برای اینکه موضوع استفاده ابزاری از بندگی و عبادت روشن شود، به سوال یکی از دانشجویان در این زمینه اشاره می کنیم. ایشان نوشته اند:  سلام من دختری 22 ساله هستم از سن 18 سالگی به خاطر کنکور سعی کردم رابطه مو با خدا خوب کنم . خیلی تلاش کردم تصمیم گرفتم هر چی هست تو دین و عمل کنم از نماز اول وقت و حجاب تا خیلی چیزای دیگه ولی متاسفانه من یه مشکل دارم و اون اینکه فقط وقتی کاری باشه، حاجتی باشه آدم خوبی میشم، اینگار اون خواسته، انگیزه من برای مومن بودنه و همینکه اون خواسته اجابت میشه یا اینکه مطمین میشم دیگه به حاجتم نمی رسم، انگیزه بندگیم افت می کنه و راحت گناه می کنم و بیخیال میشم. بهترین بندگی هام مال زمانیه که یه کاری با خدا داشتم دیگه خستم از این جور بندگی حس می کنم خجالت آوره، اون معرفت هنوز تو قلبم نیست از اون طرف سنم داره میره بالا می ترسم دیگه اون معرفت تو قلبم نشینه لطفا راهنمایی کنید؟
در پاسخ به این سوال لازم است توجه کنیم که دو نوع فقر و نیاز داریم. فقر ذاتی و فقر عارضی. ذات ما از خدا است و فقر ذاتی ما به خدا است و این فقر و نیاز چیز بدی نیست، ما ذاتا فقیریم و بلکه به قول فلاسفه فقر محضیم و وجودمان ربط محض به خدای بزرگ است.
 خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: یا أیُّها النَّاسُ أَنتم الفُقراءُ إلى اللَّه و اللَّهُ هو الغنیُّ الحمید – اى مردم، شما به خدا نیازمندید، و خداست که بى نیازِ ستوده است. (فاطر: 15)
 اگر انسان با دید توحیدی به جهان و مسائل آن نظر کند، هیچگاه علم و قدرت و حیات را از خودش نمی داند و به آنها مباهات نمی کند و حال آنکه انسان جز فقر و نیستی ندارد و هر چه هست از جانب حضرت دوست به او داده شده است. با چنین دیدگاهی علما وعرفا به داشته های خود مباهات نمی کنند و خود را دست خالی و فقیر الی الله می دانند.
 ما ذاتا ظهور خداییم و به کمالات الهی نیاز داریم و اتفاقا یکی از علل اصلی بندگی خدا همین است که ما این نیاز ذاتی خود به رشد و کمال را با خدا مطرح کنیم و با عبادت قرب به خدا نیازهای معنوی خود را تامین نماییم و به کمال مطلوب و سعادت برسیم.
 اما در مورد نیازهای عارضی وضعیت فرق می کند. نیازهای مادی که مربوط به زندگی این جهانی انسان، دو جهت دارد. گاهی ما خدا را برای رسیدن به نیازهای مادی خود می خوانیم و عبادت می کنیم و هدفمان همین است که به این نیازها برسیم، حاجاتمان برطرف شود و نیتی جز این نداریم و هنگامی که به خواسته خود رسیدیم و یا از رسیدن به آن ناامید شدیم، دیگر لزومی برای عبادت کردن نمی بینیم و ترک بندگی می کنیم. این همان استفاده ابزاری از دین و عبادت است که درست نیست، شرایط قبول را ندارد و تاثیر گذار هم نیست.
 اما یک وقت هست که انسان هدف اش از بندگی و عبادت، قرب به خدا و رسیدن به کمالات معنوی است، اما چون در این دنیا زندگی می کند، طبعا نیازهای مادی هم دارد و ضمن درخواست نسبت به نیازهای معنوی و ذاتی، نیازهای مادی و این جهانی خود را نیز با خدا مطرح می کند، مثلا دعا می کند یا زیارت می رود یا نماز حاجت می خواند و مانند آن، تا به این خواسته ها برسد و بتواند بهتر و با کیفیت تر به مقام بندگی خدا برسد.
 این گونه دعا و عبادت کردن هیچ مانعی ندارد و بلکه وظیفه است و از ما خواسته اند که این نیازها را در دعا مطرح کنیم و در روایت دارد که خدای متعال به حضرت موسی (ع) وحی کرد که ای موسی حتی نمک آش ات را هم از ما بخواه.
 حتی قرآن کریم ترک دعا را تکبر دانسته و در آیه 60 سوره غافر می فرماید: وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ؛ و پروردگارتان فرمود: مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم. در حقیقت، کسانى که از پرستش من کبر مى ورزند به زودى خوار در دوزخ درمى آیند.
 ولی متاسفانه نوعی تفکر منفعت طلبانه که امروزه در مردم ما رایج شده و عمدتا حاصل فرهنگ غرب هست در جوانان رسوخ کرده و این حالت را در سوالات آنها مشاهده می کنیم، استفاده ابزاری از عبادت استبه این بیان که آنها تنها برای رسیدن به امیال و آرزوهای دنیوی خود عبادت می کنند و انگیزه آنها در بندگی خدا چیزی جز رسیدن به دنیا نیست.
 بعد سوال می کنند که چرا دعاهایمان اجابت نمی شود مگر خدای متعال نفرموده که ادعونی استجب لکم. دعا کنید تا اجابت کنم. می گویند ما دعا می کنیم و اجابت نمی شود، غافل از اینکه اصولا دعا یک عبادت است و نیت و مقصد آن قرب به خدا است و نه رسیدن به امیال و آرزوهای دنیوی.
 استفاده ابزاری از دین و عبادت نه تنها بی نتیجه است، بلکه از نگاه دینی بسیار قبیح شمرده شده است.

فصل ششم
اهمیت و ضرورت بندگی