بررسی روایات پیرامون کشتار در زمان ظهور امام مهدی

آیا قیام امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف همراه با خونریزی و کشتار است؟ این سؤالی است که بسیاری از کسانی که علاقه‌مند به مباحث مهدویت هستند می‌پرسند، آیت‌الله نجم‌الدین طبسی استاد درس خارج مهدویت حوزه علمیه قم این گونه پاسخ می‌دهد:

برخی در مورد قتل و کشتار در دوران ظهور افراط می‌کنند و از امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و یارانش چهره‌ای خشن ارائه می‌دهند، آنان به روایاتی استدلال می‌کنند که در آن‌ها به کشته شدن بیشتر مردم و اینکه از کشته‌ها پُشته ساخته می‌شود و جوی خون جاری می‌شود، اشاره شده است. برخی دیگر تفریط می‌کنند و می‌گویند: حتی به مقدار خون در ظرف حجامت خون‌ریزی نمی‌شود!

*بررسی اخبار و روایات

اخباری که در آن‌ها کشتار در حجم وسیعی مطرح شده‌اند، بر دو قسم است:

الف) یک سری از آن‌ها مربوط به قبل از ظهور است و هیچ ربطی به دوران ظهور ندارند، این روایات عموماً ضعیف هستند و اگر هم این گونه نباشند، هیچ گونه ارتباطی با بحث ما، یعنی قتل ها در دوران حکومت امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ندارند.

ب) دستة دیگر مربوط به هنگام ظهور و حکومت امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می‌باشند که خود دو گونه‌اند:

1.روایاتی که از طریق اهل سنت است و بیشتر آنها مشکل سندی دارد، و برخی دیگر به پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) منتهی نمی‌شوند بلکه از افرادی مانند «کعب الاحبار» که در زمان آن حضرت مسلمان نشده بود، نقل شده است.

2.احادیثی که از طریق اهل بیت(علیهم السلام) نقل شده است و در ادامه مقاله به آن‌ها می‌پردازیم.

*اندیشه تفریطی در کشتار به هنگام ظهور

گروهی معتقدند: امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از طریق ولایت و تصّرف تکوینی، همه مردم را مطیع می‌کند و کارها را با اعجاز و از راه‌های غیر عادی انجام می‌دهد، بنابراین کشتار خیلی اندک خواهد بود!

برای دریافت پاسخ به حدیثی از امام باقر(علیه السلام) متمسّک می‌شویم:

بشیر گوید: به امام باقر(علیه السلام) گفتم: «عده‌ای می‌گویند، هنگامی که آن امر روی دهد، همه کارها برای او درست و استوار می‌گردد و به اندازه یک ظرف حجامت هم خون نمی‌ریزد»! فرمود: «هرگز چنین نیست! سوگند به آنکه جانم در دست اوست؛ کار به آنجایی انجامد که ما و شما عرق و خون بسته شده را پاک خواهیم کرد (کنایه از سختی‌ها و دشواری‌های جنگ است که موجب پدید آمدن عرق و ایجاد زخم‌های خونین می‌شود)».

تمامی کارها در زمان قیام امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به خودی خود و با اعجاز صورت نمی‌پذیرد، هر چند در ولایت تکوینی حضرت و سایر امامان(علیهم السلام) هیچ گونه تردیدی نیست.

مطابق روایات متعدد نمی‌توانیم ادعا کنیم که در هنگام ظهور هیچ قتلی رخ نمی‌دهد، زیرا در آن دوران بحث از اجرای حدود الهی و اقامه عدل جهانی است و مسلماً این امر عظیم، بدون برطرف کردن موانع میسّر نمی‌شود. از طرفی تاریخ گواهی می‌دهد که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و معصومان(علیهم السلام) سعی داشته‌اند، امور را به طور عادی و در مسیر طبیعی انجام دهند.

به هر حال لزومی ندارد که ادعا کنیم امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تمام کارهایش را از طریق اعجاز انجام می‌دهد و هیچ خونی ریخته نخواهد شد.

*اندیشه افراطی در کشتار به هنگام ظهور

در احادیثی که از طریق اهل سنت رسیده ‌است، خونریزی‌های زیاد و وحشتناک ذکر شده است، اینک، به نقد و بررسی یکی از آن‌ها می‌پردازیم؛

یوسف بن یحیی شافعی در کتاب «عقدالدرر» روایتی را از امیرمؤمنان(علیه السلام) درباره حوادث روم نقل می‌کند و می‌گوید: «پس مسلمانان، سه تکبیر می‌گویند و مانند ریگ و شن‌های روانی که از بلندی‌ها فرو می‌ریزند، داخل (روم) می‌شوند و در آنجا 500 هزار جنگجو را می‌کشند و غنائم و اموال را به طور مساوی تقسیم می‌کنند و به هر یک از آنان صدهزار دینار و صد کنیز و یا غلام می‌رسد».

این روایت مشکل سندی دارد و از نظر محتوا قابل اعتماد نیست، پیداست که جاعلان این گونه احادیث در خدمت حکومت‌های ظالم بوده‌اند و به جهت توجیه پاره‌ای از جنگ‌های پس از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) این چنین احادیث مجعولی را وارد کتاب‌های روایی کرده‌اند.

خلاصه اینکه یک دسته از روایات در مورد خون‌ریزی ها، مربوط به دوران قبل از ظهور است و دسته دیگر از مجعولات و اسرائیلیات است که با هدف و انگیزه‌های مختلف مانند خدشه‌دار کردن چهره نهضت جهانی و حکومت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و یا توجیه کشتارها در فتوحات سابق و… وارد کتاب‌های روایی شده است.

*برنامه امام(عجل الله تعالی فرجه الشریف) برای قیام

یقیناً پیش از ظهور و مقارن آن، ستمگران خونریزی بر دنیا حاکم‌اند که از هیچ جنایتی فرو نمی‌گذارند. حال امامی که قیام می‌کند در برابر این همه کجروی‌ها و بیدادگری‌ها، چگونه باید برخورد کند تا جهان را پر از عدل و داد سازد؟ بی‌تردید معاندانی که دستشان به خون بشریت آلوده است و یا مقامشان به خطر افتاده، در مقابل حرکت اصلاح‌گرانه امام(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ایستادگی می‌کنند. بنابراین امامی که قیام می‌کند و مأموریت تشکیل حکومت جهانی اسلام را دارد، باید برنامه داشته باشد. در اینجا مروری به این برنامه‌ها خواهیم داشت:

الف) تربیت سپاهیان و تدارک مقدمات نبرد

امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) برای به ثمر رساندن انقلاب جهانی، ناگزیر از جنگ خواهد بود و در مقابلش، دشمنان تا دندان مسلح با در دست داشتن امکانات گسترده اقتصادی، نظامی و سیاسی پرچم مخالفت برمی‌دارند و مانع اصلاح‌گری امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می‌شوند، لذا قبل از قیام، جنگاوران دریادل و کارآمدی، تربیت می‌شوند و تعداد آنان در برخی 10 هزار نفر و در تعدادی 100 هزار نفر و.. ذکر شده است.

ب) تجهیزات جنگی و وسیله دفاعی

تجهیزات آنان طبق روایتی از امام صادق(علیه السلام)، از آهن – اما نه آهن شناخته شده – است که اگر یکی از آنان، با آن بر کوهی ضربه زند، آن را دو نیم می‌کند.

ج) قاطعیت امام در رویارویی با دشمنان

امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به اقامه حدود الهی می‌پردازد و در برخورد با دشمنان از یک نوع مجازات استفاده نمی‌کند، بلکه نسبت به جرم اشخاص، مجازات متناسب را اجرا می‌کند.

ائمه اطهار(علیهم السلام) مایه رحمت‌اند و مقتضی رحمت آنان برداشتن موانع از سر راه است.

با توجه به شرایط ویژه ظهور، قاطعیت امام(عجل الله تعالی فرجه الشریف) با دشمنان و ایجاد رعب و وحشت در میان آنان (از سوی خداوند متعال)، هر مخالف ستمکاری را به تسلیم وا می‌دارد.

بنابراین اکثریت مردمِ مظلوم و ستمدیده از کسانی خواهند بود که امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آنان را مورد لطف قرار می‌دهد و تنها گروهی اندک مقاومت نشان می‌دهند و اینجاست که چاره ای جز شمشیر نیست.

*چکیده سخن

پس از بررسی روایات، چنین به دست می‌آید که درباره حجم و عدد قتل و کشتار، افراط و تفریط شده و واقع، چیزی دیگر است، سیاست امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، سیاست پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) است. گاهی مقتضای عدالت و گستردن عدالت بر جامعه این است که دشمنان لجوج- که هرگز با حکومت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) کنار نمی‌آیند و البته عدد آنان هم زیاد نیست- کشته شوند، ولی متأسفانه مبالغه بسیاری در این زمینه شده است.

پی‌نوشت ها:

1.غیبت نعمانی، ص 283.

2.عقدالدرر، ص 189.

3.بصائر الدرجات، ص141