بحران مردانگی

عصراسلام: نگارنده این متن به گفتگو و دستیابی به تفاهم از طریق کنش ارتباطی بین زن و مرد اعتقاد دارد.  تغییرات اجتماعی و اقتصادی که در  طی دهه ۸۰ و ۹۰ درجامعه ایجاد شده است نظم جنسیتی را برساخت کرده است. نگرش های جنسیتی مردم پیوسته در حال جرح و تعدیل و تنظیم مجدد است.

افکار و تصورات سنتی درباره مردانگی به واسطه آمیزه‌ای از عوامل موثر، از تغییر در بازارکار گرفته تا نرخ‌های بالای طلاق، در حال اضمحلال هستند. اگر مردان روزی در بازار کار و خانواده و در کل جامعه از امنیت بهره می بردند، اکنون موقعیت آنها با چندین و چند نیروی موثر متزلزل می‌شود، و آنها نامطئمن از خویش و نقش خویش در جامعه به حال خود رها می‌شوند.

در طبقات فرودست جامعه، اندیشه ها و تصورات مربوط به مردانگی ارتباط تنگاتنگی با بیرون آمدن مرد از خانه دارد.  بیکاری طولانی مدت و مشاغل موقتی مردان، این افکار و تصورات را – هم در خانه و ارتباط این مردان با خانواده های شان و هم در ارتباط با سایر مردان محیط های اجتماعی دیگر  مانند نهادهای آموزشی و اقتصادی- از اساس فرو ریخته است.

سوزان فالودی(۲) در کتاب « فریب خورده: خیانت به مردان مدرن» (۱۹۹۹)، به بررسی تجربه های مردان امریکایی در پایان سده بیستم می پردازد. استدلال وی این است که مردان مدرن مورد خیانت جامعه ای قرار گرفته اند که در آن بیکاری روبه رشد، دستمزدهای روبه کاهش، ساعت طولانی تر کار و ترس دائمی از زاید بودن، نقش مطمئن نان آور را که آنها روزی از آن برخوردار بودند، متزلزل ساخته  است. اما از نظر فالودی، فقط در حوزه شغل نیست که مردان مورد تهدید قرار گرفته اند. 

مطالعه او نشان می‌دهد که ازدواج و مناسبات شخصی نیز به اندازه گذشته پایدار و محکم به نظر نمی رسد؛ نقش مردان در اجتماع – آموزش، انجمن های محلی- نیز  کم رنگ شده است. شی ء واره شدن جامعه بسیاری از توقعاتی را که مردان از زندگی خود داشتند، از بیخ و بن برکنده است( توقعاتی که یک نسل قبل، خانواده ها به پسران وعده داده بودند و ایشان را مهیای آن ساخته بودند).

با توجه به دگرگونی اجتماعی و اقتصادی که شرح آن گذشت، تغییر دیگری در خانواده های ایرانی شکل گرفته است. در گذشته مردان بعد از ازدواج در خانواده پدری چندسال زندگی می کردند، تا بتوانند خانه و زندگی مستقلی برای خودشان تهیه کنند. این سبک زندگی با هژمونی مردان؛ فداکاری و تحمل مشقت برای زنان خانواده توام بود. اما در یک دهه اخیر مردان متاهلی که  نتوانستند زندگی مستقل برای خانواده خویش مهیا کنند، مجبور شدند با خانواده همسر خود  زندگی کنند. زندگی با خانواده همسر برای مردان نوعی بحران را ایجاد می کند که منجر به شک در ارزشمندی و کارایی می‌شود.

نویسنده: عادل سجودی

۱.Crisis of Masculinity

۲.Faludi