همراهی مرد در کنار زن و نوزاد تازه متولد شده بسیار مهم است. حضور مرد هم از بُعد فیزیکی و هم از بُعد معنوی بسیار اهمیت دارد. در انگلستان فارغ از توجه به این موضوع که پدر شغل تمام وقت دارد یا پاره وقت، به او مرخصی زایمان اعطا می‎شود. او تمامی حقوق قانونی خود را دریافت می کند و کاملا تحت حمایت است. (1)

در کشور فنلاند نیز هم زن و هم مرد هر دو به یک اندازه از حق مرخصی زایمان برخوردار هستند. فنلاند اعلام برنامه‏ هایی برای ارائه مرخصی والدین با حقوق مساوی زن و مرد و همچنین تمدید کل کمک هزینه خانواده از 11.5 ماه به کمی بیش از 14 ماه را اعلام کرده است. هر دو والدین 164 روز یا حدود 6.6 ماه حقوق دریافت می کنند. همچنین دولت فنلاند اعلام کرد که این تغییرات در سال 2021 سریعاً وارد عمل خواهند شد. (2)

دولت سوئد نیز همانند انگلیس و فنلاند برای مردان به اندازه زنان مرخصی زایمان قائل است و بر اساس این قانون، 480 ساعت به آن‌ها مرخصی تعلق می گیرد. ۹۰ روز از این روزها به‌عنوان حداقل برای هر والدین اختصاص داده می‌شود و روزهای باقی ‌مانده نیز می‌تواند به والدین دیگر منتقل شود. (3)
 

تعریف مرخصی زایمان

اما مرخصی زایمان چیست؟ این مرخصی اصولا بابت وضع حمل و زایمان به کارگران و کارمندان زن تعلق می‎گیرد. مدت استفاده از آن شش ماه بود که از سال 92 به بعد به 9 ماه افزایش پیدا کرد.

مرخصی زایمان به همۀ زنان شاغل تعلق می‌گیرد، اما دریافت کمک‌ هزینه بارداری در شرکت‌های خصوصی مطابق قوانین تأمین اجتماعی است و در برخی از شرکت‌های دولتی نیز بر اساس بخش‌نامه‌های داخلی عمل خواهد شد.

مرخصی بارداری جزء سوابق کارگر محسوب می‌شود و حقوق ایام مرخصی زایمان طبق مقررات قانون تأمین اجتماعی پرداخت خواهد شد؛ همچنین در این مدت پاداش و عیدی نیز به بیمه‌شده تعلق می‌گیرد. دوره مرخصی زایمان جز ایام تعلیق از کار محسوب می‌شود و پس از مرخصی، کارگر زن به کار سابق خود بازمی‌گردد. (4)

مرخصی زایمان برای راحتی حال مادر و فرزند در نظر گرفته شده است. در دوران بسیار حساس نوزاد بودن کودک باید به خوبی از او مراقبت کرد. نوزاد باید به خوبی تغذیه شود و به خوبی مورد مراقبت‎های بهداشتی قرار بگیرد. (1)

با توجه به حساس بودن این موقعیت و البته اهمیت بیشتر به حقوق زنان در بسیاری از کشورها، تصمیم بر این گرفته شد که مرخصی زایمان برای مرد هم در نظر گرفته شود. بر این اساس مرد در کنار همسر و نوزاد خود شرایط بهتری را از لحاظ روحی برای مادر نوزاد رقم می‌زند. حضور او بسیار موثر و کاربردی است و به زن کمک می‌کند مادر بهتری باشد.

اما مرخصی زایمان برای مردان در ایران به چه صورت است؟ اصولا مرخصی تولد فرزند برای پدران اولین بار در مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۱۳۹۲/۳/۲۰ و در قانون اصلاح جمعیت و خانواده به تصویب رسید و در آن قانون برای کلیه آقایانی که خودشان و همسرشان شاغل هستند، ۱۴ روز مرخصی در زمان تولد فرزندشان در نظر گرفته شد. (5)

تنهایی زن بعد از زایمان

واضح به نظر می‎رسد که ایران از لحاظ مرخصی زایمان به مردان در مقایسه با کشورهایی همچون آرژانتین و مجارستان که کمتر از پنج روز مرخصی می‌دهند اوضاع بهتری دارد، اما در مقایسه با کشورهایی همانند سوئد و فنلاند این میزان مرخصی اصلا به حساب نمی‌آید.

چرا در ایران از این فرصت به خوبی استفاده نمی‌شود؟ آن هم در شرایطی که به خوبی مشهود است که اکنون در جامعه، زن نقش مهم‌تری دارد به خصوص اینکه بسیاری از زنان تازه مادر شده خود شاغل هستند.

زن شاغل مرخصی زایمان خود را می‌گیرد، در تمام مرخصی زایمان باید به تنهایی بار ترتیب و پرورش نوزاد را به دوش بکشد و پس از پایان مرخصی باید به سر کار برگردد. این در حالی است که اگر پدر در کنار او بود حداقل این است که دچار تالمات روحی نمی‎شد و خلایی را حس نمی‎کرد.

ماهانه 120 هزار زاد و ولد در کشور ثبت می‌شود و با توجه به این که مرکز آمار ایران 11 درصد زنان ایرانی را شاغل و بیش از 80 درصد را خانه‌دار دانسته است، می‌توان برآورد کرد که هر ماه کمتر از 5 هزار مادر ایرانی از مرخصی زایمان استفاده می‌کنند. در مورد مردان باید گفت بیش از 80 درصد از پدران شاغل هستند و به این ترتیب، تقاضای مردان برای استفاده از مرخصی زایمان، ماهانه بیش از 100 هزار مورد است. (6)

اهمیت حضور توامان مادر و پدر

والدین اولین مدل‏های نقش اول برای فرزندان خود هستند. مشارکت فعال هم مادر و هم پدر در تربیت فرزند فواید اجتماعی و روانی زیادی دارد. با وجود این  هنوز مقررات قانونی برای اعطای مرخصی زایمان به مرد در بسیاری از کشورها اجرا نمی‎شود، این در حالی است که حضور مرد در کنار زن در ماه‎های نخست متولد شدن نوزاد نقش زیادی در تربیت اجتماعی و روانی کودک دارد.

خلاصه‎ای از تحقیقات در مورد سیاست‏ها و شیوه‏های مرخصی والدین ​​که توسط محققان RAND اروپا جهت پروژه پلتفرم اروپایی برای سرمایه گذاری در کودکان نوشته شده است، توضیح می‌دهد که چرا مرخصی زایمان برای مردان بسیار اهمیت دارد.

مرخصی زایمان برای پدران مهم است چرا که آن‌ها می‎توانند با فرزندان خود روابط بهتری برقرار کرده و مهارت‎های والدین را بیاموزند؛ مانند نحوه تغذیه کودک یا خواباندن کودک یا اینکه در صورت بیماری چه کاری باید کرد. صرف مراقبت از کودک به تنهایی چیزی است که به مردان کمک می کند پدران بهتری شوند.

سرانجام، پدرانی که درگیر زندگی فرزندان خود هستند، زندگی طولانی‌تر و سالم‌تری دارند. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مشارکت پدران در زندگی فرزندانشان از بدو تولد دارای نتایج مثبت و ماندگار برای رشد کودک است. از جمله این نتایج، یافته‌های شناختی و عاطفی و سلامت جسمی است.

مشارکت بیشتر پدران در مراقبت از کودکان نیز مزایایی برای زنان دارد. تصدیق کارفرمایان مبنی بر اینکه هم مادران و هم پدران دارای مسئولیت‌های مراقبتی هستند، می‌تواند منجر به بهبود برابری جنسیتی در بازار کار شود.

این سهم مساوی بیشتر از مسئولیت‌های حرفه‌ای و خانگی، به نوبه خود تأثیر مثبتی بر تعادل کار و زندگی در خانواده‌ها دارد. مرخصی پرداخت شده نیز تأثیر مثبتی بر مشاغل دارد، زیرا باعث حفظ کارمندان، افزایش روحیه و بهره‌وری و کاهش غیبت و گردش مالی کارکنان می‌شود.

چرا با وجود این همه مزایای ذکر شده، موضوع مرخصی زایمان به مردان تا این اندازه در کشورهای مختلف نادیده گرفته شده است؟ جهان در آینده به سمت و سوی برابری پیش خواهد رفت و برخی از کشورها نسبت به این موضوع زودتر از بقیه آگاه شده‎اند. (7)

پی نوشتها

1. www.maternityaction.org.uk
2. www.cnbc.com
3. www.theguardian.com
4. www.azki.com
5. www.khabaronline.ir
6. www.mashreghnews.ir
7. www.theguardian.com