1. اصل انعقاد چنین قرار دادهای استعماری که زمینه تسلط بیگانگان را بر منابع کشور فراهم می نماید در منطق اسلام مردود است . خداوند متعال می فرماید:”وَ لَنْ یَجْعَلَ اللّهُ لِلْکافِرینَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ سَبیلاً”هیچ گاه خداوند راهى براى پیروزى و تسلط کافران بر مسلمانان قرار نداده است.(سوره نساء آیه 141)و از آنجا که کلمه سبیل به اصطلاح از قبیل نکره در سیاق نفى است و معنى عموم را مى رساند از آیه چنین استفاده مى شود که کافران از نظر نظامى، سیاسى، فرهنگى، اقتصادى و خلاصه از هیچ نظر بر افراد با ایمان نباید تسلط داشته باشند.
بی تردید تسلط بیگانگان از نظر اقتصادی ،راه تسلط آنان را بر کشور اسلامی باز نموده و زمینه ساز تسلط فکری و فرهنگی بر کشور اسلامی و از بین رفتن باورها و ارزش های دینی خواهد شد از این رو بر اساس این قاعده که به قاعده نفی سبیل در لسان فقهاء مشهور شده است انعقاد هر گونه پیمان اقتصادی ،فرهنگی، سیاسی و نظامی که به تسلط بیگانگان منجر شود جایز نبوده و باطل است.
2. تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، با توجه به عدم تشکیل حکومت دینی در کشور ، مفاهیم منافع ملی و مصالح کشور و مانند آن در جامعه ایران چندان ظهور و بروزی برای مردم نداشته و مقدرات کشور در اختیار شاهان قرار داشت از این رو به کار بردن چنین تعابیری برای مردم شناخته شده و ملموس نبود.
از این رو با توجه به اینکه این امتیاز استعماری، زمینه ساز تسلط بیگانگان بر منابع و مقدرات کشور شده و با توجه به لزوم جلوگیری از انعقاد چنین قرار دادهایی در آینده و با نظر به ماهیت دسیسه گر انگلستان و جلوگیری از هر گونه توجیه و بهانه ای در این زمینه و بالاتر از آن مقابله با تهدیدی بالاتر که فرهنگ و مذهب را در سایه این تسلط تهدید می کرد ،ایشان این تعبیر را به کار بردند.
شاید اگر می فرمودند این قرار داد علیه منافع ملی کشور است یا موجب تسلط بیگانگان بر کشور است ،برخی افراد چندان متوجه عمق فاجعه و خطری که کشور و آینده آن را تهدید می کرد، نمی شدند و یا برخی به دنبال توجیه بر می آمدند که این قرار دادها زمینه ساز ترقی و موجب رونق کشور خواهد شد همچنین با توجه به ماهیت دسیسه گر انگلستان ممکن بود مقامات این کشور به گونه ای تبلیغ می کردند که این اقدام در راستای منافع ایران و کمک به رونق اقتصادی آن صورت گرفته است ،از این جهت ایشان برای مقابله با چنین نگرش ها و توجیهاتی و متوجه نمودن عمق تهدیدی که متوجه کشور بود،چنین تعبیری را به کار بردند و پرده از نقشه ای برداشتند که هدف از آن بسیار فراتر از تسلط بیگانگان بر منابع کشور بوده و آن تسلط بر فرهنگ و از بین بردن مذهب توسط آن بود و بی تردید چنین تهدیدی علیه مکتب تشیع در حکم محاربه با امام زمان عجل الله فرجه الشریف محسوب می شد.
بنابر این این قضیه ، قضیه ای کم اهمیت و سطحی نبوده و بسیار مهم و حساس برای آینده کشور بود.
ماجرای صدور این حکم نیز شنیدنی است.
جناب آیت الله سید محمد فشارکی به نزد استاد بزرگوارش حضرت آیت الله العظمی سید محمد حسن شیرازی – اعلی الله مقامهما – آمد و از ایشان وقت خاصی برای ملاقات طلب نمود و میرزا نیز وقتی را تعیین کرد.
جناب سید محمد فشارکی در وقت تعیین شده به نزد استاد آمد و در جلسه ای که هیچ کس به جز آن دو بزرگوار نبودند، حضور پیدا کرد.
آیت الله فشارکی به میرزا عرض کرد: درست است من شاگردی از شاگردان شما هستم، لکن می خواهم برای مدتی بدون ملاحظه و رعایت استادی با شما سخن بگویم، تا بتوانم صحبتم را صریحا عرض نمایم.
استاد نیز با گشاده رویی خواسته اش را پذیرفت.
آیت الله فشارکی در خطاب به میرزا گفت: سید! چرا بر علیه استعمار انگلیس قیام نمی کنی؟! چرا فتوا بر تحریم تنباکو نمی دهی؟
آیا خون تو از خون سید الشهداء (علیه السلام) رنگینتر است، پس قیام کن و فتوی بر تحریم تنباکو را بده.
استاد، نظری به سید محمد فشارکی انداخت و سپس فرمود: مدتها است که در فکر آن بودم، لکن در این مدت، جهات مختلف این فتوی را بررسی می کردم تا اینکه دیروز به نتیجه نهایی رسیدم و امروز به سرداب غیبت رفته تا از مولایم امام زمان (علیه السلام) اجازه فتوا را بگیرم و آقا نیز اجازه فرمودند و امروز قبل از آمدن شما فتوی را نوشتم.
سپس میرزا فتوا را به سید محمد فشارکی نشان داد و سید نیز از استاد معذرت خواهی نموده و از محضر استاد خداحافظی کرد و بیرون رفت.
«الیوم استعمال توتون و تنباکو بای نحو کان در حکم محاربه با امام زمان – سلام الله علیه – است.» و به ایران ارسال شد و در مدت بسیار کوتاهی این فتوا در سراسر ایران پخش گردید.
تمامی مردم به اطاعت از مرجع تقلیدشان تمامی توتون ها را دور ریخته و تمام قلیانها و وسایل استعمال تنباکو را شکستند و از بین بردند و به این وسیله بود که استعمار گران انگلیسی را شکست دادند. بعد از شکست انگلیس، بعضی از مردم و علما، نزد میرزای شیرازی رفته و به خاطر پیروزی نهضت، به او تبریک می گفتند.
میرزا با شنیدن تبریکات به گریه افتاد. هنگامی که علت گریه را می پرسیدند، پاسخ می داد: از این پس، دشمنان به فکر مبارزه با روحانیت می افتند، زیرا کانون خطر را شناختند.
حضرت حجه الاسلام و المسلمین آقای نظری منفرد از خطبا، گویندگان و مدرسین محترم قم ، فرمودند: از جمله نوشته های خطی مرحوم آیت الله العظمی شیخ مرتضی حائری که من یادداشت کردم، این داستان است و این مطلب از نوشته های آن مرد بزرگ است.
(www.shia-news.com/fa/news/2566)