ترندنیوز مطالب مذهبی+آموزشی+سرگرمی+خبری
امربه معروف-نهی ازبیحجابی-شیوه های امر به معروف
۱۳۹۷/۰۲/۰۹
–
۶۰۳ بازدید
سلام علیکم:بااحترام اینجانب دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی اسلامی مثبت گرا با تعدادی از دانشجویان خانم همکلاسم که رعایت مسائل اسلامی{حجاب و آرایش}راننموده وتلاش دارم راهنمای خوبی برای آنان باشم .خواهشمندم راهنمایی بفرمائید از چه راهی وبه چه صورت وارد شوم که موثر واقع شود
باسلام واحترام حضور پرسشگرگرامی؛
دوست عزیز! درصورتی که این امر مفسده نداشته باشد وخودش عامل تحریک برای گناه نباشد اشکالی ندارد ولی معمولا چنین است ودر این خصوص بهتر است خانم ها به هم تذکر بدهند وامر به معروف ونهی از منکر کنند.
همانطور که می دانید انسانها از اینکه در مورد رفتار و پوشش و … مورد امر و نهی قرار بگیرند احساس خوشایندی ندارند لذا باید طوری برخورد نمود تا کمترین احساس ناخوشایندی و واکنش منفی صورت گیرد یکی از روشهایی که می تواند این ثمر را داشته باشد همان نوع نگاه و تفکر شما می باشد و مطمئنا نتیجه خوبی هم ببار می آورد و کمترین آسیب را در ارتباط بجا می گذارد. اما باید این نکته را در نظر داشت در همه جا و در مورد همه کس نمی توان از این روش استفاده نمود.یعنی استفاده از روش با توجه به موقعیت و ظرفیت و مخاطب و … تغییر می کند. زیرا همانطور که می دانید در فروع دین دو مورد مهم امر به معرف که همان گفتن و تشویق به خوبیها و نهی از منکر یعنی گفتن بدیها و نهی از آنها وجود دارد.یعنی گاهی باید گفت فلان کار یا عمل خوب است و گاهی لازم است تا بدیها را گفت و از آن نهی نمود.نکته دیگری که باید به آن اشاره نمود نحوه و نوع گفتن و … می باشد.همانطور که میدانید صرف گفتن یک عمل مخاطب را وادار به رفتار نمی کند و باید برای تاثیر گذاری از مثلثی استفاده نمود که یک ضلع آن رفتاری می باشد یعنی مخاطب باید عمل را در رفتار گوینده ببیند همانطور که در دین هم توصیه به هدایت نمودن بغیر زبان می شود یعنی با عمل دیگران را هدایت نماییم.ضلع دوم این مثلث موضوع شناختی می باشد یعنی مخاطب بداند و بفهمد علت انجام این کار یا ترک آن چه می باشد.در نهایت به قسمت احساسی و عاطفی باید پرداخت و اینجاست که روش محبت می تواند تاثیر گذار شود. چند نکته مهم : نکته اول: گرچه همواره امر به معروف و نهی از منکر با یکدیگر می آید و اصولاً مکمل یکدیگرند ولی از آنجا که امر به معروف روشی است که حاکی از ترغیب و انگیزش است از روشهایی که حکایت از منع و نهی می کند از هم جدا می باشند.لذا روشهای امر به معروف با روشهای نهی از منکر متفاوت می باشد. نکته دوم: رمز اصلی امر به معروف برخواسته بودن از دل می باشد اگر واقعا دل انسان برای دیگران بسوزد و قصد کمک داشته باشد این احساس به مخاطب می رسد و تاثیر پذیر می شود اما گاهی مخاطب احساس می نماید که در مسیر امر به معروف قدرت نهفته است و دیگران با این کار او را انسانی ضعیف و ناتوان و گناهکار می دانند لذا مخالفت خود را بیشتر می نماید. نکته سوم: در بین موضوعاتی که ممکن است وجود داشته باشد باید مهمترین عامل شناسایی شود مثلا به نظر می رسد در بین اموری که مطرح باشد موضوعی مانند معاد اصلی می باشد زیرا این موضوع عامل انگیزشی برای رفتارهای عبادی می باشد. لذا بطور غیر مستقیم با بیان اتفاقات روزمره و مرگهای ناگهانی می توانید او را به تفکر وادار نمایید البته انتظار نداشته باشید تاثیر آنرا زود ببینید مطمئنا با توجه به شرایط ممکن است ایشان زمان بیشتری برای عملی ساختن لازم است. نکته چهارم: مخالفت ظاهری افراد دلیلی بر مخالفت قلبی نمی باشد نکته پنجم: امر به معروف تنها با گفتار عملی نمی شود و لازم است با عمل توأم گردد و به وسیله زبان و عمل با هم انجام پذیرد. تا تأثیر بیشتری داشته باشد. نکته ششم: زمانی ما می توانیم دیگران را امر به معروف نماییم که توانسته باشیم در آنها نفوذ نموده و قدرت تاثیر گذاری خود را بالا برده باشیم.مطمئنا زمانی که توانستیم در دیگران نفوذ کنیم می توانیم عقاید و اطلاعات خود را به آنها منتقل نماییم.برای این کار در دو حیطه تلاش نمایید: الف: در حوزه مبانى نظرى: سعی کنید شناخت کافی از مبانى نظرى لزوم و ضرورت حجاب، فلسفه حجاب و آثار آن از جمله از بعد دینى و اخلاقى حاصل نمایید و به او منتقل نمایید بدین منظور می توانید از کتبی که در ادامه بدان اشاره می گردد، بهره مند شوید؛ زیرا شناخت و باور قلبی گام نخست براى عمل و پاى بندى به هر چیز از جمله حجاب است. ب: در حوزه عمل و رفتار: شایسته است پس از روشن شدن مبانى نظرى و فلسفه حجاب و یا به همراه بررسى این موضوع و کسب شناخت، به راهکارهای زیر عمل نمایید: 1. به جهت افزایش انگیزه و تقویت اراده در جهت رعایت پوشش حجاب به مطالعه روایت هایى در باب خوبى هاى حجاب و عاقبت افراد با حجاب و بدحجاب بپردازید. برای این کار می توانید از کتاب گناهان کبیره شهید دستغیب ، مکارم الاخلاق و اصول کافى، استفاده نمایید. 2. با افرادى که نسبت به حجاب کم توجهى مى کنند کمتر رفت و آمد نموده و با افرادى که به موضوع حجاب به اندازه کافى توجه مى کنند و به آن اهمیت مى دهند رابطه دوستانه و صمیمانه داشته باشید، مگر به قصد اینکه بخواهید و بتوانید روى افرادی که چندان به حجاب ملتزم نیستند، تأثیر مثبت بگذارید. 3. به آثار منفى و پیامدهاى ناگوار عدم رعایت حجاب کامل به خوبى بیاندیشد و آنها را براى او برجسته کنید. 4. درباره آثار مثبت حجاب، او را وادار تفکر کرده و حتى با دوستان او در این زمینه گفتگو نموده و ارزش آن را هر روز به او 5. با حضور در جلسات مذهبى و اخلاقى به تقویت باورهاى دینى و اخلاقى او اقدام نمایید. 6. هر روز به او تلقین کنید که «حجاب بهترین ارزش براى یک زن مسلمان بوده و چیزى است که باعث خرسندى و خوشحالى خداى متعال، اولیاى الهى و به ویژه حضرت زهرا( سلام الله علیها) مى شود». پرسشگر گرامی ممکن است برخی از دوستان و اطرافیان او نسبت به چادری شدن او عکس العمل منفی از خود نشان دهند؛ در مورد برخورد این افراد، باید به او بگویید : الف. در مورد برخورد آنها می توانید از اصل خاموشی کمک بگیرید. به طور مثال اگر آنها گفتند؛ این خانم را ببین، شما واکنشی از خود نشان ندهید و با یک سلام از این مسئله عبور کنید. اگر این کار را انجام دهید، بعد از چند وقت اطرافیان ، با حجاب شما خو می گیرند و دیگر کاری ندارند. اما اگر واکنش از خود نشان دهید، با این که از این کار چه بسا قصد تمسخر شما را ندارند، اما برای شوخی با شما از این کارها انجام می دهند. ب. از اصل تقویت رفتار مخالف نیز می توانید به خوبی استفاده کنید. مثلاً وقتی آنها با رفتار مناسبی برخورد کردند، با آنها گرم و صمیمی برخورد کنید و اگر رفتارشان مناسب نبود، کم محلی کنید. این کار شما باعث تقویت رفتار درست آنها شده و باعث حذف رفتار نادرست آنان می گردد. ضمناً کتبی که در ادامه معرفی می گردد جهت اطلاعات افزایی شما در زمینه حجاب و مصمم شدنتان در انتخاب زیبایتان مفید خواهد بود: 1-حجاب و آزادی، سید علی خامنه ای 2- مساله حجاب، شهید مطهری (رحمةالله علیه) 3- پوشش زن در اسلام، محمد اشتهاردی 4- حجاب شناسی، حسین مهدی‌زاده 5- فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، دکتر حداد عادل6- اکبری ،محمود ،زندگی شیرین .انتشارات گلستان ادب ،بهار 13837-محمد محمدی آشنانی , حجاب در ادیان الهی.8- آموزش ملی امر به معروف و نهی از منکر (مقدماتی)، محمد اسحاق مسعودی، پیام آزادی (ستاد احیا)9- گلهای هدایتگر، آمران به معروف و ناهیان از منکر، ستاد احیاء امر به معروف و نهی از منکر کرمان10- امر به معروف در ترازوی عقل، عبدالحسین رضایی راد، قم بوستان کتاب، 1388.
*اهمیت شیوه ها : پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: ( هر که امر به معروف می کند ،باید شیوه اش نیز معروف باشد). قرآن می فرماید : نیکی در این نیست که از بی راهه به خانه ها وارد شوید ، نیکی دراین است که از راه آن وارد شوید. امام باقر (علیه السلام) ذیل این آیه فرمود : خانه ها را از راهش وارد شوید یعنی هر کاری را از راهش انجام دهید ! آری برای هرمعروف ومنکری ، از هر شخصی درهر مکانی وهر زمانی، شیوه ای خاص لازم است که اگرمراعات نشود ، امکان دارد اثر منفی دهد. شیوه آئینه وار حدیثی از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده که فرمود: ( المومن مراه المومن ) مومن آئینه مومن است . اگر در این حدیث کوتاه دقت کنیم، نکاتی درباره شیوه امر به معروف درک می کنیم ؛ از جمله : 1- آئینه از روی صفا عیب را می گوید ، نه از روی انتقام ، غرض وکینه 2- آئینه زمانی عیب را نشان می دهد که خودش گردوغبار زده نباشد. 3- آئینه مراعات مقام ومدال را نمی کند. 4- آئینه عیب را بزرگتر از آنچه هست ،نشان نمیدهد. 5- آئینه همراه با نشان دادن عیب ،نقاط قوت را نیز نشان میدهد. 6- آئینه عیب را روبرو می گوید نه پشت سر. 7- آئینه عیب را بی سروصدا می گوید. 8- آئینه عیب را در دل نگه می دارد و همین که از کنارش رد شدی عیب از صفحه اوپاک می شود. 9- آئینه را اگر شکستی ، خرده های آن هم زشت و زیبا را نشان میدهد.مومن را اگر شکستی وتحقیر کردی ،باز دست از حرفش بر نمی دارد. 10- اگر آئینه عیب مرا گفت ، باید خودم را اصلاح کنم ،؛ نه آنکه آئینه را بشکنم .آری! اگر مسلمانی نهی ازمنکر کرد ،شما گناه را از خود دور کن وبه انتقاد کننده اعتراض نکن. ای غزالی گریزم از یاری که اگر بدکنم نکو گوید مخلص آن شوم که عیبم را همچو آیینه روبه رو گوید نه که چون شانه با هزار زبان پشت سر رفته ،موبه مو گوید توجه دادن به کرامت وارزش انسان : اگرانسان بداندکه جانشین خداست.اگرانسان بداندکه فرشتگان بر اوسجده کرده اند اوموجودی است که روح خدا دراو دمیده شده است؛ تنها موجودی است که خداوند درآفرینش او خود را ستوده است؛ همه چیز را به تسخیر او درآورده است؛ در آفرینش ، بهترین شکل را به او عطا کرده است؛ برای او ، انبیا وکتب آسمانی فرستاده است؛ او را موجودی فنا ناپذیر قرار داده است، ارزش اوبهشت است ونه کمتر ؛ خداوند انواع فضیلت ها وکرامتها را به او مرحمت کرده است. اگرانسان به این کرامت ها ومقامات توجه کند ، هرگز خودرا به کارهای زشت آلوده نخواهد کرد.راستی! چرا عمر ما چراگاه شیطان باشد؟ ما که جانشین خدائیم ،چرا با دشمن خدا قرین باشیم؟ حضرت علی (علیه السلام) فرمود : کسی که کرامت و ارزش خود را شناخت دنیا و هوسها نزد او ناچیز می شود. روایت: شخصی به نام شقرانی در زمان امام صادق (علیه السلام) مرتکب شراب خواری شد .امام صادق (علیه السلام) به او فرمود: ای شقرانی ! کار زشت از هر کس که سر زند ، زشت است ؛ ولی اگر از تو سر زند ، زشت تر است؛ همان گونه که کار نیکو از هر کس نیکوست ؛ ولی اگراز تو سر زند ، نیکوتر است . این به خاطر جایگاه تو است . تو از وابستگان ما هستی . پس ، قدر خود را بدان !
***اما شیوه های امربه معروف ونهی از منکر :
1- آماده سازی سخن حق ، همچون شکر است ؛ اگر شکر را به همین شکل در گلوی کسی بریزیم ، امکان دارد خفه شود. باید شکر را با آب مخلوط کرده تا تبدیل به شربت شود وبرای همه افراد قابل استفاده وتحمل باشد . یکی از اساتید بزرگ می فرمود :از خاطرم نمی رود زمانی که می خواستم درباره روایات کفن در تلویزیون صحبت کنم ، فکر کردم که بعضی مردم تحمل شنیدن ندارند، لذا بحث را این گونه آماده کردم که : از نیازهای عمومی وهمگانی ، نیاز به لباس است. اسلام برای هر فصل و زمان وکاری لباس در نظر گرفته ودستوراتی داده است؛ مثل لباس کودک، لباس کار ، لباس جنگ ، لباس نماز عید ،لباس نماز باران ،لباس احرام و حج ، لباس عروس ، لباس دادن به برهنه ها ، نظافت لباس ،وصله کردن لباس ،رنگ لباس ، دوخت لباس ، جنس لباس و… وبرای هر یک ازعناوین هم حدیثی ونکته ای گفتم . کم کم مردم را برای شنیدن بحث آخرین لباس (کفن) و روایات کفن آماده کردم .ولی اگر از ابتدا می گفتم : موضوع بحث امروزم کفن است ، شاید میلیون ها نفر تلویزیون را خاموش می کردند.
2- تلقین، چه بسیارند افرادی که از انجام معروف هراس دارند وچه بسیارند کسانی که جدا شدن از بعضی منکرات را برای خودمحال می پندارند ، در صورتی که تلقین صحیح وبیان نمونه ها در این زمینه کارگشا خواهد بود.
3- استفاده از هنر ، شعر وطنز، نقش هنر در دعوت مردم به فساد وانحراف ،بر کسی پوشیده نیست . سامری با هنر مجسمه سازی توانست مردم رامنحرف وبنی اسرائیل را گوساله پرست کند. زیبا گویی ، فصاحت وبلاغت ، بهترین اهرم برای جذب مردم است؛ همانگونه که قیافه زیبا و موزون نقش مهمی در تاثیر کلام دارد.در قرآن ، امر شده است که هنگام رفتن به مسجد ، زینت های خود را با خود بردارید.سخن زیبا ومجادله نیکو از سفارشهای قرآن کریم است.یکی از نامهای قرآن ، احسن القصص است. آری ، قصه گویی یک هنر است.
4- انصاف در برخورد، قرآن کریم در نهی از شراب ، اول از منافع مادی ومالی آن سخن گفته است وبعد می فرماید : (ضررش از نفعش بیشتر است) خداوند در برخورد با کافران ومنافقان ومشرکان ، همواره از عبارت (اکثرهم) استفاده می کند، یعنی همه آنان را نفی نمی کند بلکه می فرماید: بیشتر آنها چنین هستند در برخورد با خلافکاران نیز باید ابتدا نقاط قوت ومثبت آنها را بگوییم وسپس آنها را متذکر کنیم .
5- امید دادن، گاهی انسان گنهکار با خود می گوید :دیگر ازما گذشته است ، ما دیگرراهی برای بازگشت نداریم. ما دیگر جهنمی شده ایم . این گونه افراد هر روز به گناه بیشتری گرفتار می شوند. چون قامت ما برای غرق است——— در کم و زیاد او چه فرق است باید به آنها از عفو الهی واز پذیرفتن توبه ولطفی که خداوند به توبه کنندگان دارد، بگوییم و خاطراتی ازتوبه کنندگان بیان کنیم تا گناه ، او را به یاس نکشاند . باید به او تذکر داد که یاس ازگناهان کبیره است .
6 – تغافل، گاهی بایدانسان خود را به غفلت بزند وتظاهر کند که من متوجه خلاف تو نشدم تا از این طریق شخصیت افراد شکسته نشود.قرآن می فرماید : برادران یوسف که پس از ده ها سال او را دیدند ونشناختند ، به او گفتند : ما قبلاً برادری داشتیم به نام یوسف که دزد بود. یوسف خود را به تغافل زد ونگفت که آن برادر من هستم وچرا به من نسبت دزدی میدهید . البته تغافل در مورد خلافه های شخصی ، جزئی وفردی است ؛ و گرنه درمسائل مهم که دشمنان وکفار برای براندازی نظام اسلامی نقشه می کشند ، تغافل بزرگترین خواست دشمن است.
7- توجه به ظرفیت افراد، امام صادق (علیه السلام) شخصی را برای ماموریتی به منطقه ای فرستاد . او درگزارش خود به امام ، از مردم منطقه به شدت انتقاد کرد .امام فرمود : ایمان ده درجه دارد . بعضی یک درجه ایمان دارند وبعضی دو درجه ، بعضی هم هفت تا ده درجه . نباید کسانی که ایمان کامل تری دارند ، از دیگران توقع بیش ار ظرفیت داشته باشند . در شیوه تبلیغ انبیا می خوانیم که می فرمودند : ما ماموریم طبق ظرفیت افراد با آنان صحبت کنیم.
8- کنایه گویی، قرآن به حضرت عیسی (علیه السلام) می فرماید : آیا تو به مردم گفتی که من ومادرم را خدا بگیرید؟! در جای دیگر ،خداوند، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را مخاطب قرار داده و می فرماید : اگر پدر و یا مادرت نزد تو به پیری رسیدند ، تو با آنان درشتی نکن ! در حالی که همه می دانیم حضرت عیسی مردم را به توحید دعوت می کرد وپیامبر اسلام درکودکی پدر ومادر خود را از دست داده بود.این گونه خطاب ها در حقیقت به مردم است.
9 – ایجاد محبت، در بخش مهمی از قرآن ، خداوند نعمت های خود را می شمارد تا عشق انسان را نسبت به خود زیاد کند.قرآن که مردم را امر به عبادت می کند ، می فرماید : پروردگار کعبه را پرستش کنید ؛ زیرا او شما را از گرسنگی وترس نجات داد. نمونه هایی از سیره پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره جذب دلها: 1- هر گاه سه روز، یکی از یاران را نمی دید ، به سراغش می رفت. 2- از مریض ها در دورترین نقطه شهر، عیادت می کرد. 3- مردم را با بهترین نام صدا می زد . حتی نام زنان وکودکان را با کرامت می برد. در تاریخ زندگی اهل بیت علیهم السلام نیز خاطرات فراوانی به چشم می خورد که یک نمونه از آن را نقل می کنیم : مردی شامی به امام حسن مجتبی (علیه السلام) جسارت کرد.حضرت ایشان را به منزل بردند وچنان موردتفقد قرار دادندکه او از حرفهای خود شرمنده شد. در روایات می خوانیم : با هر کس که با تو قطع رابطه کرد ، ارتباط برقرار کن وهر کس به تو بدی کرد ، تو با او خوبی کن.
10- تحریک عواطف، شخصی به مادرش تندی کرد .روز بعد ،امام صادق (علیه السلام) او را دید و به او فرمود : چرا با مادرت تندی کردی؟مگر نمی دانی که شکم مادرت منزل تو بود؟ دامان مادرت گهواره تو بود؟ شیر مادر غذای تو بود؟سپس فرمود : پس با او خشن نباش.
11- مخفیانه ومختصر باشد، در حدیث می خوانیم : هر کس برادر دینی خود را مخفیانه موعظه کند ،او راآراسته کرده ،ولی هر کس آشکارا موعظه کند، او را شرمنده کرده است. گرنصیحت کنی ، به خلوت کن که جز این ، شیوه نصیحت نیست هر نصیحت که بر ملا باشد آن نصیحت به جز فضیحت نیست درحدیث می خوانیم :هر گاه کسی را موعظه می کنی ؛ خلاصه بگو!
12- نمایاندن الگوها معرفی چهره های موفق وتجلیل از آنها ، در دعوت مردم به معروف نقش موثری دارد . این که هر سال مردم در عاشورا فریاد (یاحسین )سر می دهند ، زمینه دوری از پذیرش طاغوت و وفاداری به نظام اسلامی می شود. قرآن می فرماید : مردم دنیا از همسر فرعون درس بگیرند که چگونه جذب مال ومقام وقدرت فرعون نشد .درجای دیگری می فرماید :از حضرت ابراهیم وحضرت محمد (علیه السلام) درس بگیرید ؛ زیرا این دو بزرگوار اسوه والگو هستند. قرآن کریم به پیامبر عزیز می فرماید: از طریق حکمت و منطق یا موعظه ونصیحت و یا جدال نیکو مردم را به راه خدا دعوت کن!همان گونه که شیطان انسان را گام به گام به سوی فساد می کشاند راه اصلاح وامر به معروف ونیز گام به گام باشد در قرآن درمورد تحریم ربا این مراحل به چشم می خورد : در مرحله اول ، قرآن می فرماید :آنچه به مال شما از طریق ربا اضافه می شد ،نزدخدا افزایش نیست. در مرحله دوم ، قرآن ربا خواری را از عادات زشت یهودیان می شمارد. درمرحله سوم ،قرآن انسان را از ربای مضاعف و زیاد نهی می کند. درمرحله چهارم ، قرآن ، ربا گرفتن رابه منزله اعلام جنگ باخدا می داند.
14- تکرار، چون برنامه اسلام تنها آموزش نیست ، بلکه تربیت هم هست ،لذا اوامر ونواهی باید تکرار شود. برای هر غفلت ،یک تذکر لازم است. شما درنماز ده ها بار (الله اکبر ) را در رکوع وسجود وقیام تکرار می کنید .یاد خدا غذای روح است وباید همچون غذای جسم تکرار شود.
15 –مماشات، حضرت ابراهیم (علیه السلام) برای نهی از بزرگ ترن منکر (شرک) از راه مدارا ومماشات وارد شد وگام به گام به انتقادات خوداضافه کرد.بار اول فرمود: خورشید غروب می کند ومن غروب شدنی را دوست ندارم .( انی لااحب الافلین) بار دوم فرمود: ماه پرستی انحراف است وخدا مرا گرفتار آن نکند . ( لئن لم یهدنی ربی …)بار سوم فرمود: من بیزارم از هر چه که شما شریک خدا می دانید .( انی بری ء مما تشرکون)
16- حکمت ، موعظه ،جدال نیکو قرآن کریم به پیامبر عزیز می فرماید: از طریق حکمت و منطق یا موعظه ونصیحت و یا جدال نیکو مردم را به راه خدا دعوت کن!در امر به معروف ونهی ازمنکر باید روی مسائلی تکیه کرد که قابل خدشه نباشد.به سخنان محکمی که موردقبول همه است، حکمت گفته می شود. مراد از موعظه حسنه ، موعظهای است که بر اساس محبت و با بیان نیکو باشد و در زمان و مکان مناسب با شیو ه های صحیح انجام شود. ومراد از مجادله نیکو نیز پذیرفتن نقاط قوت دیگران واستدلال و مقابله به مثل در شیوه ها است.
17 – ریشه مفاسد را بخشکانیم، قرآن می فرماید : ( سوء ظن نبرید وتجسس نکنید ) ؛ زیرا سوء ظن ، سرچشمه تجسس وتجسس ، سرچشمه غیبت می شود. اگر قرآن ،زنان را از پایکوبی ویا گفتار همراه با ناز وکرشمه وتحریک آمیز نهی می کند ،به خاطر خشکاندن سرچشمه گناه است. درمسائل سیاسی واجتماعی نیز برای اصلاح دولت ها باید دولتمردان اصلاح شوند وبرای اصلاح نسل نو ،باید خانواده ها اصلاح شوند.قرآن می فرماید : با رهبران کفر مبارزه کنید.
18- احترام به ارزشهای دیگران، قرآن کریم ،به تورات وانجیل وانبیای گذشته احترام می گذارد و مراکز عبادت سایر ادیان را محترم می شمارد ؛ حتی برای حفظ آن ، دفاع را لازم میداند. در سفارش های اسلامی نیز آمده است: (بزرگان هر قوم را احترام کنید!)
19 – با انجام معروف ،زمینه را بر منکر تنگ کنیم، قرآن می فرماید : (راه جلوگیری از فحشا ومنکر ، انجام معروفی همچون نماز است.)هنگامی که خداوند می خواهد حضرت آدم را از غذایی منع کند، ابتدا اجازه بهره برداری از غذاهای دیگر را به او میدهد ومی فرماید : (از هر غذایی در بهشت استفاده کن؛ ولی از این غذا استفاده نکن!)تفریح و ورزش از معروف هایی است که جلو بسیاری از مفاسد، امراض ومنکرات رامی گیرد. زهد وعدالت مسئولان مملکتی ، از معروف هایی است که می تواند جلو بزرگترین منکرات را که بدبینی به حکومت اسلامی است. بگیرد.
20- توجه به زمان، در روایات می خوانیم : هنگام مسافرت ، خانواده خود را به تقوی سفارش کنید ؛ زیرا در آستانه جدایی ،علاقه ها اوج می گیرد و زمینه پذیرش در انسان زیاد می شود.در حدیث می خوانیم : به هنگام خشم وغضب ، کسی را ادب نکنید زیرا در معرض افراط هستید .در قرآن نیز نسبت به استغفار در سحر مکرر سفارش شده است.
21- اعراض، قرآن میفرماید : ( هر گاه کسانی را دیدی که در آیات ما به یاوه سرائی نشسته اند ، پس به عنوان اعتراض ،مجلس آنان را ترک کن ! یا مسیر حرف را تغییر ده ! واگرشیطان تو را به فراموشی انداخت ، تا متوجه شدی جلسه را ترک کن وبا ستمگران منشین).در حدیث می خوانیم : (سزاوار نیست که مومن درمجلس گناهی که نمی تواند آن را تغییر دهد بنشیند.) پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید : گناهکاران را با قیافه عبوس ملاقات کنید !
کتابهایی جهت مطالعه: 1- کتاب شناسی امر به معروف و نهی از منکر اثر سید رضا باقریان موحد به همت پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر 2- کتاب امر به معروف و نهی از منکر، نوشته حجت الاسلام محسن قرائتی 3- آیات و روایات و حکایات درباره امر به معروف و نهی از منکر، اصلاحات اجتماعی حیدری فرد، غلام علی، 4- امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه امام خمینی(ره) قربان علی، 5- «شیوه های نظارتی امر به معروف و نهی از منکر در گفتار و سیره پیامبر اعظم(ص)» در کتابی با همین عنوان از سوی مرکز پژوهش های اسلامی صداوسیما منتشر شد. 6- «کتاب امر به معروف و نهی از منکر در اندیشه اسلامی» تنها اثر مایکل کوک، اسلام پژوه غربی، که به فارسی ترجمه شده، است که این اثر به دلیل وسعت مراجعه به منابع و دامنه تحقیق، از اهمیت خاصی برخوردار است.
موفق ومؤید باشید.
دوست عزیز! درصورتی که این امر مفسده نداشته باشد وخودش عامل تحریک برای گناه نباشد اشکالی ندارد ولی معمولا چنین است ودر این خصوص بهتر است خانم ها به هم تذکر بدهند وامر به معروف ونهی از منکر کنند.
همانطور که می دانید انسانها از اینکه در مورد رفتار و پوشش و … مورد امر و نهی قرار بگیرند احساس خوشایندی ندارند لذا باید طوری برخورد نمود تا کمترین احساس ناخوشایندی و واکنش منفی صورت گیرد یکی از روشهایی که می تواند این ثمر را داشته باشد همان نوع نگاه و تفکر شما می باشد و مطمئنا نتیجه خوبی هم ببار می آورد و کمترین آسیب را در ارتباط بجا می گذارد. اما باید این نکته را در نظر داشت در همه جا و در مورد همه کس نمی توان از این روش استفاده نمود.یعنی استفاده از روش با توجه به موقعیت و ظرفیت و مخاطب و … تغییر می کند. زیرا همانطور که می دانید در فروع دین دو مورد مهم امر به معرف که همان گفتن و تشویق به خوبیها و نهی از منکر یعنی گفتن بدیها و نهی از آنها وجود دارد.یعنی گاهی باید گفت فلان کار یا عمل خوب است و گاهی لازم است تا بدیها را گفت و از آن نهی نمود.نکته دیگری که باید به آن اشاره نمود نحوه و نوع گفتن و … می باشد.همانطور که میدانید صرف گفتن یک عمل مخاطب را وادار به رفتار نمی کند و باید برای تاثیر گذاری از مثلثی استفاده نمود که یک ضلع آن رفتاری می باشد یعنی مخاطب باید عمل را در رفتار گوینده ببیند همانطور که در دین هم توصیه به هدایت نمودن بغیر زبان می شود یعنی با عمل دیگران را هدایت نماییم.ضلع دوم این مثلث موضوع شناختی می باشد یعنی مخاطب بداند و بفهمد علت انجام این کار یا ترک آن چه می باشد.در نهایت به قسمت احساسی و عاطفی باید پرداخت و اینجاست که روش محبت می تواند تاثیر گذار شود. چند نکته مهم : نکته اول: گرچه همواره امر به معروف و نهی از منکر با یکدیگر می آید و اصولاً مکمل یکدیگرند ولی از آنجا که امر به معروف روشی است که حاکی از ترغیب و انگیزش است از روشهایی که حکایت از منع و نهی می کند از هم جدا می باشند.لذا روشهای امر به معروف با روشهای نهی از منکر متفاوت می باشد. نکته دوم: رمز اصلی امر به معروف برخواسته بودن از دل می باشد اگر واقعا دل انسان برای دیگران بسوزد و قصد کمک داشته باشد این احساس به مخاطب می رسد و تاثیر پذیر می شود اما گاهی مخاطب احساس می نماید که در مسیر امر به معروف قدرت نهفته است و دیگران با این کار او را انسانی ضعیف و ناتوان و گناهکار می دانند لذا مخالفت خود را بیشتر می نماید. نکته سوم: در بین موضوعاتی که ممکن است وجود داشته باشد باید مهمترین عامل شناسایی شود مثلا به نظر می رسد در بین اموری که مطرح باشد موضوعی مانند معاد اصلی می باشد زیرا این موضوع عامل انگیزشی برای رفتارهای عبادی می باشد. لذا بطور غیر مستقیم با بیان اتفاقات روزمره و مرگهای ناگهانی می توانید او را به تفکر وادار نمایید البته انتظار نداشته باشید تاثیر آنرا زود ببینید مطمئنا با توجه به شرایط ممکن است ایشان زمان بیشتری برای عملی ساختن لازم است. نکته چهارم: مخالفت ظاهری افراد دلیلی بر مخالفت قلبی نمی باشد نکته پنجم: امر به معروف تنها با گفتار عملی نمی شود و لازم است با عمل توأم گردد و به وسیله زبان و عمل با هم انجام پذیرد. تا تأثیر بیشتری داشته باشد. نکته ششم: زمانی ما می توانیم دیگران را امر به معروف نماییم که توانسته باشیم در آنها نفوذ نموده و قدرت تاثیر گذاری خود را بالا برده باشیم.مطمئنا زمانی که توانستیم در دیگران نفوذ کنیم می توانیم عقاید و اطلاعات خود را به آنها منتقل نماییم.برای این کار در دو حیطه تلاش نمایید: الف: در حوزه مبانى نظرى: سعی کنید شناخت کافی از مبانى نظرى لزوم و ضرورت حجاب، فلسفه حجاب و آثار آن از جمله از بعد دینى و اخلاقى حاصل نمایید و به او منتقل نمایید بدین منظور می توانید از کتبی که در ادامه بدان اشاره می گردد، بهره مند شوید؛ زیرا شناخت و باور قلبی گام نخست براى عمل و پاى بندى به هر چیز از جمله حجاب است. ب: در حوزه عمل و رفتار: شایسته است پس از روشن شدن مبانى نظرى و فلسفه حجاب و یا به همراه بررسى این موضوع و کسب شناخت، به راهکارهای زیر عمل نمایید: 1. به جهت افزایش انگیزه و تقویت اراده در جهت رعایت پوشش حجاب به مطالعه روایت هایى در باب خوبى هاى حجاب و عاقبت افراد با حجاب و بدحجاب بپردازید. برای این کار می توانید از کتاب گناهان کبیره شهید دستغیب ، مکارم الاخلاق و اصول کافى، استفاده نمایید. 2. با افرادى که نسبت به حجاب کم توجهى مى کنند کمتر رفت و آمد نموده و با افرادى که به موضوع حجاب به اندازه کافى توجه مى کنند و به آن اهمیت مى دهند رابطه دوستانه و صمیمانه داشته باشید، مگر به قصد اینکه بخواهید و بتوانید روى افرادی که چندان به حجاب ملتزم نیستند، تأثیر مثبت بگذارید. 3. به آثار منفى و پیامدهاى ناگوار عدم رعایت حجاب کامل به خوبى بیاندیشد و آنها را براى او برجسته کنید. 4. درباره آثار مثبت حجاب، او را وادار تفکر کرده و حتى با دوستان او در این زمینه گفتگو نموده و ارزش آن را هر روز به او 5. با حضور در جلسات مذهبى و اخلاقى به تقویت باورهاى دینى و اخلاقى او اقدام نمایید. 6. هر روز به او تلقین کنید که «حجاب بهترین ارزش براى یک زن مسلمان بوده و چیزى است که باعث خرسندى و خوشحالى خداى متعال، اولیاى الهى و به ویژه حضرت زهرا( سلام الله علیها) مى شود». پرسشگر گرامی ممکن است برخی از دوستان و اطرافیان او نسبت به چادری شدن او عکس العمل منفی از خود نشان دهند؛ در مورد برخورد این افراد، باید به او بگویید : الف. در مورد برخورد آنها می توانید از اصل خاموشی کمک بگیرید. به طور مثال اگر آنها گفتند؛ این خانم را ببین، شما واکنشی از خود نشان ندهید و با یک سلام از این مسئله عبور کنید. اگر این کار را انجام دهید، بعد از چند وقت اطرافیان ، با حجاب شما خو می گیرند و دیگر کاری ندارند. اما اگر واکنش از خود نشان دهید، با این که از این کار چه بسا قصد تمسخر شما را ندارند، اما برای شوخی با شما از این کارها انجام می دهند. ب. از اصل تقویت رفتار مخالف نیز می توانید به خوبی استفاده کنید. مثلاً وقتی آنها با رفتار مناسبی برخورد کردند، با آنها گرم و صمیمی برخورد کنید و اگر رفتارشان مناسب نبود، کم محلی کنید. این کار شما باعث تقویت رفتار درست آنها شده و باعث حذف رفتار نادرست آنان می گردد. ضمناً کتبی که در ادامه معرفی می گردد جهت اطلاعات افزایی شما در زمینه حجاب و مصمم شدنتان در انتخاب زیبایتان مفید خواهد بود: 1-حجاب و آزادی، سید علی خامنه ای 2- مساله حجاب، شهید مطهری (رحمةالله علیه) 3- پوشش زن در اسلام، محمد اشتهاردی 4- حجاب شناسی، حسین مهدی‌زاده 5- فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، دکتر حداد عادل6- اکبری ،محمود ،زندگی شیرین .انتشارات گلستان ادب ،بهار 13837-محمد محمدی آشنانی , حجاب در ادیان الهی.8- آموزش ملی امر به معروف و نهی از منکر (مقدماتی)، محمد اسحاق مسعودی، پیام آزادی (ستاد احیا)9- گلهای هدایتگر، آمران به معروف و ناهیان از منکر، ستاد احیاء امر به معروف و نهی از منکر کرمان10- امر به معروف در ترازوی عقل، عبدالحسین رضایی راد، قم بوستان کتاب، 1388.
*اهمیت شیوه ها : پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: ( هر که امر به معروف می کند ،باید شیوه اش نیز معروف باشد). قرآن می فرماید : نیکی در این نیست که از بی راهه به خانه ها وارد شوید ، نیکی دراین است که از راه آن وارد شوید. امام باقر (علیه السلام) ذیل این آیه فرمود : خانه ها را از راهش وارد شوید یعنی هر کاری را از راهش انجام دهید ! آری برای هرمعروف ومنکری ، از هر شخصی درهر مکانی وهر زمانی، شیوه ای خاص لازم است که اگرمراعات نشود ، امکان دارد اثر منفی دهد. شیوه آئینه وار حدیثی از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده که فرمود: ( المومن مراه المومن ) مومن آئینه مومن است . اگر در این حدیث کوتاه دقت کنیم، نکاتی درباره شیوه امر به معروف درک می کنیم ؛ از جمله : 1- آئینه از روی صفا عیب را می گوید ، نه از روی انتقام ، غرض وکینه 2- آئینه زمانی عیب را نشان می دهد که خودش گردوغبار زده نباشد. 3- آئینه مراعات مقام ومدال را نمی کند. 4- آئینه عیب را بزرگتر از آنچه هست ،نشان نمیدهد. 5- آئینه همراه با نشان دادن عیب ،نقاط قوت را نیز نشان میدهد. 6- آئینه عیب را روبرو می گوید نه پشت سر. 7- آئینه عیب را بی سروصدا می گوید. 8- آئینه عیب را در دل نگه می دارد و همین که از کنارش رد شدی عیب از صفحه اوپاک می شود. 9- آئینه را اگر شکستی ، خرده های آن هم زشت و زیبا را نشان میدهد.مومن را اگر شکستی وتحقیر کردی ،باز دست از حرفش بر نمی دارد. 10- اگر آئینه عیب مرا گفت ، باید خودم را اصلاح کنم ،؛ نه آنکه آئینه را بشکنم .آری! اگر مسلمانی نهی ازمنکر کرد ،شما گناه را از خود دور کن وبه انتقاد کننده اعتراض نکن. ای غزالی گریزم از یاری که اگر بدکنم نکو گوید مخلص آن شوم که عیبم را همچو آیینه روبه رو گوید نه که چون شانه با هزار زبان پشت سر رفته ،موبه مو گوید توجه دادن به کرامت وارزش انسان : اگرانسان بداندکه جانشین خداست.اگرانسان بداندکه فرشتگان بر اوسجده کرده اند اوموجودی است که روح خدا دراو دمیده شده است؛ تنها موجودی است که خداوند درآفرینش او خود را ستوده است؛ همه چیز را به تسخیر او درآورده است؛ در آفرینش ، بهترین شکل را به او عطا کرده است؛ برای او ، انبیا وکتب آسمانی فرستاده است؛ او را موجودی فنا ناپذیر قرار داده است، ارزش اوبهشت است ونه کمتر ؛ خداوند انواع فضیلت ها وکرامتها را به او مرحمت کرده است. اگرانسان به این کرامت ها ومقامات توجه کند ، هرگز خودرا به کارهای زشت آلوده نخواهد کرد.راستی! چرا عمر ما چراگاه شیطان باشد؟ ما که جانشین خدائیم ،چرا با دشمن خدا قرین باشیم؟ حضرت علی (علیه السلام) فرمود : کسی که کرامت و ارزش خود را شناخت دنیا و هوسها نزد او ناچیز می شود. روایت: شخصی به نام شقرانی در زمان امام صادق (علیه السلام) مرتکب شراب خواری شد .امام صادق (علیه السلام) به او فرمود: ای شقرانی ! کار زشت از هر کس که سر زند ، زشت است ؛ ولی اگر از تو سر زند ، زشت تر است؛ همان گونه که کار نیکو از هر کس نیکوست ؛ ولی اگراز تو سر زند ، نیکوتر است . این به خاطر جایگاه تو است . تو از وابستگان ما هستی . پس ، قدر خود را بدان !
***اما شیوه های امربه معروف ونهی از منکر :
1- آماده سازی سخن حق ، همچون شکر است ؛ اگر شکر را به همین شکل در گلوی کسی بریزیم ، امکان دارد خفه شود. باید شکر را با آب مخلوط کرده تا تبدیل به شربت شود وبرای همه افراد قابل استفاده وتحمل باشد . یکی از اساتید بزرگ می فرمود :از خاطرم نمی رود زمانی که می خواستم درباره روایات کفن در تلویزیون صحبت کنم ، فکر کردم که بعضی مردم تحمل شنیدن ندارند، لذا بحث را این گونه آماده کردم که : از نیازهای عمومی وهمگانی ، نیاز به لباس است. اسلام برای هر فصل و زمان وکاری لباس در نظر گرفته ودستوراتی داده است؛ مثل لباس کودک، لباس کار ، لباس جنگ ، لباس نماز عید ،لباس نماز باران ،لباس احرام و حج ، لباس عروس ، لباس دادن به برهنه ها ، نظافت لباس ،وصله کردن لباس ،رنگ لباس ، دوخت لباس ، جنس لباس و… وبرای هر یک ازعناوین هم حدیثی ونکته ای گفتم . کم کم مردم را برای شنیدن بحث آخرین لباس (کفن) و روایات کفن آماده کردم .ولی اگر از ابتدا می گفتم : موضوع بحث امروزم کفن است ، شاید میلیون ها نفر تلویزیون را خاموش می کردند.
2- تلقین، چه بسیارند افرادی که از انجام معروف هراس دارند وچه بسیارند کسانی که جدا شدن از بعضی منکرات را برای خودمحال می پندارند ، در صورتی که تلقین صحیح وبیان نمونه ها در این زمینه کارگشا خواهد بود.
3- استفاده از هنر ، شعر وطنز، نقش هنر در دعوت مردم به فساد وانحراف ،بر کسی پوشیده نیست . سامری با هنر مجسمه سازی توانست مردم رامنحرف وبنی اسرائیل را گوساله پرست کند. زیبا گویی ، فصاحت وبلاغت ، بهترین اهرم برای جذب مردم است؛ همانگونه که قیافه زیبا و موزون نقش مهمی در تاثیر کلام دارد.در قرآن ، امر شده است که هنگام رفتن به مسجد ، زینت های خود را با خود بردارید.سخن زیبا ومجادله نیکو از سفارشهای قرآن کریم است.یکی از نامهای قرآن ، احسن القصص است. آری ، قصه گویی یک هنر است.
4- انصاف در برخورد، قرآن کریم در نهی از شراب ، اول از منافع مادی ومالی آن سخن گفته است وبعد می فرماید : (ضررش از نفعش بیشتر است) خداوند در برخورد با کافران ومنافقان ومشرکان ، همواره از عبارت (اکثرهم) استفاده می کند، یعنی همه آنان را نفی نمی کند بلکه می فرماید: بیشتر آنها چنین هستند در برخورد با خلافکاران نیز باید ابتدا نقاط قوت ومثبت آنها را بگوییم وسپس آنها را متذکر کنیم .
5- امید دادن، گاهی انسان گنهکار با خود می گوید :دیگر ازما گذشته است ، ما دیگرراهی برای بازگشت نداریم. ما دیگر جهنمی شده ایم . این گونه افراد هر روز به گناه بیشتری گرفتار می شوند. چون قامت ما برای غرق است——— در کم و زیاد او چه فرق است باید به آنها از عفو الهی واز پذیرفتن توبه ولطفی که خداوند به توبه کنندگان دارد، بگوییم و خاطراتی ازتوبه کنندگان بیان کنیم تا گناه ، او را به یاس نکشاند . باید به او تذکر داد که یاس ازگناهان کبیره است .
6 – تغافل، گاهی بایدانسان خود را به غفلت بزند وتظاهر کند که من متوجه خلاف تو نشدم تا از این طریق شخصیت افراد شکسته نشود.قرآن می فرماید : برادران یوسف که پس از ده ها سال او را دیدند ونشناختند ، به او گفتند : ما قبلاً برادری داشتیم به نام یوسف که دزد بود. یوسف خود را به تغافل زد ونگفت که آن برادر من هستم وچرا به من نسبت دزدی میدهید . البته تغافل در مورد خلافه های شخصی ، جزئی وفردی است ؛ و گرنه درمسائل مهم که دشمنان وکفار برای براندازی نظام اسلامی نقشه می کشند ، تغافل بزرگترین خواست دشمن است.
7- توجه به ظرفیت افراد، امام صادق (علیه السلام) شخصی را برای ماموریتی به منطقه ای فرستاد . او درگزارش خود به امام ، از مردم منطقه به شدت انتقاد کرد .امام فرمود : ایمان ده درجه دارد . بعضی یک درجه ایمان دارند وبعضی دو درجه ، بعضی هم هفت تا ده درجه . نباید کسانی که ایمان کامل تری دارند ، از دیگران توقع بیش ار ظرفیت داشته باشند . در شیوه تبلیغ انبیا می خوانیم که می فرمودند : ما ماموریم طبق ظرفیت افراد با آنان صحبت کنیم.
8- کنایه گویی، قرآن به حضرت عیسی (علیه السلام) می فرماید : آیا تو به مردم گفتی که من ومادرم را خدا بگیرید؟! در جای دیگر ،خداوند، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را مخاطب قرار داده و می فرماید : اگر پدر و یا مادرت نزد تو به پیری رسیدند ، تو با آنان درشتی نکن ! در حالی که همه می دانیم حضرت عیسی مردم را به توحید دعوت می کرد وپیامبر اسلام درکودکی پدر ومادر خود را از دست داده بود.این گونه خطاب ها در حقیقت به مردم است.
9 – ایجاد محبت، در بخش مهمی از قرآن ، خداوند نعمت های خود را می شمارد تا عشق انسان را نسبت به خود زیاد کند.قرآن که مردم را امر به عبادت می کند ، می فرماید : پروردگار کعبه را پرستش کنید ؛ زیرا او شما را از گرسنگی وترس نجات داد. نمونه هایی از سیره پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره جذب دلها: 1- هر گاه سه روز، یکی از یاران را نمی دید ، به سراغش می رفت. 2- از مریض ها در دورترین نقطه شهر، عیادت می کرد. 3- مردم را با بهترین نام صدا می زد . حتی نام زنان وکودکان را با کرامت می برد. در تاریخ زندگی اهل بیت علیهم السلام نیز خاطرات فراوانی به چشم می خورد که یک نمونه از آن را نقل می کنیم : مردی شامی به امام حسن مجتبی (علیه السلام) جسارت کرد.حضرت ایشان را به منزل بردند وچنان موردتفقد قرار دادندکه او از حرفهای خود شرمنده شد. در روایات می خوانیم : با هر کس که با تو قطع رابطه کرد ، ارتباط برقرار کن وهر کس به تو بدی کرد ، تو با او خوبی کن.
10- تحریک عواطف، شخصی به مادرش تندی کرد .روز بعد ،امام صادق (علیه السلام) او را دید و به او فرمود : چرا با مادرت تندی کردی؟مگر نمی دانی که شکم مادرت منزل تو بود؟ دامان مادرت گهواره تو بود؟ شیر مادر غذای تو بود؟سپس فرمود : پس با او خشن نباش.
11- مخفیانه ومختصر باشد، در حدیث می خوانیم : هر کس برادر دینی خود را مخفیانه موعظه کند ،او راآراسته کرده ،ولی هر کس آشکارا موعظه کند، او را شرمنده کرده است. گرنصیحت کنی ، به خلوت کن که جز این ، شیوه نصیحت نیست هر نصیحت که بر ملا باشد آن نصیحت به جز فضیحت نیست درحدیث می خوانیم :هر گاه کسی را موعظه می کنی ؛ خلاصه بگو!
12- نمایاندن الگوها معرفی چهره های موفق وتجلیل از آنها ، در دعوت مردم به معروف نقش موثری دارد . این که هر سال مردم در عاشورا فریاد (یاحسین )سر می دهند ، زمینه دوری از پذیرش طاغوت و وفاداری به نظام اسلامی می شود. قرآن می فرماید : مردم دنیا از همسر فرعون درس بگیرند که چگونه جذب مال ومقام وقدرت فرعون نشد .درجای دیگری می فرماید :از حضرت ابراهیم وحضرت محمد (علیه السلام) درس بگیرید ؛ زیرا این دو بزرگوار اسوه والگو هستند. قرآن کریم به پیامبر عزیز می فرماید: از طریق حکمت و منطق یا موعظه ونصیحت و یا جدال نیکو مردم را به راه خدا دعوت کن!همان گونه که شیطان انسان را گام به گام به سوی فساد می کشاند راه اصلاح وامر به معروف ونیز گام به گام باشد در قرآن درمورد تحریم ربا این مراحل به چشم می خورد : در مرحله اول ، قرآن می فرماید :آنچه به مال شما از طریق ربا اضافه می شد ،نزدخدا افزایش نیست. در مرحله دوم ، قرآن ربا خواری را از عادات زشت یهودیان می شمارد. درمرحله سوم ،قرآن انسان را از ربای مضاعف و زیاد نهی می کند. درمرحله چهارم ، قرآن ، ربا گرفتن رابه منزله اعلام جنگ باخدا می داند.
14- تکرار، چون برنامه اسلام تنها آموزش نیست ، بلکه تربیت هم هست ،لذا اوامر ونواهی باید تکرار شود. برای هر غفلت ،یک تذکر لازم است. شما درنماز ده ها بار (الله اکبر ) را در رکوع وسجود وقیام تکرار می کنید .یاد خدا غذای روح است وباید همچون غذای جسم تکرار شود.
15 –مماشات، حضرت ابراهیم (علیه السلام) برای نهی از بزرگ ترن منکر (شرک) از راه مدارا ومماشات وارد شد وگام به گام به انتقادات خوداضافه کرد.بار اول فرمود: خورشید غروب می کند ومن غروب شدنی را دوست ندارم .( انی لااحب الافلین) بار دوم فرمود: ماه پرستی انحراف است وخدا مرا گرفتار آن نکند . ( لئن لم یهدنی ربی …)بار سوم فرمود: من بیزارم از هر چه که شما شریک خدا می دانید .( انی بری ء مما تشرکون)
16- حکمت ، موعظه ،جدال نیکو قرآن کریم به پیامبر عزیز می فرماید: از طریق حکمت و منطق یا موعظه ونصیحت و یا جدال نیکو مردم را به راه خدا دعوت کن!در امر به معروف ونهی ازمنکر باید روی مسائلی تکیه کرد که قابل خدشه نباشد.به سخنان محکمی که موردقبول همه است، حکمت گفته می شود. مراد از موعظه حسنه ، موعظهای است که بر اساس محبت و با بیان نیکو باشد و در زمان و مکان مناسب با شیو ه های صحیح انجام شود. ومراد از مجادله نیکو نیز پذیرفتن نقاط قوت دیگران واستدلال و مقابله به مثل در شیوه ها است.
17 – ریشه مفاسد را بخشکانیم، قرآن می فرماید : ( سوء ظن نبرید وتجسس نکنید ) ؛ زیرا سوء ظن ، سرچشمه تجسس وتجسس ، سرچشمه غیبت می شود. اگر قرآن ،زنان را از پایکوبی ویا گفتار همراه با ناز وکرشمه وتحریک آمیز نهی می کند ،به خاطر خشکاندن سرچشمه گناه است. درمسائل سیاسی واجتماعی نیز برای اصلاح دولت ها باید دولتمردان اصلاح شوند وبرای اصلاح نسل نو ،باید خانواده ها اصلاح شوند.قرآن می فرماید : با رهبران کفر مبارزه کنید.
18- احترام به ارزشهای دیگران، قرآن کریم ،به تورات وانجیل وانبیای گذشته احترام می گذارد و مراکز عبادت سایر ادیان را محترم می شمارد ؛ حتی برای حفظ آن ، دفاع را لازم میداند. در سفارش های اسلامی نیز آمده است: (بزرگان هر قوم را احترام کنید!)
19 – با انجام معروف ،زمینه را بر منکر تنگ کنیم، قرآن می فرماید : (راه جلوگیری از فحشا ومنکر ، انجام معروفی همچون نماز است.)هنگامی که خداوند می خواهد حضرت آدم را از غذایی منع کند، ابتدا اجازه بهره برداری از غذاهای دیگر را به او میدهد ومی فرماید : (از هر غذایی در بهشت استفاده کن؛ ولی از این غذا استفاده نکن!)تفریح و ورزش از معروف هایی است که جلو بسیاری از مفاسد، امراض ومنکرات رامی گیرد. زهد وعدالت مسئولان مملکتی ، از معروف هایی است که می تواند جلو بزرگترین منکرات را که بدبینی به حکومت اسلامی است. بگیرد.
20- توجه به زمان، در روایات می خوانیم : هنگام مسافرت ، خانواده خود را به تقوی سفارش کنید ؛ زیرا در آستانه جدایی ،علاقه ها اوج می گیرد و زمینه پذیرش در انسان زیاد می شود.در حدیث می خوانیم : به هنگام خشم وغضب ، کسی را ادب نکنید زیرا در معرض افراط هستید .در قرآن نیز نسبت به استغفار در سحر مکرر سفارش شده است.
21- اعراض، قرآن میفرماید : ( هر گاه کسانی را دیدی که در آیات ما به یاوه سرائی نشسته اند ، پس به عنوان اعتراض ،مجلس آنان را ترک کن ! یا مسیر حرف را تغییر ده ! واگرشیطان تو را به فراموشی انداخت ، تا متوجه شدی جلسه را ترک کن وبا ستمگران منشین).در حدیث می خوانیم : (سزاوار نیست که مومن درمجلس گناهی که نمی تواند آن را تغییر دهد بنشیند.) پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید : گناهکاران را با قیافه عبوس ملاقات کنید !
کتابهایی جهت مطالعه: 1- کتاب شناسی امر به معروف و نهی از منکر اثر سید رضا باقریان موحد به همت پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر 2- کتاب امر به معروف و نهی از منکر، نوشته حجت الاسلام محسن قرائتی 3- آیات و روایات و حکایات درباره امر به معروف و نهی از منکر، اصلاحات اجتماعی حیدری فرد، غلام علی، 4- امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه امام خمینی(ره) قربان علی، 5- «شیوه های نظارتی امر به معروف و نهی از منکر در گفتار و سیره پیامبر اعظم(ص)» در کتابی با همین عنوان از سوی مرکز پژوهش های اسلامی صداوسیما منتشر شد. 6- «کتاب امر به معروف و نهی از منکر در اندیشه اسلامی» تنها اثر مایکل کوک، اسلام پژوه غربی، که به فارسی ترجمه شده، است که این اثر به دلیل وسعت مراجعه به منابع و دامنه تحقیق، از اهمیت خاصی برخوردار است.
موفق ومؤید باشید.
