اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون فقرات

 اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون فقرات شرایطی است که در آن ستون فقرات در جهت طرفین انحراف پیدا می کند. به طور کلی این حالت در دوران رشد بیشتر دیده شده و دلایل مختلفی برای ایجاد وجود دارد.1

علائم و نشانه های اسکولیوز

شانه های نابرابر

همانطور که در شکل ملاحظه می‌کنید در نمای قدامی خلفی شانه ها به صورت غیر قرینه بوده و در یک سطح قرار نمی گیرند.
 

کمر نامتقارن

 همچنین در اسکولیوز به خصوص در مواردی که شدت آن زیادتر باشد می‌تواند لگن نیز درگیر شده و خارج از یک سطح قرار گیرند. مطابق شکل زیر
 

طویل و کوتاه بودن اندام تحتانی

اسکولیوز با کشیدن لگن سمت مقابل و کوتاه تر کردن به ظاهر طول آن سبب غیر قرینگی در طول اندام تحتانی نیز می شود که توسط متخصص قابل تشخیص می باشد.

مشخص و واضح بودن یک شانه نسبت به دیگری

همانطور که در شکل ملاحظه می‌نماید اختلالات مختلفی در اسکولیوز می‌تواند در بیمار ایجاد شود که از جمله آنها می‌توان به برجسته تر بودن یک شانه نسبت به شانه دیگر نیز اشاره نمود.1

انواع اسکولیوز

اسکولیوز مادرزادی

اسکولیوز مادرزادی در طی دوران رشد جنینی اتفاق میفتد. این وضعیت از هر 10 هزار تولد 1 مورد را تحت تأثیر قرار می دهد و می تواند همراه با بیماری های قلب و کلیه رخ دهد.
 

اسکولیوز عصبی عضلانی

اسکولیوز عصبی عضلانی می تواند ناشی از بیماری هایی مانند فلج مغزی، دیستروفی عضلانی یا صدمه به نخاع باشد.
 

اسکولیوز دژنراتیو

اسکولیوز دژنراتیو می تواند در سالمندان ایجاد شود. ابتلا به اسکولیوز دژنراتیو با عوارضی مانند آرتروز، تخریب دیسک پوکی استخوان، اسپوندیلوز آنکیلوزان و شکستگی های مهره ها همراه است.2
 

علت ابتلا به دکسترو اسکولیوز چیست؟

ابتلا به اسکولیوز می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. رایج ترین نوع آن اسکولیوز ایدیوپاتیک است. هیچ علت مشخصی برای ابتلا به این وضعیت وجود ندارد. اسکولیوز ایدیوپاتیک در 80 درصد افراد مبتلا به اسکولیوز رخ می دهد.

به نظر می رسد برخی افراد استعداد ژنتیکی ابتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک را داشته باشند. 30 درصد از افرادی که به این وضعیت مبتلا هستند در میان اعضای خانواده خود، افراد مبتلا به اسکولیوز دارند.2

درمان اسکولیوز

درمان اسکولیوز با توجه به علت و میزان مشکل می تواند در ارتباط با موارد زیر باشد:

درمان با بریس

درمان فیزیوتراپی

جراحی درمان انحراف ستون فقرات

 استفاده از میله های فلزی برای درمان
 

۱- کمربند طبی

اگر کودکتان در حال رشد است و به اسکولیوز خفیف یا کجی ستون فقرات خفیف ( کج شدن کمر ) دچار است، پزشک امکان دارد کمربند طبی یا بریس را توصیه کند. استفاده از کمربند طبی اسکولیوز را درمان نمی کند، بلکه معمولا از بیشتر شدن انحراف جلوگیری می کند.

اغلب کمربندهای طبی را باید هم در روز و هم شب استفاده کرد به این دلیل که هرچه زمان استفاده از کمربند طبی در طول شبانه روز بیشتر باشد، تاثیر بیشتری خواهد داشت.

کودکانی که از بریس یا کمربند طبی استفاده می کنند، معمولا می توانند در اغلب فعالیت ها و با محدودیت کم شرکت کنند. در صورت لزوم کودکان می توانند برای ورزش کردن یا انجام یا سایر فعالیت های فیزیکی، کمربند طبی خود را باز کنند.

با توقف رشد استخوان ها دیگر نیازی به بریس نیست این زمان:

تقریبا ۲ سال پس از شروع قاعدگی دختران اتفاق می افتد.

هنگامی است که پسران نیاز به اصلح روزانه پیدا می کنند.

دیگر تغییراتی در قد فرد ایجاد نمی شود.
 

انواع کمربند طبی برای درمان

کمربندهای طبی در دو نوع اصلی وجود دارند:

بریس زیر بغل

بریس میلواکی
 

۱- بریس زیر بغل

این نوع کمربند از مواد پلاستیکی مدرن ساخته شده و طوری طراحی می شود که با بدن فرد مطابقت کند. این بریس چسبان تقریبا در زیر لباس دیده نخواهد شد و کاملا زیر بغل و اطراف قفسه ی سینه و باسن را می پوشاند. بریس های زیر بغل برای انحنای ناحیه ی بالایی قفسه ی سینه و گردن مناسب نیست.
 

۲- بریس میلواکی

بریس میلواکی یک بریس کامل نیم تنه دارای حلقه ی گردنی و نگهدارنده ی چانه و پشت سر است. به دلیل دست و پا گیر بودن بریس میلواکی، تنها در صورتی از این نوع بریس استفاده می شود که بریس زیر بغل فایده ای نداشته باشد.
 

۲- ورزش مناسب انحراف ستون فقرات

در مورد کودکانی که نیاز به استفاده از بریس دارند، یک برنامه ی ورزشی می تواند به بهبود مشکل کودک و همچنین کجی کشکک زانو کمک کند و در مدتی که از بریس استفاده نمی شود، ماهیچه ها را محکم نگه می دارد.

ورزش اسکولیوز و فیزیوتراپی باعث بهبود این موارد می شود:

تنفس مناسب

قدرت عضلانی

تحرک قفسه ی سینه

انعطاف پذیری ستون فقرات
 

وضعیت صحیح بدن

تمرین کردن برای داشتن ژست صحیح مخصوصا جلوی آینه یک بخش بسیار مهم از هر برنامه ی فیزیوتراپی است. فردی که به خمیده بودن ستون فقراتش عادت کرده است، وقتی برای اولین بار به او آموزش داده می شود که چگونه به نحو صحیح باید ستون فقراتش را نگه دارد، امکان دارد احساس کند که در این حالت ستون فقراتش کج است. در این صورت با نگاه کردن در آینه می توانید وضعیت صحیح بدن را بررسی کنید.

فرد همچنین باید آموزش ببیند که در هنگام استفاده از بریس فعالیت های روزانه اش را انجام دهد.

۳- عمل جراحی ستون فقرات کج

اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) شدید معمولا به مرور زمان بیشتر می شود ، بنابراین پزشک امکان دارد روش عمل جراحی، جهت درمان انحراف ستون فقرات کج یا اسکولیوز را پیشنهاد کند تا از شدت خمیدگی ستون فقرات کم کند و از بدتر شدن آن جلوگیری کند.

رایج ترین نوع عمل جراحی اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)  پیوند ستون مهره ها است. در عمل جراحی پیوند ستون مهره ها جراح، یک یا چند استخوان ستون فقرات (مهره ها) را به هم متصل می کند، بنابراین این مهره ها دیگر نمی توانند به طور مستقل حرکت کنند. قطعاتی از استخوان یا مواد شبیه استخوان در بین مهره ها قرار داده می شوند.
 

۴- استفاده از میله های فلزی

میله های فلزی، قلاب یا  پیچ و پلاک معمولا آن قسمت از ستون فقرات را بی حرکت و صاف نگه می دارند، در این حالت مواد استخوانی جدید و استخوان قدیم به هم جوش می خورند. معمولا عمل جراحی تا زمانی که رشد استخوان های کودک متوقف شود، به تعویق می افتد.

چنانچه اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) در سنین پایین به سرعت در حال پیشرفت باشد، جراح می تواند میله های فلزی داخل ستون مهره ها قرار دهد که طول آن با رشد کودک قابل تنظیم باشد.  این میله ی قابل تنظیم به بخش های بالایی و پایینی خمیدگی ستون مهره ها متصل می شود و معمولا طول آن باید پس از گذشت هر ۶ ماه افزایش یابد.

برجستگی قفسه سینه (پکتوس کاریناتوم، سینه کبوتری یا سینه کفتری) بدشکلی‌ای در ناحیه قفسه سینه است که در اثر آن غضروف دنده و استخوان جناغ سینه (استرنوم) برآمده می‌شود. موارد خفیف نیازی به درمان ندارد، اما موارد متوسط تا شدید را می‌توان با موفقیت با بریس درمان کرد.

پینوشتها
1.www.iranorthoped.com
2.www.pezeshket.com
3.www.mehrparvar.com