ترندنیوز مطالب مذهبی+آموزشی+سرگرمی+خبری
جواب اجمالی : در لغت عرب ابتر به معنای کسی است که نسل او قطع شده است. چون نسل از پسران برای پدران باقی می ماند و پیامبر پسری نداشت به او ابتر گفتند . قرآن در دفاع از پیامبر و مقابله بر فرهنگ جاهلی سوره کوثر و خیر کثیر ( فاطمه س ) را به پیامبر اعطا کرد .
توضیح بیشتر :
متاسفانه یکی از تفکرات جاهلانه و خرافی که در بسیاری از اقوام و ملل وجود دارد این مطلب است که نسل یک مرد از طریق پسر ادامه می یابد.
متاسفانه در غرب امروز نیز که ادعای تمدن و حقوق بشر می نماید هنوز آثار این تفکر جاهلی وجود دارد. زنان اروپا به محض ازدواج به نام خانوادگی شوهر شناخته می شوند.
این تفکر در جاهلیت عرب و در زمان ظهور پیامبر مکرم اسلام نیز وجود داشت. قرآن کریم و پیامبر مکرم اسلام صلوات الله علیه به شدت با این تفکر مبارزه نمود.
به این مناسبت داستانی را از پیامبر مکرم اسلام و شان نزول یکی از سوره های قران در این زمینه نقل می نماییم.
پیامبر مکرم اسلام صلوات الله علیه دارای فرزند پسرنمی شدند یا اگر فرزند پسری متولد می شد بعد از مدتی فوت می نمود، این امر سبب استهزاء و کنایه مشرکان و منافقان صدر اسلام شد. مشرکان مکه با تمسخر پیامبر صلوات الله علیه را ابتر صدا می کردند. ابتر در عرب یعنی کسی که نسلی از او باقی نمی ماند. به همین مناسبت و بعد از تولد حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها سوره کوثر نازل شد و جواب دندان‌شکنی به مشرکین و همه خرافاتیان از بدو تاریخ تاکنون داده است. در این سوره خداوند تولد حضرت زهرا سلام الله علیها را به منزله خیر کثیر معرفی می کند(انا اعطیناک الکوثر) و مسخره کنندگان پیامبر صلوات الله علیه را ابتر می خواند ( ان شانئک هو الابتر).
ازنظر قرآن ومعارف اسلامی ، زن و مرد هردو در امتداد نسل نقش موثر و کلیدی دارند. حتی در بعضی آیات قران نقش زن در ادامه نسل پررنگ تر از مرد معرفی شده است.
«یا أَیُّهَا النّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذى خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً کَثیرًا وَ نِساءً وَ اتَّقُوا اللّهَ الَّذى تَسائَلُونَ بِهِ وَ اْلأَرْحامَ إِنَّ اللّهَ کانَ عَلَیْکُمْ رَقیبًا»؛ «اى مردم! از (مخالفت) پروردگارتان بپرهیزید! همان کسى که همه شما را از یک انسان آفرید؛ و همسر او را (نیز) از جنس او خلق کرد؛ و از آن دو، مردان و زنان فراوانى (در روى زمین) منتشر ساخت. و از خدایى بپرهیزید که (همگى به عظمت او معترفید؛ و) هنگامى که چیزى از یکدیگر مى خواهید، نام او را مى برید! (و نیز) (از قطع رابطه با) خویشاوندان خود، پرهیز کنید! زیرا خداوند، مراقب شماست» .نساء : آیه 1
همانگونه که در آیه فوق ملاحظه می کنید ، عبارت « وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً کَثیرًا وَ نِساءً» ؛ یعنی زنان و مردان فراوانی از زن و مرد منتشر کرد.
نکته قابل توجه اینکه نسل موجود از یک پدر و مادر را در عرب با واژه «ارحام» می شناسند. ارحام یعنی خویشاوندانی که از یک رحم به هم وصل می شوند. به عبارت دیگر ویژگی مشخص خویشاوندی با اتصال به رحم یک مادر شناسایی می گردد. این امر نشان دهنده نقش محوری مادر در ادامه نسل است.
در مورد شأن نزول سوره مبارکه کوثر چنین گفته شده که «عاص بن وائل» که از سران مشرکان بود، پیامبر بزرگ اسلام(ص) را هنگام خروج از مسجدالحرام ملاقات کرد و مدتی با آن حضرت گفتگو کرد. گروهی از سران قریش در مسجد نشسته بودند و این منظره را از دور مشاهده کردند هنگامی که «عاص بن وائل» وارد مسجد شد به او گفتند: با که صحبت می کردی؟ گفت با این مرد «ابتر». این تعبیر را به این خاطر انتخاب کرد که «عبدالله» فرزند پیامبر(ص) از دنیا رفته بود و عرب به کسی که پسر نداشته باشد «ابتر» می گوید و قریش این نام را بعد از فوت پسر پیامبر(ص) برای حضرت(ص) انتخاب کرده بود. در این حال سوره کوثر نازل شد و پیامبر اکرم(ص) را به نعمت های بسیار و کوثر بشارت داد و دشمنان او را «ابتر» خواند.
پیامبر(ص) دو فرزند پسر از بانوی بزرگ اسلام حضرت خدیجه(س) داشت. یکی «قاسم» و دیگری «طاهر» که او را «عبدالله» نیز می نامیدند و این هر دو در مکه از دنیا رفتند و پیامبر(ص) بدون فرزند پسر ماند. این موضوع زبان بدخواهان قریش را گشود و کلمه «ابتر» را برای حضرتش انتخاب کردند. البته پیامبر اسلام(ص) فرزند پسر دیگری به نام «ابراهیم» داشت که مادرش «ماریه قبطیه» بود و در مدینه طیبه متولد شد ولی اتفاقا او نیز قبل از سن دو سالگی چشم از جهان فرو بست و وفات او قلب پاک پیامبر(ص) را آزرد. عرب طبق سنت غلط خود برای فرزند پسر اهمیت فراوانی قائل بودند و او را تداوم بخش برنامه های پدر می شمردند. آنها فکر می کردند با رحلت پیامبر(ص) برنامه های او به خاطر نداشتن فرزند ذکور تعطیل خواهد شد و خوشحال بودند. وقتی سوره کوثر نازل شد به طرز اعجاب آمیزی به مشرکان پاسخ گفت و خبر داد که دشمنان او ابتر خواهند بود و برنامه اسلام و قرآن هرگز قطع نخواهد شد. بشارتی که در این سوره به پیامبر(ص) داده شد از یکسو ضربه ای بر امیدهای دشمنان اسلام بود و از سوی دیگر تسلی خاطری به پیامبر(ص) بود که بعداز شنیدن این لقب زشت و توطئه دشمنان قلب پاکش غمگین و مکدر شده بود.لازم به ذکر است که «کوثر» معنای جامع و وسیعی دارد و آن «خیر کثیر و فراوان» است و مصادیق آن زیاد است. در برخی احادیث به نهری بهشتی که خداوند در بهشت در عوض فرزندش عبدالله به پیامبر(ص) عطا می کند تفسیر کرده اند و عده ای از مفسران آن را همان حوض کوثر که مؤمنان هنگام ورود در بهشت از آن سیراب می گردند و عده ای آن را به نبوت و برخی به قرآن و برخی به فراوانی یاران و اصحاب و در روایتی به شفاعت و برخی به زیادی فرزندان و ذریه که همگی از نسل دخترش فاطمه زهرا(س) است تفسیر کرده اند. ولی بسیاری از بزرگان علمای شیعه یکی از روشن ترین مصداق های آن را وجود مبارک فاطمه زهرا(س) دانسته اند. چون شأن نزول آیه می گوید: مشرکان پیامبر(ص) را به ابتر بودن و ادامه نداشتن نسل متهم می کردند، قرآن ضمن نفی سخن آنها می گوید: «ما به تو کوثر دادیم».از این تعبیر به دست می آید که «خیر کثیر» همان فاطمه زهرا(س) است، زیرا نسل و ذریه پیامبر(ص) به وسیله همین دختر گرامی در جهان انتشار یافت. نسلی که نه تنها فرزندان جسمانی پیغمبر بودند، بلکه آیین او و تمام ارزش های اسلام را حفظ کردند و به آیندگان ابلاغ کردند.
برای مطالعه بیشتر:
-تفسیر نمونه، ج 27، سوره کوثر.
– فروغ ابدیت، ج 1، ص 201، چ 16،
– مجمع البیان ج10ص 548
– الصحیح من سیره النبی – جعفر مرتضی عاملی
توضیح بیشتر :
متاسفانه یکی از تفکرات جاهلانه و خرافی که در بسیاری از اقوام و ملل وجود دارد این مطلب است که نسل یک مرد از طریق پسر ادامه می یابد.
متاسفانه در غرب امروز نیز که ادعای تمدن و حقوق بشر می نماید هنوز آثار این تفکر جاهلی وجود دارد. زنان اروپا به محض ازدواج به نام خانوادگی شوهر شناخته می شوند.
این تفکر در جاهلیت عرب و در زمان ظهور پیامبر مکرم اسلام نیز وجود داشت. قرآن کریم و پیامبر مکرم اسلام صلوات الله علیه به شدت با این تفکر مبارزه نمود.
به این مناسبت داستانی را از پیامبر مکرم اسلام و شان نزول یکی از سوره های قران در این زمینه نقل می نماییم.
پیامبر مکرم اسلام صلوات الله علیه دارای فرزند پسرنمی شدند یا اگر فرزند پسری متولد می شد بعد از مدتی فوت می نمود، این امر سبب استهزاء و کنایه مشرکان و منافقان صدر اسلام شد. مشرکان مکه با تمسخر پیامبر صلوات الله علیه را ابتر صدا می کردند. ابتر در عرب یعنی کسی که نسلی از او باقی نمی ماند. به همین مناسبت و بعد از تولد حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها سوره کوثر نازل شد و جواب دندان‌شکنی به مشرکین و همه خرافاتیان از بدو تاریخ تاکنون داده است. در این سوره خداوند تولد حضرت زهرا سلام الله علیها را به منزله خیر کثیر معرفی می کند(انا اعطیناک الکوثر) و مسخره کنندگان پیامبر صلوات الله علیه را ابتر می خواند ( ان شانئک هو الابتر).
ازنظر قرآن ومعارف اسلامی ، زن و مرد هردو در امتداد نسل نقش موثر و کلیدی دارند. حتی در بعضی آیات قران نقش زن در ادامه نسل پررنگ تر از مرد معرفی شده است.
«یا أَیُّهَا النّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذى خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً کَثیرًا وَ نِساءً وَ اتَّقُوا اللّهَ الَّذى تَسائَلُونَ بِهِ وَ اْلأَرْحامَ إِنَّ اللّهَ کانَ عَلَیْکُمْ رَقیبًا»؛ «اى مردم! از (مخالفت) پروردگارتان بپرهیزید! همان کسى که همه شما را از یک انسان آفرید؛ و همسر او را (نیز) از جنس او خلق کرد؛ و از آن دو، مردان و زنان فراوانى (در روى زمین) منتشر ساخت. و از خدایى بپرهیزید که (همگى به عظمت او معترفید؛ و) هنگامى که چیزى از یکدیگر مى خواهید، نام او را مى برید! (و نیز) (از قطع رابطه با) خویشاوندان خود، پرهیز کنید! زیرا خداوند، مراقب شماست» .نساء : آیه 1
همانگونه که در آیه فوق ملاحظه می کنید ، عبارت « وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً کَثیرًا وَ نِساءً» ؛ یعنی زنان و مردان فراوانی از زن و مرد منتشر کرد.
نکته قابل توجه اینکه نسل موجود از یک پدر و مادر را در عرب با واژه «ارحام» می شناسند. ارحام یعنی خویشاوندانی که از یک رحم به هم وصل می شوند. به عبارت دیگر ویژگی مشخص خویشاوندی با اتصال به رحم یک مادر شناسایی می گردد. این امر نشان دهنده نقش محوری مادر در ادامه نسل است.
در مورد شأن نزول سوره مبارکه کوثر چنین گفته شده که «عاص بن وائل» که از سران مشرکان بود، پیامبر بزرگ اسلام(ص) را هنگام خروج از مسجدالحرام ملاقات کرد و مدتی با آن حضرت گفتگو کرد. گروهی از سران قریش در مسجد نشسته بودند و این منظره را از دور مشاهده کردند هنگامی که «عاص بن وائل» وارد مسجد شد به او گفتند: با که صحبت می کردی؟ گفت با این مرد «ابتر». این تعبیر را به این خاطر انتخاب کرد که «عبدالله» فرزند پیامبر(ص) از دنیا رفته بود و عرب به کسی که پسر نداشته باشد «ابتر» می گوید و قریش این نام را بعد از فوت پسر پیامبر(ص) برای حضرت(ص) انتخاب کرده بود. در این حال سوره کوثر نازل شد و پیامبر اکرم(ص) را به نعمت های بسیار و کوثر بشارت داد و دشمنان او را «ابتر» خواند.
پیامبر(ص) دو فرزند پسر از بانوی بزرگ اسلام حضرت خدیجه(س) داشت. یکی «قاسم» و دیگری «طاهر» که او را «عبدالله» نیز می نامیدند و این هر دو در مکه از دنیا رفتند و پیامبر(ص) بدون فرزند پسر ماند. این موضوع زبان بدخواهان قریش را گشود و کلمه «ابتر» را برای حضرتش انتخاب کردند. البته پیامبر اسلام(ص) فرزند پسر دیگری به نام «ابراهیم» داشت که مادرش «ماریه قبطیه» بود و در مدینه طیبه متولد شد ولی اتفاقا او نیز قبل از سن دو سالگی چشم از جهان فرو بست و وفات او قلب پاک پیامبر(ص) را آزرد. عرب طبق سنت غلط خود برای فرزند پسر اهمیت فراوانی قائل بودند و او را تداوم بخش برنامه های پدر می شمردند. آنها فکر می کردند با رحلت پیامبر(ص) برنامه های او به خاطر نداشتن فرزند ذکور تعطیل خواهد شد و خوشحال بودند. وقتی سوره کوثر نازل شد به طرز اعجاب آمیزی به مشرکان پاسخ گفت و خبر داد که دشمنان او ابتر خواهند بود و برنامه اسلام و قرآن هرگز قطع نخواهد شد. بشارتی که در این سوره به پیامبر(ص) داده شد از یکسو ضربه ای بر امیدهای دشمنان اسلام بود و از سوی دیگر تسلی خاطری به پیامبر(ص) بود که بعداز شنیدن این لقب زشت و توطئه دشمنان قلب پاکش غمگین و مکدر شده بود.لازم به ذکر است که «کوثر» معنای جامع و وسیعی دارد و آن «خیر کثیر و فراوان» است و مصادیق آن زیاد است. در برخی احادیث به نهری بهشتی که خداوند در بهشت در عوض فرزندش عبدالله به پیامبر(ص) عطا می کند تفسیر کرده اند و عده ای از مفسران آن را همان حوض کوثر که مؤمنان هنگام ورود در بهشت از آن سیراب می گردند و عده ای آن را به نبوت و برخی به قرآن و برخی به فراوانی یاران و اصحاب و در روایتی به شفاعت و برخی به زیادی فرزندان و ذریه که همگی از نسل دخترش فاطمه زهرا(س) است تفسیر کرده اند. ولی بسیاری از بزرگان علمای شیعه یکی از روشن ترین مصداق های آن را وجود مبارک فاطمه زهرا(س) دانسته اند. چون شأن نزول آیه می گوید: مشرکان پیامبر(ص) را به ابتر بودن و ادامه نداشتن نسل متهم می کردند، قرآن ضمن نفی سخن آنها می گوید: «ما به تو کوثر دادیم».از این تعبیر به دست می آید که «خیر کثیر» همان فاطمه زهرا(س) است، زیرا نسل و ذریه پیامبر(ص) به وسیله همین دختر گرامی در جهان انتشار یافت. نسلی که نه تنها فرزندان جسمانی پیغمبر بودند، بلکه آیین او و تمام ارزش های اسلام را حفظ کردند و به آیندگان ابلاغ کردند.
برای مطالعه بیشتر:
-تفسیر نمونه، ج 27، سوره کوثر.
– فروغ ابدیت، ج 1، ص 201، چ 16،
– مجمع البیان ج10ص 548
– الصحیح من سیره النبی – جعفر مرتضی عاملی
