مهمترین عامل چنین مسأله ای – که متأسفانه نمونه های بسیار زیادی از آن در تاریخ اسلام از ابتدا تاکنون وجود دارد – عدم بینش و معرفت قوی و والا به آموزه ها و معارف اسلامی در ابعاد مختلف است که نتیجه آن، فقدان تثبیت و نهادینگی در عملکردها و رفتارهاست. همانگونه که در صدر اسلام افراد بسیار زیادی بودند که از صحابه حضرت رسول اکرم(ص) بودند و خدمات ارزنده ای به اسلام نمودند، مانند «زبیر» که از پیشگامان اسلام بود در تمام جنگ های عهد رسول(ص) حضور داشت و بارها مجروح شد، پس از رحلت پیامبر(ص) از بیعت با ابی بکر امتناع کرد و از اصحاب خاص امام علی(ع) شد. اما از آنجا که از نظر معرفتی به درجه بالا و قابل قبول نرسیده بودند، می بینیم که با تغییر اوضاع و شرایط، درست 180 درجه تغییر مسیر داده و اگر تا دیروز در جبهه حق بر علیه باطل با تمام وجود می جنگیدند، امروز که بحث قدرت و مقام است، در جبهه باطل بر علیه حق و جانشینی پیامبر اکرم(ص) شمشیر می کشند و… از این روست که دین اسلام بر عنصر معرفت و شناخت حقیقی اسلام، تأکید بسیار زیادی دارد و اصرار می ورزد که حتی اصل دین داری و ایمان آوردن به خداوند نیز باید با شناخت و تحقیق و بدون دخالت تقلید، احساسات و امثال آن باشد زیرا اگر چنین امری محقق نشود، افراد در مقابل وسوسه ها، امیال و هواهای نفسانی، ثروت و شهرت و قدرت و مشکلات ناشی از مقاومت و ایستادگی در مقابل دشمنان کم آورده واز ادامه راه باز می مانند و انقلاب ما هم مستثنی از این قانون نیست و همانگونه که مثال آوردید، چنین افرادی در زمان ما نیز وجود داشته و وجودخواهند داشت. افرادی که در اول انقلاب یا بعد از آن صرفا بر پایه احساسات و بینش ناکافی دست به اقداماتی زده و با برخی جریان های انقلابی همراه شدند اما وجود مشکلات راه – تمایلات نفسانی، امتیاز طلبی، حسادت و کینه توزی و… و مهمتر از همه ضعف ایمانی و تقوا و نداشتن قدرت تحلیل لازم و.. – آنها را از ادامه مسیر بازداشت. اما نکته قابل توجه این که باید همیشه در کنار این «ریزش ها» به «رویش ها» هم توجه داشت و آنها را نیز در نظر گرفت. در زمان صدر اسلام علی رغم تمامی کارشکنی ها و نقض عهدهای برخی صحابه و… باز هم دل های حقیقت خواه و خداجو، پیرامون آن حضرت گرد آمده و تا آخرین نفس پایدار ماندند (ریزش ها و رویش ها، محمد باقر پور امینی، کانون اندیشه جوان، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، 1381). و در زمان ما نیز نگاهی به واقعیات جامعه بیانگر این موضوع نوید بخش می باشد چه بسا جوانان بسیار لایق و متعهدی که در راستای تحقق اهداف مقدس انقلاب اسلامی با تمام هستی خود ایستاده اند و حاضر نیستند تحت هیچ شرایطی این نهضت عظیم الهی را تنها بگذارند.