دلایل مختلفی برای بروز رفتار نامناسب وجود دارد. همچنین «اقتضای سنی» می‌تواند عامل رفتارهای نامناسب باشد. این گونه رفتارها غالباً در صورت برخورد مناسب، تصحیح می‌گردند. باید به یاد داشته‌باشیم که پذیرش رفتارهای نامناسب، کار عاقلانه‌ای نیست. پیامی که با پذیرش رفتار نامناسب به کودک انتقال می‌یابد این است که باور می‌کند که رفتارش بد نیست و برای دیگران اهمیتی ندارد.
 

 معمولاً این جملات و عبارات برای توجیه رفتارهای ناپسند کودکان شنیده می‌شود:

*  پسر بچه است دیگه 
*  بزرگ می‌شود خوب می‌شود 
* اقتضای سنش است

با وجودی که مرتب شاهد این گونه رفتارها هستیم امّا بی‌تفاوت بودن و اقدامی نکردن، کار درستی نیست. دلیلی برای پذیرش رفتارهای نامناسب و یا انتظار آن‌ها را داشتن، وجود ندارد. فکر نکنید که کاری نمی‌توانید انجام دهید. این اشتباهی است که غالباً صورت می‌گیرد.

ما باید رفتار کودک را درک کنیم و کمک کنیم با تأثیر مثبتی که می‌گذاریم، آن رفتار تصحیح شود. متأسفانه، نادیده انگاری و چشم بر هم گذاشتن در مقابل رفتار کودک، کار آسانی است امّا باید بدانیم که با این کار، آن رفتارها ادامه می‌یابد و در بسیاری موارد بدتر و شدیدتر هم می‌گردد.

هدف و منظور از رفتارهای نامناسب را تعیین کنید

نوعاً چهار دلیل برای رفتارهای نامناسب وجود دارد: 

* توجه 
* انتقام 
* قدرت 
* نمایش ناتوانی

توجه: هنگامی که کودک نتواند توجه شما را به خود جلب کند، غالباً به انجام رفتارهایی می‌پردازد تا جلب توجه کند. 
 
انتقام: هنگامی که کودک به دلیلی حس کند که او را دوست ندارند، برای جلب توجّه به انتقام جویی می‌پردازد. هنگامی که کودک به دیگران و یا احساسات آن‌ها آسیب می‌رساند حس می‌کند که آدم مهمی است.

 قدرت: این گونه کودکان نیاز دارند که «رئیس» باشند. آن‌ها فقط هنگامی احساس قدرت می‌کنند که رئیس باشند. تلاش برای کسب قدرت در این شرایط افزایش می‌یابد.

نمایش ناتوانی: این گونه کودکان معمولاً دارای سطح کمی اعتماد به نفس هستند و چون فکر می‌کنند کاری از دستشان ساخته نیست، در مقابل سختی‌ها زود تسلیم می‌شوند. آن‌ها غالباً حس این که کاری را با موفقیت انجام دهند ندارند.
 
پس از آن که هدف و منظور از رفتار نامناسب را تشخیص دادید، حال می‌توانید نسبت به تغییر آن اقدام کنید. به طور خلاصه، چیزهایی که باید به منظور تغییر رفتارهای نامناسب به خاطر داشته باشید به قرار زیرند: 

* همیشه با کودکانتان رفتار احترام‌آمیز داشته باشید. در نهایت، رفتار احترام آمیز شما، احترام متقابل به همراه خواهد داشت. همیشه رفتاری که دوست دارید از آن‌ها ببینید را خودتان انجام دهید. 

* کودکتان را تشویق کنید که اعتماد به نفسش را تقویت کند. به او القاء کنید که دوستش دارید و به رفتارهای مناسبش توجه نشان دهید. 

* هرگز خود را درگیر قدرت‌نمایی‌های او نکنید. از عصبانی شدن خودداری کنید و تلافی نکنید. 

* باور کنید که تمام رفتارهای نامناسب، ریشه در نیاز به توجه دارند.

اگر شما هم در خانه یک کودک در سن پیش دبستانی دارید و اگر کارهایی می کند یا حرف هایی می زند که مطابق رفتارهای گذشته او و تربیت رایج در خانه ی شما نباشد.

برخی از آنها طبیعی است و ما راهکارهایی برای مواجهه با این رفتارها برای تان داریم:

استفاده از کلمات نامناسب و زشت، جواب پس دادن

تقریباً تمام کودکان در سنین پیش دبستانی گاه از کلمات نامناسب استفاده می‌‌کنند. گاهی آنان کلماتی زشت به زبان می‌‌آورند که باعث شرمندگی والدین می‌‌شود. دلیل روشن به کارگیری این کلمات، شنیدن آنها در منزل یا مهد کودک یا محیط‌‌ های دیگر است. زمانی که کودک از این عبارات استفاده می‌‌کند معمولاً با توجه شدید و واکنش بیش از حد والدین روبرو می‌‌شود که باعث تکرار بیشتر این کلمات خواهد شد.
 

راهکارهای زیر می‌‌توانند در برخورد با این رفتار کودک کمک کننده باشند

اگر کودک برای اولین بار از این کلمات استفاده می‌‌کند بهتر است معنای آن را از کودک بپرسید. اگر وی بتواند معنی کلمه را بگوید برایش توضیح دهید که این کلمه دیگران را ناراحت می‌‌کند و نباید در خانه استفاده شود.

در مراحل اول آرام ماندن و نادیده گرفتن این عبارات و دور نگهداشتن کودک از محیط ‌‌هایی که در آنها چنین کلماتی استفاده می‌‌شود بهترین روش برخورد است.
اگر با وجود نادیده گرفتن این رفتار ادامه یابد از شیوه‌‌های تنبیهی مناسب مانند منزوی سازی یا محروم کردن بهره گیرید.

به کودک کلماتی بیاموزید که بتواند احساس ناکامی و ناراحتی خود را به صورت مودبانه ابراز کند.

جواب پس دادن اغلب شیوه‌ای برای نشان دادن نافرمانی و لجبازی کودک و نشانه‌ای از تکامل کودک برای به دست آوردن استقلال است.

تنشهای زندگی روزمره مانند به دنیا آمدن کودک دیگر یا تغییر منزل ممکن است این رفتارها را تشدید کند.
 

در مواجهه با این مشکل توصیه‌‌های زیر را به کار گیرید

به خاطر داشته باشید کودکان پیش دبستانی نیاز به ابراز وجود و احساسات خود دارند. بنابراین اجازه ابراز نظر به صورت مودبانه را به آنان بدهید.

سعی کنید انتظارات خود را با توانایی کودک تطبیق دهید.

در صورت نافرمانی و بی ادبی کودک در پاسخ دادن، از روشهای تنبیهی مناسب استفاده کنید.

رفتارهای مناسب وی را تشویق کنید.
 

پرخاشگری و حملات بدخلقی (قشقرق)

پرخاشگری کودکان علل مختلفی دارد. کودکان کوچکتر ممکن است به علت این که نمی‌‌‌دانند احساسات ناخوشایند خود مانند خشم و ناکامی را چگونه با کلمات ابرا کنند به پرخاشگری روی آورند. صحبت با کودکان و کمک به آنان برای بیابن احساساتشان بدون پرخاشگری در این موارد مفید است.

کودک ممکن است شاهد دعوا و پرخاشگری والدین یا دیگر اعضای خانواده باشد و از این رفتارها الگو برداری کند. بنابراین کنترل محیط منزل، عدم به کار گیری پرخاشگری در روابط بین فردی اعضای خانواده و همچنین نظارت بر برنامه‌‌های تلویزیونی که کودک مشاهده می‌‌کند می‌‌تواند این اثرات را تا حد ممکن کاهش دهد.

قوانین را به صورت روشن به کودک بگویید. او باید بداند احساس خشم و ناکامی طبیعی است ولی مرزهایی برای شیوه ابراز آن وجود دارد مثلاً زدن دیگران ممنوع است.

گاهی به مرور زمان کودک یاد می‌‌گیرد که با بد خلقی و پرخاشگری می‌‌تواند به آنچه می‌‌خواهد دست یابد. اگر والدین در برابر داد و فریاد یا پرخاشگری وی تسلیم شوند او در می‌‌یابد این رفتار راهی برای گرفتن آنچه می‌‌خواهد از بزرگسالان است. بعضی کودکان با فرد خاصی مانند مادر یا مادر بزرگ بیشتر این رفتارها را نشان می‌‌دهند تا با دیگر اعضای خانواده. این موضوع اهمیت برخورد یکسان و یکنواخت همه بزرگسالان در خانواده و اطراف کودک را نشان می‌‌دهد. اگر کودک در یابد که هر وقت و هر کجا پرخاشگری کند پیامد یکسانی متحمل می‌‌شود چنین رفتاری قطعاً کاهش می‌‌یابد.

بنابراین علیرغم علت پرخاشگری و بدخلقی کودک رعایت بعضی اصول می‌‌تواند موجب کاهش این رفتارها شود

** در انتظارات خود از کودک و به کارگیری روشهای تربیتی در زمانها، مکانها و توسط افراد مختلف مانند مادر، پدر، مادربزرگ و… تا حد ممکن یکنواخت عمل کنید. قابل پیش‌بینی بودن پیامد یک رفتار به کودک احساس امنیت می‌‌دهد و وی را از سر درگمی می‌‌رهاند و مشکلات رفتاری وی را کاهش می‌‌دهد.

** قوانین را به صورت روشن به کودک بگویید. او باید بداند احساس خشم و ناکامی طبیعی است ولی مرزهایی برای شیوه ابراز آن وجود دارد مثلاً زدن دیگران ممنوع است.

** در صورت پرخاشگری کودک از روشهای تنبیهی مناسب مانند منزوی سازی استفاده کنید.

** بر اثر بد خلقی و قشقرق کودک تسلیم خواسته‌‌های غیرمنطقی او نشوید. این رفتار کودک را نادیده بگیرید. (در عین حال ایمنی کودک را در نظر داشته باشید. اگر وی به کار خطرناکی دست زد بلافاصله باید مداخل کنید).

** تلاش کودک برای ابراز مناسب احساسات ناخوشایند مثل خشم را تشویق کنید.

** موقعیتهایی که کودک بیشتر دچار بدخلقی و پرخاشگری می‌‌شود مانند زمانی که خسته، گرسنه یا خواب آلود است را شناسایی کرده، توجه به نیازهای جسمانی و روانشناختی کودک را در برنامه ریزی‌‌های روزانه خود در اولویت قرار دهید.
 

رفتار درست در مقابل کودک چیست؟

آیا باید از رفتارهای بد او چشم پوشی کنید؟ هرگز! اما قبل از هر تصمیمی به خود یادآوری کنید پشت تمام رفتارهای کودک شما علتی وجود دارد که شاید برای شما عقلانی به نظر نرسد، اما برای او یک دلیل بسیار محکم است.

بنابراین لازم است همراه با آرامش برای فرزند خود چارچوب تعریف کنید و اگر پیش تر این کار را کرده اید، به چشم های او نگاه کنید و چارچوب ها را برایش یادآوری کنید. احتمالاً در این میان گفت و گویی بین شما شکل میگیرد که می تواند کمک کند نیاز و احساسی که باعث به وجود آمدن رفتار نامناسب شده را پیدا کنید؛ این همان چیزی است که به فرزند شما کمک می کند تا دوست داشته باشد با پدر و مادرش بیشتر همکاری کند.
 

ردیابی نشانه های رفتاری فرزندان شما

تجربه نشان می دهد، کودکانی که معمولاً بداخلاق و بدقلق هستند و تمایل ندارند با پدر و مادرهایشان همکاری کنند، نیاز بیشتری به ارتباط با شما، توجه جسمی، روحی و یک آغوش امن برای گریه و حتی خواب دارند. به بیانی هنوز ظرف محبت آنها از سوی پدر و مادر پر نشده و آنها به روش هایی که خود بلندند به دنبال کسب محبت از والدین خویش اند.

کودکانی که با خواهر و برادرهایشان احساس رقابت بیشتری دارند، گاه نیاز دارند که در ارتباط نزدیکتری با پدر و مادر خود قرار گیرند تا توجه بیشتر آنها را برای آنچه که هستند کسب کنند و احساس ارزشمندی بیشتری کنند.

کودکانی که معمولاً حرف گوش نمی دهند، یاد گرفته اند که پدر و مادر را خیلی جدی نگیرند مگر اینکه سر آنها داد بزنید. در واقع آنها نیاز دارند شما با آرامش راهنمایی شان کرده و ارتباط خوبی با آنها برقرار کنید.

کودکانی که خیلی زود خشمگین می شوند، نوعی ترس غیر قابل تحمل را در درون خود نگه می دارند. آنها لازم دارند در یک ارتباط امن دو طرفه به گفت و گو با شما بنشینند و ترس خود را با شما در میان بگذارند. تنها با همدلی و حمایت شماست که کودک پس از بروز ناراحتی، اشک و آه و بیرون ریختن حرف های درونش، آرام شده و آماده همکاری با شما خواهد بود.

کودکان سرکش معمولاً نیاز به احساس قدرت، کارآمدی و احترام بیشتر دارند. بنابراین لازم است به نیاز آنها پاسخ دهیم، بهشان گوش بدهیم و بفهمانیم که شنیده می شوند حتی اگر موافق صحبت های آنها نباشیم.

کودکانی که به والدین خود بی احترامی می کنند در اصل به آنها نشان می دهند که به اندازه کافی با پدر و مادر خود ارتباط گرم و عمیق ندارند و احترام کافی از جانب آنها دریافت نمی کنند. در بسیاری موارد رفتارهای نامناسب و بی احترامی کردن بچه ها نتیجه داد زدن های پدر و مادر و زیاده روی کردن آنها در بروز رفتارهای عصبانی است.

کودکان دروغگو عموماً از والدین خود ترس دارند. باید در رفتار خود جست و جو کنید و ببینید عکس العمل های شما چگونه است و چرا کودک با شما احساس ناامنی می کند!؟

کودکانی که دائماً نق می زنند و یا پرتوقع هستند، به اندازه کافی مطمئن نیستند که پدر و مادر به نیازهای آنها توجه و رسیدگی می کنند. این دسته از کودکان به واقع نیاز به رسیدگی و مراقبت بیشتری دارند.

منبع: سایت سیمرغ
سایت اموزک
سایت رهیاب