سندروم کوشینگ چیست؟

سندروم کوشینگ (Cushing syndrome) زمانی رخ می‌دهد که برای مدت طولانی حجم هورمون کورتیزول در بدن بالا باشد‌. سندروم کوشینگ گاهی هایپرکورتیزولیسم hypercortisolism یا افزایش کورتیزول نامیده می‌شود‌ که ممکن است بر اثر مصرف داروهای کورتیزولی خوراکی ایجاد شود‌.

همچنین زمانی که بدن مقدار زیادی کورتیزول تولید می‌کند هم این سندروم ایجاد می‌شود‌. مقدار زیاد کورتیزول باعث ایجاد نشانه‌های اصلی این سندروم می‌شود.

نشانه اصلی این عارضه، یک قوز چربی بین دو طرف شانه، صورت گرد و استریاهای صورتی و بنفش روی پوست است. سندروم کوشینگ گاهی منجر به فشار خون بالا، از دست رفتن استخوان و در شرایطی هم دیابت نوع دو می‌شود.1
 

علل سندروم کوشینگ

زمانی فرد دچار سندرم کوشینگ می‌شود که کورتیزول بسیار زیادی برای مدتی طولانی در بدن او وجود داشته باشد. هورمون کورتیزول از غدد فوق کلیوی (که در بالای کلیه‌ها قرار دارند) ترشح می‌شود. شایع‌ترین علت سندرم کوشینگ مصرف داروهایی است که «گلوکوکورتیکوئیدها» (glucocorticoids) نام دارند و معمولا با نام «استروئیدها» یا «پردنیزون» (prednisone) شناخته می‌شوند.

این داروها برای مواردی مانند آسم، «آرتریت روماتوئید» (rheumatoid arthritis یا روماتیسم مفصلی)، «لوپوس» یا پس از پیوند اعضا تجویز می‌شوند. «گلوکوکورتیکوئیدها» داروهای ضدالتهابی قوی هستند. گاهی مصرف بیش‌ازحد این داروها برای مدتی طولانی منجربه سندرم کوشینگ می‌شود.

وجود تومور در غده‌ هیپوفیز (که در پایین مغز قرار دارد) یا در غدد فوق کلیوی نیز می‌تواند موجب ترشح بیش‌ازحد هورمون کورتیزول در بدن و ابتلا به سندرم کوشینگ شود.

معمولا سندرم کوشینگ به‌صورت ارثی منتقل نمی‌شود، ولی در موارد نادر بعضی افراد به این دلیل دچار سندرم کوشینگ می‌شوند که مشکلی در ژن‌های آنها وجود دارد که موجب بالا‌رفتن احتمال ایجاد تومور در غده‌های آنها می‌شود.2

علائم سندروم کوشینگ

علائم و نشانه های سندروم کوشینگ بسیار وابسته به میزان و سطح کورتیزول اضافی در بدن هستند؛ این نشانه ها عمدتا شامل افزایش میزان چربی و تغییرات پوستی می باشد که از آن جمله می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

افزایش وزن و تجمع بافت چربی به ویژه در نواحی میانی بدن، صورت (صورت ماه شکل) و بین شانه ها

ایجاد استرچ مارک هایی به رنگ صورتی_بنفش در پوست نواحی شکم، سینه، بازو و ران

نازک و شکننده شدن پوست که منجر به کبودی می شود

ایجاد آکنه

کندی در روند بهبود زخم، عفونت و نیش حشرات

زنان مبتلا به سندروم کوشینگ ممکن است موارد ذیل را تجربه کنند:

افزایش رشد و ضخیم تر شدن موهای زائد بدن

دوره های قاعدگی نامنظم یا غیر واقعی

مردان مبتلا به سندروم کوشینگ ممکن است با این موارد مواجه شوند:

کاهش میل جنسی

کاهش قدرت باروری

خستگی مزمن

ضعف عضلانی

افسردگی، اضطراب و تحریک پذیری

کاهش توانایی کنترل احساسات

مشکلات شناختی

سر درد

کاهش توده استخوانی که منجر به شکستگی در دراز مدت می شود

فشار خون بالا یا افزایش یافته

نقص رشد در کودکان.3
 

مشکلات و عوارض جانبی سندروم کوشینگ

اگر سندروم کوشینگ درمان نشود، مشکلات زیر رخ خواهد داد:

از دست دادن استخوان که منجر به شکستگی‌های غیر طبیعی استخوانی مانند شکستگی دنده‌ها و استخوان پا می‌شود.

بالا رفتن فشار خون

دیابت نوع ۲

عفونت غیر معمول یا مکرر

از دست دادن توده عضلانی و قدرت بدنی.1

تشخیص

تشخیص این سندروم با استفاده از مجموعه ای از تست های آزمایشگاهی و غیر آزمایشگاهی امکان پذیر است .

از جمله تست های آزمایشگاهی می توان به آزمایشات ذیل اشاره کرد:

بررسی کورتیزول ادرار 24 ساعته

سنجش میزان کورتیزول خون در ساعت مشخصی از روز

سنجش میزان ACTH

تست سرکوب دگزامتازون

شمارش گلبول های خونی

تست تحمل گلوکز

سنجش میزان پتاسیم
 

روش های تشخیصی غیر آزمایشگاهی عبارتند از

روش های تصویر برداری نظیر CT-Scan، سونوگرافی وMRI از ریه، قفسه سینه و شکم.3
 

درمان سندرم کوشینگ

نخستین کاری که پزشک انجام می‌دهد، تشخیص دلیل بالابودن میزان کورتیزول در بدن شماست. پزشک با فهمیدن این مسئله می‌تواند روش درمان مناسب برای بیماری شما را مشخص کند.

برای نمونه، اگر سطح هورمون کورتیزول در بدن شما به‌دلیل مصرف داروهای استروئیدی بالا رفته است، پزشک بررسی می‌کند که آیا می‌توان مصرف این داروها را قطع کرد یا از داروهایی با دوز پایین‌تر استفاده کرد.

اگر وجود تومور موجب ابتلا به سندرم کوشینگ شده باشد، باید آزمایش‌های دیگری انجام دهید تا محل تومور مشخص شود و پس از آن در مورد درمان شما تصمیم‌گیری می‌شود. گاهی جراحی برای برداشتن تومور بهترین درمان است. گاهی نیز پزشک می‌تواند با تابش یا دارو تومور را کوچک کند و از بین ببرد.2
 

سبک زندگی و درمان‌های خانگی برای معالجه سندروم کوشینگ

مدت زمان ریکاوری سندروم کوشینگ به شدت و علت بروز عارضه بستگی دارد. به یاد داشته باشید که باید صبور بود. سندروم کوشینگ یک شبه ایجاد نشده است و علائم شما هم یک شبه از بین نخواهند رفت. در این زمان انجام این دستورالعمل‌ها به شما کمک می‌کند تا هر چه زودتر سلامت خود را به دست آورید.
 

افزایش آهسته فعالیت فیزیکی

گاهی فرد برای اینکه هر چه سریع تر به وضعیت قبلی خود بازگردد، فورا اقدام به انجام حرکات ورزشی می‌کند. اما باید به خاطر داشته باشید که ماهیچه های شما ضعیف شده‌اند و بنابراین باید اقدامات را آهسته‌تر انجام داد. بنابراین بدون اینکه افراط کنید مقداری فعالیت بدنی را در برنامه روزانه خود بگنجانید. اگر کم کم فعالیت خود را انجام دهید، این تداوم اثرات بسیار خوبی برای شما به دنبال خواهد داشت. 

حساب شده غذا خوردن

مواد مغذی و مواد غذایی کامل منبع بسیار خوبی از سوخت مورد نیاز بدن برای ریکاوری هستند. همچنین این مواد غذایی به شما کمک می‌کند تا از شر اضافه وزن ناشی از بیماری رها شوید. کلسیم و ویتامین د کافی در رژیم غذایی خود قرار دهید. در صورت مصرف این دو ماده در کنار هم، بدن کلسیم را جذب خواهد کرد که بسیار برای استقامت استخوانی اهمیت دارد. 
 

زیر نظر داشتن سلامت روانی

افسردگی از عوارض جانبی سندروم کوشینگ است، همچنین ممکن است بعد از آغاز مراحل درمانی هم فرد را درگیر کند. هرگز افسردگی خود را دست کم نگیرید و برای رهایی از آن و دوری از اثرات آن حتماً با پزشک مشورت کنید.

تسکین درد: وان آب گرم، ماساژ، و ایروبیک آبی و تای چی منجر به تسکین درد گروهی از ماهیچه ها و عضلات شده و تا حدودی به رها شدن از برخی علائم سندروم کوشینگ کمک می‌کنند. 1
 

چگونه از سندروم کوشینگ پیشگیری کنیم؟

چنانچه از داروهای استنشاقی کورتیکواستروئید استفاده می کنید، پس از تنفس، دهانتان را بشویید.

اگر متوجه ورم غیرطبیعی در صورت یا گردن، رشد زیاد موهای صورت (در زنان) و اختلال عملکرد جنسی (در مردان) شدید، پزشک خود را مطلع سازید.

از مصرف زیاد نمک اجتناب کنید. فشار خون بالا که یکی از علائم این سندرم می باشد، نیاز به کاهش نمک دریافتی دارد.

در فواصل منظم نزدچشم پزشک بروید. آب مروارید یکی از علائم سندرم کوشینگ است.

انجام آزمایش خون و ادرارجهت بررسی میزان هورمون کورتیزول توصیه می شود.3

پینوشتها
1.www.drdr.ir
2.www.chetor.com
3.www.fardalab.com