به صورت موضعی استفاده کرد.

اما روغن اکالیپتوس هرگز نباید به صورت مستفیم و قبل از رقیق شدن، بر روی پوست استفاده گردد. برای رقیق سازی روغن اکالیپتوس باید بین ۱ تا ۵ درصد از این روغن را با ۹۵ تا ۹۹ درصد روغن حامل ترکیب کنید. این معادل تقریبا یک تا پنج قطره روغن اسانس به ازای هر اونس روغن حامل است.

اکالیپتوس می‌تواند باعث تحریک پوست و احساس سوزش شود. همچنین از آن نباید در نزدیکی چشم استفاده کرد. بسیار مهم است که قبل از استفاده از اکالیپتوس یک تست حساسیت انجام دهید.

برای این کار، مقداری از روغن رقیق شده را روی نقطه‌ای از بازو بمالید و اگر بعد از ۲۴ ساعت علائمی مشاهده نکردید، استفاده‌ آن را بی‌خطر در نظر بگیرید.

آلرژی ممکن است به مرور زمان ایجاد شود؛ بنابراین اگر قبلا به روغن اکالیپتوس حساسیت نداشته‌اید، اما اکنون علائم آلرژیک مشاهده می‌کنید، مصرف آن را قطع نمایید.
 

هشدار

هرگز روغن اکالیپتوس را به صورت خوراکی مصرف نکنید، چراکه سمی است.

عوارض جانبی این گیاه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

اسهال

حالت تهوع

استفراغ

درد و ناراحتی معده
 

علائم مسموسیت با اکالیپتوس عبارتند از

سرگیجه

احساس خفگی

کوچک شدن مردمک چشم
 

تذکر

توجه به این نکته مهم است که اکالیپتوس با برخی دارو‌ها نیز تداخل دارد و ممکن است بر کبد اثر بگذارد. همچنین استفاده از روغن‌های اسانس اکالیپتوس برای کودکان و مادران باردار بدون مشورت با پزشک نباید انجام شود.3

پینوشتها
1.www.chetor.com
2.www.tabaye.ir
3.www.setare.com
4.www.beytoote.com