ترندنیوز مطالب مذهبی+آموزشی+سرگرمی+خبری
عصراسلام: تغییرات اندک و در ظاهر قابل اغماض در شرایط اولیه این سیستم‌ها باعث تغییرات بسیار در آینده سیستم خواهد شد که قابل پیش‌بینی هم نیستند. این پدیده به اثر بال پروانه‌ای مشهور است.
پايۀ نظريه آشوب علم فيزيک است. از ابتداي قرن بيستم به تدريج مسائل مختلف علمي جاي خود را بين عموم مردم باز كرده است. گسترش این نظریه مرهون کارهای هانری پوانکاره، ادوارد لورنز، بنوا مندلبروت و مایکل فیگن باوم است. لاپلاس و خیام هم در زمینه آشوب کوانتومی فعالیت‌هایی داشته‌اند.
انگاره اصلی و کلیدی این نظریه این است که در هر بی‌نظمی، نظمی نهفته است. هنگامی یک سیستم را غیرقابل پیش‌بینی می‌نامند که تعیین جایگاه بعدی آن غیرممکن باشد و هیچ‌گونه امکان پیش‌بینی در مورد آن وجود نداشته باشد. چنین سیستمی هرگز دو بار در یک مکان فرود نمی‌آید. اما طبق نظریه آشوب اگر ما چنین سیستمی را برای مدت کافی تحت نظر قرار دهیم، با بررسی حالات سیستم در لحظات گوناگون زمان، متوجه می‌شویم که سیستم مذکور همواره نظم ذاتی خودش را به نمایش می‌گذارد. حتی غیرقابل پیش‌بینی‌ترین و آشفته‌ترین سیستم‌ها نیز همواره در محدوده مرزهای معینی حرکت می‌کنند و هرگز از آن خارج نمی‌شوند.
زيگموند فرويد فیلسوف و روانکاو بزرگ دارای چنین رویکردی بود. او ریشۀ تمامی رفتارهای انسان‌ها در طول زندگی را متأثر از دنیای کودکی (شرایط اولیه از نقطه نظر آشوب) می‌داند.
منتقدان ادبی دو رویکرد متفاوت به مقوله آشوب داشته‌اند. لیوتار (و حتی بودریار) با تکیه بر برخی مؤلفه‌های نظریه آشوب آن را شاهدی بر فروپاشی کلان روایت‌ها (Grand Narratives) دانسته‌اند.
نظریۀ آشوب را می‌توان از خیلی جهات و با استفاده از بسیاری دیدگاه‌های فلسفی و ادبی مانند فرمالیسم، ساختارشکنی، نظریات دریدا، فروید، و… ترکیب کرد. خیلی از نویسندگان دهه‌هاي ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ ميلادي مثل دلیلو، استاپارد و پینچن هم جذب این علم تازه شده‌اند، ولی در این میان پینچن به گونه‌اي تمام مؤلفه‌های آن را در رمان The Crying of Lot 49 به کار گرفته است.
برخي از اصطلاحات مهم اين نقد جديد در ادبيات:
خودمانایی (Self-Similarity): عبارتست از نوعی شباهت بین اجزا و کل. در ادبیات هر جز از زبان به طور مستقل عمل می‌کند، اما گونه‌ای از یک کل است.
اثر «بال پروانه» (Butterfly Effect): تغییرات کوچک در زبان و استفاده‌های متفاوت از ویژگی‌های زبانی، در نتيجه باعث تغییرات اساسی و بزرگ خواهد شد.
خود سازماندهی پويا (Dynamic Adaptation): هنگامی که سیستم به تعادل سازگار نزدیک می‌شود، برای بقا و پیشرفت خود نیاز به تغییرات جزیی دارد که در نتیجه آن تعادل پویا در سطح بالاتر برقرار می‌شود. مثلاً یک روایت در کل ثابت است، اما در جزئیات دینامیک و پویا است.
کانال سرای دانایی
