حاکمان چگونه پیامبر می‌شوند؟

نیازمند ضامنی هستیم تا فئودالیسم دینی جانشین فئودالیسم سیاسی نشود. ضمانتی که لازم داریم، ملاقات حاکم با مردم و گوش دادن به ‌نقد ایشان و توجه به ‌آن است. دوری و پنهان شدن از مردم باعث انحراف حاکم می‌شود و در حالتی قرار می‌گیرد که طاقت چیزی جز تملق را ندارد و به‌ چیزی جز ستایش خود قانع نمی‌شود و از هیچ رفتاری جز چاپلوسی خشنود نمی‌گردد. 

سپس متحول می‌گردد و خود را در جایگاه پیامبر می‌بیند و احساس می‌کند که تافته‌ی جدابافته است و یار وفادار و مخلص فقط کسی است که او را تأیید کند. در نتیجه مناصب را در بین نزدیکان خود توزیع می‌کند و علما و دانشمندان و شایستگان راستین حکومت را از دربار خود می‌راند، که در نتیجه منجر به‌ فروپاشی جامعه می‌شود.

در فرمایشات حضرت علی (ع)، ضرورت ادامه داشتن دیدارها و بحث و گفتگو با حاکم، آشکارا بیان شده است. این موضوع برگرفته از این رهنمود اسلامی است که می‌فرماید: «اَفضَلُ الجهاد کَلِمةُ حقٍّ عِندَ سُلطانٍ جائرٍ». یعنی «بالاترین جهاد، گفتن حق نزد حاکم ستمگر است».

تصور نکنید کسی می‌تواند با خونریزی پیروز شود و بر مردم غلبه کند. چه بسا خونریزی بتواند یک روز، دو روز، یا مدتی در دل مردم ایجاد ترس و وحشت کند، ولی دیری نمی‌پاید که به‌نابودی آن حکومت می‌انجامد. کینه‌ی ملت، خطرناک‌ترین تهدید برای حکومت است.

ادیان در خدمت انسان، ص۱۱۲-۱۱۳